Жасушаның құрылысы

Презентация қосу

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Тақырыбы: Клетка және
органоидтардың құрылысы

Факультет: Биотехнология, Биология
Тобы: Биомедицина 3 топ
Орындаған: Мухамедова О.А.
Қабылдаған: Ахтаева Н.З.
Жоспары:
Жасуша туралы түсінік
Жасушалық теорияның негізгі қағидалары
Жасушаның құрылысы
Плазмалық жарғақша
Органоидтар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Жасушалар – тірі организмдердің негізгі құрылымдық және
функциональдық бірлігі. Оларды көлеміне, пішініне, құрылысына және
атқаратын қызметіне қарай ажыратады.
Қасиеттері: зат және энергия алмасу, өсу, көбею,тұқым қуалау
қасиеттерінің берілуі, тітіркендіргіш терге әрекетіне жауап қайтару.
Неміс ботанигі Маттиас Шлейден және цитолог Теодар Шванн 1839
жылы жасуша теориясын жасады. Ол теория бойынша барлық тірі
организмдер жасушалардан тұрады және құрылысы мен биохимиялық
қасиеттері ұқсас болады.
Жасушалық теорияның негізгі қағидалары:

• Жасуша-тіршіліктің құрылым-қызмет өлшем бірлігінің
негізі.Барлық ағзалар жасушадан тұрады.
• Барлық ағзалар жасушаларының химиялық құрамы,
құрылысы және атқаратын қызметтері ұқсас.
• Жаңа жасушалар бастапқы жасушалардың бөлінуі
арқылы түзіледі.
Жасушаның құрылысы

Жасуша

Қабықша Ядро Цитоплазма
Плазмалық жарғақша

Құрылысы Қызметі

-жасушаның сыртын 1.Жасушаның ішіндегі барлық
қаптайды, май мен қоректік заттар мен кажетсіз өнімдер
нәруызды заттардан жарғақша арқылы өтеді. Плазмалық
жарғақшаның өте жұқарған жерінде
түзілген. Өсімдіктердің
жұқалтырлы ұсақ тесікшелер
плазмалық шұрықтар болады. Заттардың барлығы
жарғақшасының сыртында осы шұрықтар арқылы өтеді.
цитоплазмадан 2.Плазмалық жарғақша жасушаның
бөлінген өлі заттан ішіне қажетті заттарды оңай өткізіп,
түзілетін жасунықты зиянды заттарды өткізбейді;
н(целлюлозалы) қалың 3.Жарғақша арқылы жасуша
қоршаған ортамен қатынас жасайды.
қабықшасы болады.
Әр түрлі заттар тек жасушаның ішіне
Мұндай қабықшам ғана өтпей, көршілес жасушаларға да
жануарлар мен адамның өтеді. Қатар жатқан екі жасушаның
жасушаларында цитоплазмалары саңылау арқылы
болмайды.
бір-біріне өтеді.
Цитоплазма - жасушаның ішін толтырып тұратын іркілдек
сүйықтық. Жасуша мен сыртқы орта арасында жүретін зат
алмасуды қамтамасыз ететін жасушаның қажетті бөлімі.
Цитоплазма жасушаның ішінде үздіксіз қозғалыста болады.
Органоидтар: митохондриялар,жасушалық
орталық,эндоплазмалық тор,Гольджи жиынтығы,
рибосомалар, лизосомалар.
Лизосома
Құрылысы
Домалақ немесе сопақша пішінді,
бір қабатты жарғақшалы түзіліс.
Ферменттері болады. Жарғақшасы берік.

Қызметі
Құрамындағы ферменттердің әсерінен
нәруыз молекулаларымен
полисахаридтерді
ыдыратады. Жасушаға түскен бөгде
заттарды ерітеді.
Эндоплазмалық тор(ЭПТ)
Құрылысы
Жасушаның ішін түгелдей бірімен-бірі тығыз байланысқан түтікшелермен
торлап жататын 2 жарғақшалы түзіліс. Сыртқы жарғақшаларына рибосомалар
бекінсе - түйіршікті ЭПТ, бекінбесе, тегіс
жарғақшалы ЭПТ деп аталады.

Қызметі
Тегіс жарғақшалы ЭПТ майлар мен полисахаридтердің алмасуына
қатысады. Түйіршікті жарғақшалы ЭПТ рибосомаларында нәруыздар
синтезделеді. ЭПТ торланған түтікшелері жасуша ішіндегі басқа
органоидтардың қатынас жасауына көмектеседі.
Жасушалық орталық, центриоль

Құрылысы:
Цилиндр пішінді екі кішкене
денешіктерден тұрады.

Қызметі:
Жасушаның бөлінуіне
қатысады.
Қорытынды
Адам ағзасы (организмі) - миллиардтаған жасушалардан
құралған, өзддгінен реттеліп, жаңарып тұратын біртұтас
күрделі жүйе. Ағзанын даму үдерісінде жасушалар мен
жасушааралық заттар - ұлпаларға, мүшелерге, мүшелер
жүйесіне және біртұтас ағзаға бірігеді.
Жасуша - тіршіліктің негізгі бірлік өлшемі. Барлық тірі
ағзалардың денесі (вирустан басқасы) жасушадан тұратыны
сендерге мәлім. Жасушаның құрылысы электронды
микроскоптың көмегімен терең
зерттелді. Электронды микроскоппен жасуша
құрылымдарының өте ұсақ бөлшектеріне дейін анық көруге
болады. Жасушалардың құрылысы мен қызметін зерттейтін
ғылымды цитология (гр. kytos жасуша, гр. logos - ғылым)
дейді. Жасушалар құрылысы, қызметі, пішіні, мөлшері
жағынан әр түрлі болады.
Пайдаланылған әдебиеттер
• Стамбеков С.Ж., Петухов В.Л. “Молекулалық биология” 2003ж
• Учебник для ВУЗов “Генетика” 2006ж
• Қ.Ә.Сапаров, Цитология және гистология; Алматы 2005 жыл.
• http://yandex.kz/clck
• http://bilim-all.kz/article/1629-ZHasusha-onyn-qurylysy

Ұқсас жұмыстар

Жасушаның органоидтары

Жасуша цитоплазмасы

ЖАСУША ТЕОРИЯСЫ

Клетка ең ұсақ тірі система, оның құрылысы және атқаратын қызметі

Биомембрана құрылымы, клетка қабырғасының құрылысы

Жасуша орталығы

Жасушаның молекулалық биологиясы

Жасушасының құрылымы мен метаболизмінде жануарлар

ЖАСУША ТЕОРИЯСЫНЫҢ АШЫЛУЫ

Қалыпты және потологиялық жағдайдағы клетка органоидының құрылысы мен қызметі

Пәндер