Жасуша қабықшасы

Презентация қосу

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Тақырыбы: Клетка және
органоидтардың құрылысы

Факультет: Биотехнология, Биология
Тобы: Биомедицина 3 топ
Орындаған: Хаитметова Ж.
Қабылдаған: Ахтаева Н.З.
Жоспары:
Жасуша ұғымы
Жасуша қабықшасы
Жасуша цитоплазмасы
Органоидтары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Жасуша - тірі организмдердің ең қарапайым бөлігі.
« Жасуша » терминін ғылымға 1665 жылы ағылшын жаратылыстанушысы
Р.Гук (1635 – 1703) енгізген.
Тірі ағзалардың құрамына кіретін жасушаларды екі топқа бөлуге болады :
ядро қабаты болмайтыны прокариоттар оларға көк жасыл балдырлар және
бактериялар жатады, ядро қабаты жақсы жетілгені эукариоттар, бұған
өсімдіктер мен жануарлар жасушалары жатады. Эукариотты жасушалар үш
бөлімнен тұрады : сыртын қоршап жатқан плазматикалық мембранадан,
цитоплазмадан және ядродан. Прокариоттар мен өсімдік жасушаларының
плазматикалық мембраналарының сыртында жасуша қабаты болады, ал
жануарлар жасушаларында мұндай қабат болмайды.
Жасуша
қабықшасы

Өте
Тығыз, жұқарған
Жасушаға
Жасушаның қалың, жері –
белгілі пішін
сыртын қатты, саңылау деп
береді,
қаптайды ыстық судан, аталады,
қорғайды
т.б. ерімейді өзара газ, су
алмасады
Цитоплазма (гр. kytos — жасуша және гр. плазма — қалыптасқан ) —
жасуша жарғақшасы мен ядро арасын толтырып тұратын қоймалжың
сұйықтық. Клетка цитоплазмасының сырты плазмолеммамен қапталған.
Плазмолемма — цитоплазманың ақуызды-билипидті қабықшасы, оның
орт. қалыңд. 6 -10 нм, құрамында ферменттер болады. Ол жасуша мен
оны қоршаған орта арасындағы зат алмасу процесін қамтамасыз етеді.
Цитоплазманың негізгі құрамы гиалоплазмадан, органоидтардан және
қосындылардан тұрады.
.
Цитоплазма
Гиалоплазма - цитоплазманың нағыз ішкі ортасын түзетін, оның
негізгі плазмасы. Онда ақуыз молекулалары кешендерінің түзілуі мен
ыдырау процестері үздіксіз жүріп жатады.
Гиалоплазма (гр. hyalinos - мөлдір, шыны тәрізді ; гр. plasmos
-плазма) - жануарлар және өсімдік жасушалары цитоплазмасының
органеллалар ( тұрақты кездесетін құрылымдар - жасушаның тым ұсақ
мүшелері ) мен қосындылар ( тұрақсыз құрылымдар ) орналасатын
біркелкі қоймалжың заты, жасуша цитоплазмасының негізгі заты.
Гиалоплазма жасушаның ішкі ортасын құрайды.
Гиалоплазманың құрамына негізінен глобулалы протеиндер кіреді.
Олар жалпы жасуша протеиндерінің 20-25% құрайды.
Гиалоплазмада қант, азоттық негіздер, амин қышқылдары, липидтер т.б.
қосылыстар метаболизмінің ферменттері болады
Цитоплазма
• Мөлдір, қоймалжың
. • Жасушаның органоидтары орналасқан

• 60-90% су, 10-20 нәруыз, 2-3 май, 1
. бейорганикалық зат

• Зат алмасу жүзеге асады
.
Органоидтар (органоиды); (грек, organon — құрал, еі dos — түр ) —
адам мен жануарлар организмдері жасушалары цитоплазмасындагы
белгілі қызмет атқаратын тұрақты құрылымдар
Рибосома (лат. rіbes - ағыс және грек.
some -дене ) - ақуыз синтезін жүзеге
асыратын жасуша-ішілік органоид.
Рибосомалар - екі орташа : үлкен және кіші
өлшем бірлігінен тұрады. Нәруыздар
биосинтезін ( нәруызда аминқышқылдарды
қосады ) іске асырады. Рибосома тірі
организмдердің барлығынан дерлік
табылған. Әр жасушада шамамен 1000-нан
10000-ға дейін Рибосомалар болады.
Шамамен диам. 20 нм-дей. Рибосомалар
екі класқа бөлінеді : 70 S және 80 S. 70 S
Рибосома ядросы жоқ прокариоттар
жасушаларында, ал 80 S Р- лар
эукариоттардың цитоплазмасында болады.
Эндоплазмалық тор

Гольджи аппараты
Митохондриялар
Сопақша пішінді, қос жарғақшалы органеллалар
ДНҚ және РНҚ-нан тұрады
Жасушалардың энергия станциясы болып табылады.
Қорытынды
Жасуша - тірі организмдердің құрылымының ең қарапайым бөлігі,
құрылысы мен тіршілігінің негізі; жеке тіршілік ете алатын қарапайым
тірі жүйе. Жасуша өз алдына жеке организм ретінде немесе көп
жасушалы жануарлар, өсімдіктер және саңырауқұлақтардың тіндері мен
ұлпаларының құрамында кездеседі.
Негізінен жасуша мен оны қоршаған сыртқы орта арасындағы
метаболизмге (зат алмасуға) қатысады, сондай-ақ, жасушаның
қозғалуы мен бір-біріне жалғануында үлкен рөл атқарады.
Жасушаның жалпы құрылысы жануарларға да, өсімдіктерге де
тән. Бірақ өсімдік жасушасының құрылымы мен метаболизмінде
жануарлар жасушасына қарағанда біраз айырмашылық бар.
Пайдаланылған әдебиеттер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә.
Нысанбаев– Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас
редакциясы, 1998 жыл.
Қасымбаева Т.,»Тіршіліктану»,10-11,2003,50 б.
Яндекс.кз интернет желісі

Ұқсас жұмыстар

Цитоплазма Ядро қабықшасы органоидтар

Жасуша қызметі мен құрылысы

ЖАСУША ҚҰРЫЛЫСЫ

«Жасуша органоидтары»

ТІРІ АҒЗАЛАР

Жасуша бөлінуінің алғашқы кезеңінде

Пәндер