Әлемдегі мұхиттардың табиғи және антропогендік ластану көздері

Презентация қосу

Әлемдегі мұхиттардың табиғи және
антропогендік ластану көздері

Орындаған: Мейірхан
А
Мұхит (Әлемдік мұхит)
- гидросфераның негізгі бөлігі.
Мұхит, Дүниежүзілік мұхит
(гр. okeanos – мұхит, Жерді
қоршап жатқан ұлы өзен).
Жер шарында төрт
мұхит бар: Тынық, Атлант, Үнді ж
әне Солтүстік мұзды. Кейбір
ғалымдар Антарктида маңы
суларын бесінші Оңтүстік мұхиты
деп жеке бөледі.
Мұхит ластануы, Дүниежүзілік мұхиттың
ластануы – адамдардың әрекеті
нәтижесінде мұхит (теңіз) суларындағы
табиғи процестердің бұзылуы. Ластаушы
заттардың өте көп мөлшерде жиналуы
салдарынан жылдан-жылға мұхиттың
өзін-өзі тазарту мүмкіншілігінің
төмендеуі –
онда тіршілік ететін организмдердің құр
ып кетуіне немесе шектен тыс көбеюіне
алып келеді. Мысалы, теңіз
жұлдызының (Asteroіdea) тым көбейіп
кетуінен Австралия
жағалауындағы Үлкен Барьерлі рифтің
түбінде “тікенді шеңбер” қалыптасуда.
Сондай-ақ Дүниежүзілік мұхиттың,
әсіресе мұнай өнімдерімен ластануы
әлемдік мұхит пен атмосфера
арасындағы газ алмасу процесіне кері
ықпал етеді, соның
салдарынан Жер атмосферасындағы газ
қоспаларының концентрациясы үздіксіз
артуда; жағалауға жақын және
атыраулық аймақтарды қоса
есептегендегі теңіздік ортаға заттардың
немесе энергияның тікелей
Әлемдік мұхиттың зиянды және улы
заттармен, мұнаймен және мұнай
өнімдерімен, радиоактивті заттармен
ластануы үлкен алаңдатушылық тудырып
отыр. Ластанудың масштабын мына
мәліметтерден көруге болады:
жағалаудағы суларға жыл сайын 320 млн
тонна темір, 6,5 млн тонна, фосфор, 2,3 млн
тонна қорғасын бөлінуде. 1995 жылы тек
Қара теңіз бен Азов теңіздерінің өзіне ғана
7,7 млрд/м3 лас тұрмыстық және
өнеркәсіптік ағын сулар төгілген. Әсіресе
Персия және Аден шығанақтарының
сулары және Балтық теңізі мен Солтүстік
теңіздің сулары да қатты ластанған. 1945-
1947 жылдары кеңес, ағылшын және
американдық команда басқармалары қолға
түскен және өздерінің улы заттары бар
(иприт, фосген) 300 мың тонна оқ-дәрілері
суға батырылды. Суға батыру
операциялары асығыс, экологиялық
қауіпсіздік нормалары сақталмай жасалды.
Судың әсерінен қазіргі кезде химиялық оқ -
д ә р і л е р д ің корпустары қатты
зақымдалды, ал мұның арты жақсылық қа
апармайтыны белгілі.
Су бассейнінің ластануының негізгі себептері — тазартылмаған
ағын суларды өзен-көлдерге жабру. Бұған жол беретіндері:
тұрғын-үй коммуналдық шаруашылықтар; өнеркәсіп орындары;
ауыл шаруашылығын химияландыру: халық шаруашылығының
басқа да салалары. Ағын суларға құйылатын лас сулар да
бірнеше топқа бөлінеді. Оларды қоспалар (ерімейтін, коллоидты,
еритіндер), лас сулар (минералдық, органикалық, бактериалдық,
биологиялық) деп жіктейді.
Өз өлкеміздің су қорларына
келетін болсақ Жамбыл
облысының барлық өзендері
Арал теңізі алабына жатады.
Қырғызстан жерінен бастау
алатын Шу, Талас, Аса өзендері
облыстың негізгі өзендері
болып табылады. Облыс
көлеміндегі жерүсті суларының
сапасын зертханалық талдауда
өткен жылмен салыстырғанда
2006 жылы Шу, Талас, Аса
өзендерінде ластану индексінің
өскендігі байқалған. Жалпы облыс бойынша
ластағыш заттар төгінділері
“Шолақтау” таукен өндіру
комбинаты, Шатыркөл руднигі,
Ақбақай таукен металургиялық
комбинаты, “Монолит ” ашық
акционерлік қоғамы сияқты
кәсіпорындардан болып
отырғандығы расталып отыр.

Ұқсас жұмыстар

Ғаламдық проблемалар

Антропогендік ластану

Атмосфералық ауа ластануының тұрғындар денсаулығына әсері

Химиялық ластану

ҚТҚ қоршаған ортаның ластануы

Жоғарғы атмосфераның антропогендік ластануы

Ластаушы заттарды атмосфераға тастауды бақылау

Ресурстардың жіктелуі туралы

Топырақ экологиясы

Қышқылдық жаңбыр

Пәндер