Халықтың өзін - өзі басқаруы негізінде құру

Презентация қосу

Орындаған: Мұрат Мәдина
Мұратқызы,
ШТПФ, 1-курс студенті

Тексерген: Жүзтаева
Бибажар Нұрғалиқызы
Қазақстанның XIX ғасырдың екінші
жартысы мен XX ғасыр басындағы
этнодемографиялық құрамының өзгеруіне
қоныс аудару қозғалысы зор ықпал етті. Патша
өкіметінің көші-қон саясатының әлеуметтік-
саяси салдары өте ауыр болды.
Қазақстан тарихында қоныс аудару
қозғалысының кезеңдері туралы бір жақты пікір
жоқ. Дегенмен қоныс аудару қозғалысын
шартты түрде үш кезеңге бөліп қарауға
болады:
1868 жылы Ереже бойынша жан
басына (ер адам) 30 десятина
мөлшерде жер белгіленіп, 15
жылға алым- салықтардан
босатылды.
Ал 1883 жылы қабылданып, 1885
жылы бекітілген Ережеде Жетісу
облысына жаңа келушілер мен
Шығыс Түркістаннан қоныс
аударған үйғырлар мен дүнгендер
үшін жаңа нормалар бекітілді. Енді
жан басына берілетін жер үлесі 30
десятина емес, 10 десятина болып
белгіленді, біркатар жеңілдіктер
енді 3 жылға дейін ғана сақталды.
Қоныс аударудың екінші кезеңі. Қазақстан
тұрғындарының ұлттық құрамындағы
өзгерістер.
Жалпы қазақстандықтар 4 млн 250 мың
Қазақтар 3 млн 400 мың
Қалған ұлт өкілдері 750 мың
Ұйғырлар 56000
Дүнгендер 15000
Қоныс
Қоныс аударудың
аударудың үшінші
үшінші кезеңі
кезеңі
Федор Андреевич
Щербина
1905 жылы қоныстандыру мәселесін реттеу мақсатында
қоныстандыру мекемелерінің Басқармасы құрылды.
1905—1917 жылдардағы мекеменің 12 жылғы қызметі нәтижесінде
бір миллионға жуық қоныс аударушылар жерге орналастырылды.
1908 жылы қоныс аударушылар толқыны ең жоғары деңгейге жетті.
Жылына 665 мың қоныс аударушы келді. Патша өкіметінің қоныс
аудару саясаты қазақтардың шаруашылығына орасан нұқсан келтірді.
Тек 1906—1915 жылдары Жетісу мен Сырдария облысындағы
қазақтардан 2,5 млн десятина жер тартып алынып, қоныс
аударушыларға бөліп берілді.
Қазақстанда тартып алынған жер XX ғасыр басында 17 млн
десятина, ал 1917 жылға қарай 45 млн десятинаға жетті. Жүздеген
жеке меншік хуторлар бой көтерді. Патша офицерлері, кулактар,
көпестер көлемді жер төлімдеріне ие болды.
1905—1907 жылдардағы Ресейдегі бірінші буржуазиялық-
демократиялық революциядан кейін үкімет барлық шектеуді жойып,
барлық шет аймақтарға қоныс аударуға жол ашып берді.
Қазақстанда XIX ғ. 60-90 жылдарында жүргізілген
әкімшілік реформалары. Патша өкіметінің аграрлық
саясаты
1865 жылы 5 маусымда II Александр бұйрығымен қазақ жерін зерттеу сұрақтары
дайындалды: жерді иелену түрлері, сот ісі, ағарту ісі, салық, діни мәселе т.б.
Әкімшілік басқару жүйесін құру ісіне Ш.Уәлиханов өз пікірлерін ұсынды:
• Халықтың өзін-өзі басқаруы негізінде құру.
• Әлеуметтіқ – экономикалық жаңалықтар енгізу
Алайда Ш.Уәлиханов усыныстары қабылданбай, комиссия мүшелері ірі феодалдармен
ақылдасып, мәліметтерді солардан жинады.
1867 жылғы 11 шілдеде – «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару туралы
уақытша ереже» бекітілді.
1868 жылы 21 қазан – «Торғай, Орал, Ақмола, Семей облыстарын басқару туралы
уақытша ереже» бекітілді.
Полиция, әскери бөлімдер, уездегі мекемелер бекіністер уезд бастығына бағынды.Уезд
бастықтарын әскери губернаторлардың усынысы бойынша генерал – губернаторлар
тағайындады.
Генерал–губернатор барлық әскери және азаматтық билікті өз қолына алды.
Әскери – губернатор жанында іс жүргізумен айналысатын облыстық басқармалар
ұйымдастрылып, оны вице – губернатор қадағалады. Басқарма 3 бөлімнен турды:
шаруашылық, сот, жарлықты іске асыру.
Әкімшілік басқару әскери
сипатта болды.
Патша өкіметінің қоныстандыру саясатының қазақ
халқы үшін ауыр салдары болғанын С.Асфендияров
та атап көрсетті:
«Патша өкіметінің қоныстандыру саясаты,-деп
жазды ол, – қазақ мемлекеттілігіне аса үлкен апат
әкелді. Бұл саясаттың кері салдары байлар билігінің
нығаюымен үндесіп, қазақ еңбекші бұқарасына және
кедейлеріне өзінің бар салмағын салды. Онда патша
өкіметінің қоныстандыру саясатын сипаттайтын
негізгі белгілер мыналар:
1) қоныстандыру мекемелері әкімдердің қиянаты
нәтижесінде бағалы неғұрлым жерлерді құнды
жерлерді, су көздерімен қосып алып қою;
2) қазақ халқының мұқтаждықтарын мүлдем көзге
ілмеуі, жер төңірегінде шатасулар, көшу ырғағының
бұзылулары;
3) қазақ ауылдарының өздері мекендейтін
жерлерден үздіксіз қоныс аударулары, ондағы
құрылыстың жойылуы, дайын суландыру
құрылыстарын және ағаштар алқаптарын басып
алулары;
4) жаппай өз бетінше қоныстануларға жол беру
және оларды одан әрі қоныстанушыларға жатқызу».
ХІХ ғ. 50-60 жж. Жетісуға казак-
орыстарының орналасуы және
олардың әлеуметтік жағдайы.
Орыстың губернаторы Д.И.Романовский
патша өкіметінің қазақ даласын қалай
отарлағаны жайлы былай деді:
«Қазақтарға орыстардың енгізген ішкі
басқару «тәртібі» Сперанский басқарып
тұрған кездегі Батыс Сібірден келді. Сол
жақтан қазақ даласына қимыл әрекетіміз
басталды. Алдымен қазақтарды бақылау
үшін әскерлер жіберіп тұрдық, сосын
олардың жеріне тірек орындарын
орнаттық, ал содан кейін әскери
бекіністерімізді тұрғызып, қазақ
даласында орыстардың қоныстарын
салып, отарлауға кірістік» .
1854-1860 жылдар Жетісуды
иемденудің белсенді кезеңі
болды. Жаңа бекіністер мен
қамалдар тұрғызылып,
байланыс жолдары салынды.
Мысалға,
1854 жылы Алматы шатқалында
Верный бекінісі,
1855 жылы Үлкен Алматы, Лепсі,
Үржар, Көксу,
1858 жылы Софино, Қарабұлақ,
Надеждино, Көксу,
Верный бекінісі
Столыпиннің аграрлық
реформасы
қазақтардың мал
шаруашылығын дағдарысқа
ұшыратты
аймақтағы демографиялық
жағдайда өзгерді.
Бір жағынан, қазақтардың,
екінші жағынан, шаруалар
мен казактардың
арасындағы қарама-
қайшылық шиеленісе түсті.
Түркістан өлкесінің

Ұқсас жұмыстар

ДЕМОКРАТИЯ САЯСИ МӘДЕНИЕТТІНІҢ ТҮСІНІГІ

Демократия принциптері

Демократияны негіздеу

САЯИ РЕЖИМДЕРДІҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖІКТЕЛУІ

Педагогикалық шеберлікті басқару

Педагогикалық техника педагог шеберлігінің элементі ретінде

Афинылық демократия

МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСТАРЫ

Қасым ханның қасқа жолы

Аймақтар экономикасын мемлекеттік реттеу қажеттілігі

Пәндер