Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері

ОРЫНДАҒАН: ПЕРНЕБЕК АҚМАРАЛ Қабылдаған : Нәбиева Әйгерім

ТОПЫРАҚ ГИГИЕНАСЫ

Жоспар;

Топырақ

Топырақтың адамзат үшін маңызы

Топырақтың түрлері

Микрофлорасы

Топырақта тіршілік ететін организмдер

Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері

Елді мекендердің санитарлық тазалығы

Топырақтың санитарлық жағдайын бағалау

Топырақтың санитарлық жағдайын бағалайтын көрсеткіштер

Топырақ - литосфераның жоғарғы әуе қабатымен байланысатын қабат, бүкіл биосферадағы тіршіліктің тірегі. Топырақ ғасырлар бойы топырақ түзуші факторлардың үздіксіз әрекетінен пайда болған табиғаттың ерекше табиғи, әрі тарихи денесі.

Топырақтың адамзат үшін маңызы

Топырақтың адамзат қоғамы үшін маңызын айтып жеткізу қиын. Егер бұрынғы кезде өскен өнімді жинау кезінде топырақтың жанама маңызы болуы, себебі ол адамды жабайы өсімдіктер өнімдерімен қамтамасыз етті, ал жер жыртып, егіншілікпен айналысқан кезден бастап топырақ азық өнімдерінін көзіну айналды. Сондықтан еңбек адамы ежелден осы табиғи байлыққа үлкен құрметпен қарайды

Топырақта жүріп жататын күрделі биологиялық, физика-химиялық және химиялық процестердін адамзат қоғамының түрлі тіршілік салалары үшін мәні зор. Осы процестерді тану топырақты іс жүзінде пайдалануда жаңа мүмкіндіктер ашады.

Микробиологиялық және геохимиялық процестерді зерттеуге байланысты топырақтың халық денсаулығы үшін маңызы анықтала түседі. Топырақтағы физика-химиялық құбылыстарды зерттеудің гидротехникалық құрылыс үшін және алыс қашықтыққа созылған магистралық құбырлар салу үшін маңызы бар.

Топырақтағы биогеохимиялық және геохимиялық процестерді пайдалы қазба кен орындарын іздеу кезінде пайдаланады

Топырақтың түрлері;

Сазды топырақ . Құламаларда тұрақты жэне су бұзып кетуіне қарсы келе алатын топырақ; жолдың негізі үшін жақсы материал болып табылады.

Құмайт топырақ . Ылғалды және құрғақ күйінде байланысы жақсы топырақ: құрғақ және тым ылғалды жерлерде жолға себуге пайдаланады.

Шым тезекті топырақ . Ылғалдылықтың тұрақсыздану кезінде көлемдік өзгерістерге зор бейімі бар, қатты сығылатын орамды грунт, жол себуге қолданылмайды.

Топырақ табиғатта микроорганизмдердің тіршілік етуінің шынайы ортасы және бастапқы резервуары болып табылады (азот, көміртек, күкірт, темір және т. б. ) . Олар топырақтың түзілу және өзіндік тазару процесіне белсенді қатысып, табиғаттағы зат алмасу ға қатысады. Топырақ таулы ортадан желдің, судың тірі организмдердің және олардың органикалық қосындылардың, яғни өсімдіктермен жануарлардың өңімінен пайда болуынан түзіледі. Әртүрлі топырақ микроорганизмдері сулы және коллоидты қабықтарда тіршілік етеді, және олар топырақ бөліктерін бұзады және саңырауқұлақтардың гифтерімен қозғалғыш бактерияларының жылжуы және көшіп жүріп жатады және олардың арасында микроскопиялық жіңішке сулы қабаттар көрінеді.

Топырақ микрофлорасы

Қарашіріктің мөлшеріне және ондағы қоректік заттардың сапасына байланысты микроорганизмдердің саны әр түрлі топырақтарда түрліше болады. Топырақ неғұрлым қүнарлы болса, соғұрлым микробтар да көп кездеседі. Мәселен, жақсы өңделген шымды-күлгін топырақтардың 1 г-да 3-10 миллионға дейін, ал қара топырақты жерлерде 15-50 миллионға дейін микроорганизмдердің клеткаларын кездестіруге болады. Тіпті бір типтегі топырақтың барлық жеріндегі микроорганизмдердің саны бірдей болмайды. Мысалы, ормандышалғынды аймақтың нашар өңделген, қарашірігі жырту қабатының 1 г-да 0, 5-1, 5 миллионға дейін бактериялар болса, дәл осындай жердің жаксы өңделген, қарашірігі мол учаскенің 1 г-да топырағында 3-25 миллионға дейін бактериялар кездеседі. Бау-бақша топырақтары, ұдайы суарылып, тыңайтылып отырудың нәтижесінде дала топырағына карағанда микроорганизм-дерге әлдеқайда бай келеді.

Топырақта тіршілік ететін организмдер;

Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері Қазіргі көзқарас бойынша таралуында топырақ маңызды рөл атқаратын бірнеше нозологияларлы бөлуге болады:

Топырақтың санитарлық жағдайын бағалайтын көрсеткіштер;

Санитарлық-химиялық көрсеткіштер

Санитарлық-микробиологиялық көрсеткіштер

Санитарлық-гельминтологиялық көрсеткіштер.

Санитарлық энтемологиялық көрсеткіштер.

Санитарлық-химиялық көрсеткіштер

Санитарлық-химиялық көрсеткіштерге топырақтағы аммиактың, нитриттердің және нитраттардың болуы жатады. Азот қосылыстарының болуына қарап топырақтың ластану ұзақтығын анықтауға болады. Егер топырақтың құрамында аммиак пен нитриттер көп болса, ластану салыстырмалы түрде жақында болған, ал тек нитраттар ғана болса, онда ластану бұрын болған және нитрификация реакциясы аяқталғанын көрсетеді.

Санитарлық-микробиологиялық көрсеткіштер;

Санитарлық-гельминтологиялық көрсеткіштер.

Нәжістермен ластанбаған топырақта гельминт жұмыртқалары болмау керек, аз ластанған топырақта 100-ден жоғары. Топырақтың гельминт жұмыртқаларымен ластануын бағалағанда міндетті түрде олардың өмір сүру қабілетін және инвазиялығын ескеру қажет.

Санитарлық энтемологиялық көрсеткіштер.

Топырақтың санитарлық жағдайы ондағы шыбындардың дернәсілдері мен қуыршақтарының саны бойынша бағаланады. Таза топырақтың 0, 25 м2 беткі қабатында болмайды. Әлсіз ластанған топырақта 1-10 аралығы, өте ластанған топырақта 100-ден жоғары.