Кәсіби құзырлылықтың түрлері

Презентация қосу

БОЛОНЬЯ ПРОЦЕСІНІҢ НЕГІЗГІ
ИДЕЯЛАРЫ
Жоспар:

1. Құзырлылық ұғымы. Кәсіби құзырлылықтың түрлері.
2. Оқу нәтижелері және оған қойылатын талаптар.
3. Құзырлылықтарды қалыптастырудағы әдістер
4. Нәтижеге бағытталудың мақсаттары мен міндеттері
Құзырлылық ұғымы.

Қазақстанда білімді 2005-2010 жылдарда Нәтижеге бағытталған білім игеру
дамытудың мемлекеттік бағдарламасының процесінің басты тұлғасы студент болып
көптеген мақсаттары Болонья келісімінің отырғандығы дау туғызбайтын мәселе:
ортақ жоғары білім саласын құру, ұлттық
үйрену ғана ықтимал, яғни бұл процесс
жүйелерді жақындастыру және өзара
бұрынғы «оқытушыцентристік» оқытудан
мойындау идеяларымен сарындас және
үндес.
«студентцентристік» оқуға ауысуды
Болонья процесі қолданысындағы басты меңзейді.
тұжырымдамалық ұғымдардың бірі – білім Білім игерудің нәтижесін бұрынғыдай
игеру процесінің нәтижеге бағытталуы, тек білім, білік, дағды аумағында ғана
нәтижені білім беру/алу жүйесінің негізгі құрастыру қазіргі күні аздық етеді,
қызметіне (функциясына) айналдыру. Білім өйткені олар үйренушінің тек біліктілігін
алу процесінің нәтижесі дегеніміз сабақ, ғана айқындайды. Сол себепті де Болонья
пән, бағдарлама, оқудың толық курсы процесінде біліктілік (квалификация)
аяқталғаннан кейін студенттің (жоғарғы оқу термині құзырлылықпен (компетенция)
орны түлегінің) қандай білім, білік, дағды, алмастырылған, құзырлылық білім игеру
машық иемденетіндігі, оның «не» жасай процесінің басты нәтижесі ретінде
алатындығы, қолынан «не» келетіндігі. танылады.
Білім игеру процесін жоспарлаудан нәтижені айқындауға
қарай ойыстырады, негізгі әрекет тұлғасы оқытушы деп
есептелетін «оқытудан» («үйретуден») басты қозғаушы күш
студент болатын «оқуға» («үйренуге») ауыстырады, салмақты
«білім беруден» «білім алуға» түсіреді. Құзырлылық бүкіл білім
Құзырлылық жүйесін өз білімінің ауқымын, оны игерудің әдістері мен
тәсілдерін өзіндік тұрғыдан айқындайтын, қоғам алдындағы өз
біліміне деген жауапкершілікті терең түсінетін студентке
бағытталуды талап етеді. Құзырлылық идеясы бойынша
студент білімді өздігімен игеруі керек.
Құзырлылық дегеніміз-маманның белгілі бір кәсіби сала
аумағындағы білімі, білігі, дағдыларының жиынтығы. Бұл ұғым
тек танымдық және әрекеттік-технологиялық түсініктерді
білдірмей, сонымен бірге мотивациялық, әлеуметтік және
тұлғалық ерекшеліктерді меңзейді.

Маманның кәсіби қызметті атқаруға
дайындығын көрсететін күрделі
Кәсіби қасиеттерінің (өмірлік тәжірибесі,
құзырлылық теориялық білімдері, практикалық біліктері
мен дағдылары, тұлғалық ерекшеліктері)
көрсеткіші.
Кәсіби құзырлылықтың түрлері.

• Арнайы - жеткілікті деңгейде кәсіби қызметті меңгеру,
өзінің болашақтағы кәсіби дамуын жоспарлау қабілеті;
• Әлеуметтік – бірлескен кәсіби қызмет пен өзара
әрекеттесуді, кәсіп саласында қабылданған қарым-
қатынас тәсілдерін меңгеру, өз жұмысының
нәтижелеріне деген әлеуметтік жауапкершілікті сезіну;
• Тұлғалық - өзін-өзі дамыту және өз қабілеттерін жүзеге
асыру тәсілдерін меңгеру;
• Жеке – кәсіп аумағында өз қабілеттерін жүзеге асыру
тәсілдері мен өзінің дербестігін дамытатын тәсілдерді
меңгеру, кәсіби тұрғыдан өсіп-дамуға деген
дайындығы.
Оқу Студенттердің оқу аяғында әртүрлі деңгейлерде
(модульдік, институционалдық) қандай
нәтижелері құзырлылықтарды меңгеретіндігін анықтап, көрсету:
- не білетіндігін және не жасай білетіндігін,
- қандай да бір бірліктермен өлшеуге келетін
жетістіктерін. Бүгінде жоғарғы оқудың реформасы
білім нәтижелерін жоғары оқу орнының негізгі
қызметіне (функциясына) айналдырып, нәтижені
оның іс-әрекетінің аяққы нысанасы ретінде таниды.
Сол себепті де жоғары оқу орны келесі мәселелерді
жаңа тұрғыдан анықтап, соған орай өз қызметін де
өзгертуі керек:
- «нені», «кімге», «қалай», «қашан», «не үшін»
оқыту;
- «нені», «кімді», «қалай», «қашан», «не үшін»
бағалау.
Білім нәтижелері оқыту, оқу, бағалаумен тығыз
байланысты болғандықтан, әрбір жоғары оқу орны
келесі мәселелерді жан-жақты анықтап алуы керек:
- жоспарлау,
- оқу/оқыту әдістемесі,
- бағалау мен оқу сапасын қамтамасыздандыру.
Стандарттар, жоспарлар мен
Бағалау мен оқу бағдарламаларда студенттердің
сапасын құзырлылығы келесідей
қамтамасыздандыру деңгейлерде көрсетілуі керек:

• Пән ерекшеліктеріне сәйкес
Әртүрлі деңгейлерде құзырлылықтар (яғни, пән
(модульдік, пәндік, аумағындағы білім мен дағдылар
семестрлік, курстық, толық тұрғысынан).
оқу курсы, • Әмбебап құзырлылықтар (барлық
институционалдық) сапаны пәндерге қатысы бар білік пен
қамтамасыздандыратын дағдылар: сөйлеу, жазу, проблема
стандарттарды,
шеше білу, ақпараттық
процедуралар мен
механизмдерді айқындап, технологияларды қолдана білу,
қолдану. бірлесе жұмыс жасау дағдылары,
т.б.).
Оқу нәтижелеріне қойылатын талаптар:

• пән немесе бағдарлама (оқудың толық
курсы) тұрғысынан студентке (түлекке)
қойылатын талаптар (стандарттар) мен
күтілетін нәтижелерді көрсетуі керек;
• студенттің оқуды аяқтағаннан кейінгі нақты
айқындалған (бақылауға боларлық және
өлшеуге мүмкін) білімдерін, біліктерін,
дағдыларын, түсінігін, оның алған білімдерді
қолдана білуін, оларды талдай білуін,
олардың негізінде жаңа білім құрастыруын,
оларды бағалауын (Блум таксономиясы
бойынша) көрсетуі қажет.
Құзырлылықтарды қалыптастырудағы әдістер

Қазіргі күні білімнің даму қағидалары біліктіліктен құзырлылыққа көшуді талап
етуде. Құзырлылық ұстанымы білім жүйесінің мазмұнынын маман дайындаудың тар
шеңберінде қалдырмай, оны кең көлемді дүниетанымдық, азаматтық, әлеуметтік,
экономикалық, моральдік-этикалық, кәсіби ауқымда қарастырады. Болонья процесінің
аумағында 2004 жылы құрылған TUNING жобасы «құзырлылық» ұғымына келесі
өлшемдерді жатқызады:
- «білім және түсінік»
- «қалайша әрекет жасау керектігін білу» білімі
- «қалайша өмір сүру керек» білімі
Білім игеру процесінің аяққы нәтижесі ретінде құзырлылық парасаттық қабілеттерді
дамытуға бағытталады. Ал, ол қабілеттер өз кезегінде білім алушыларға техникалық,
экономикалық және мәдени өзгерістерді саналы түрде түйсініп, әлеумет ішінде жұмыс
жасай білу, бастамашылдық пен жауапкершілік, шығармашылық пен конструктивтік
көзқарас, икемділік пен бейімшілдік сияқты қасиеттерді дамыту мүмкіншілігін береді.
Құзырлылық студентті өзін-өзі ұйымдастыру, басқару, бағалау, қадағалау, түзету
әрекеттеріне ниеттейді, оны масылдық пен бәлсенділіктен арылтып, белсенді және
өмірінің қалайша өтетіндігіне деген жауапкершілікті толық өз мойнына артуға
бағыттайды.
«Құзырлылық» ұғымы келесідей ұстанымдарды жүзеге
асыруды меңзейді:

• оқудың мазмұнын, оны жоспарлау қағидаларын қайта қарау;
• оқудың «мазмұн – білім - пән» аумағындағы парадигмасынан бас
тартып, гуманистік қағидалар тұрғысынан өмір сүруді үйрену.

Құзырлылықтар оқу процесінде келесі әрекеттер арқылы
жүзеге асырылады:

• интербелсенді әдістерді қолдану;
• жоғары оқу орнының «өмір стилін» өзгертіп, оны динамика мен
қызыққа толы процеске айналдыру;
• оқытушылар мен студенттердің арасындағы қарым-қатынасты
ынтымақтастық пен өзара әрекеттесуге негіздеу.
Бірлескен интербелсенді әрекеттер.

Рөлдік және іскерлік ойындар.
Құзырлылық
тарды
қалыптастыр
Кейс-стади.
уда келесідей
әдістерді оқу
процесінде
қолданудың
маңызы зор:
Презентациялар, тренингтер.

Кері байланыс, пікірталастар.
«Білім игеру - өмір бойғы үздіксіз процесс»
деген ұстанымды қалыптастыру.

Өмір бойы оқып-үйрену келесі шарттарды
ұстану арқылы жүзеге асырылады:

• Үнемі жаңа білім игеру мен
иемденуге ұмтылу;
• Оқу/оқытуда жаңашыл және
интербелсенді әдістерді қолдану;
• Оқу/оқытуды бағалау.
Сапа – білім жүйесінің негізгі
мақсаты.

Ол студенттердің үйрену процесінде қомақты нәтижелерге қол
жеткізуіне пән, оқытушы (іс-әрекеттер, әдістеме арқылы) және
жоғарғы оқу орны қалайша көмектесетіндігін көрсетеді.

Мамандарды дайындау
сапасы

Жоғарғы білімді маман даярлау ісінің қажеттіліктерге , мақсаттарға,
талаптар мен стандарттарға сәйкес келуі. Мамандарды дайындау
сапасы студенттің қандай қасиеттердің жиынтығын иеленгендігін
көрсетеді.

Бағалау

Іс-әрекеттердің алдын-ала жоспарланған нәтижелерімен
салыстырғанда өсу мен дамудың деңгейлері туралы қорытынды
жасау үшін қолданатын жазбаша, ауызша және практикалық
тестердің, жобалар мен портфолиолардың жиынтығы.
Жоғары оқу орны өз жұмысының сапасын келесі
деңгейлерде тұрақты түрде жетілдіруді мақсат тұтуы
керек:
- жоғары оқу орнының дербестігі;
- оқу/оқытудың мақсаттары мен құралдары;
- оқу бағдарламаларының сапасы;
- профессор-оқытушы құрамының сандық және
сапалық көрсеткіштері;
- студенттермен кері байланыс жасау;
- оқу кредиттерін жинақтау сапасы;
- пән аралық байланыс;
- инфраструктура мен жабдықталу;
- оқытушылар мен зерттеушілердің ынтасы
(мотивациясы);
- жұмыс берушілермен байланыс;
- жаңалыққа (инновацияға) құштарлық.
Мақсаттары: Міндеттер:
Білім жүйесінің • Студентті білім жүйесінің басты тұлғасына айналдыру.
студентцентристік • Өздік жұмыс үлесін арттыру.
• Оқытушы рөлін «үйретушіден» «ұйымдастырушыға»
парадигмасы ауыстыру.
• Жоғарғы оқу орнына басшылық жасауда студенттердің рөлін
өсіру.
• Студенттердің мобильдігін кеңейту.

Құзырлылық идеясы • Оқу процесінде интербелсенді әдістерді қолдану.
• Оқу процесін динамика мен қызыққа толы процеске
айналдыру.
• Оқытушылар мен студенттер арасында тең құқылы қарым-
қатынас орнату.

«Білім – үздіксіз • Пән аралық негізгі (ақпараттық және әлеуметтік) біліктерді
процесс» идеясы игеру.
• Оқу процесін белсенділендіру.
• Оқу процесін бағалауда әртүрлі механизмдерді қолдану

Әрекеттерді өлшеу • Сапа саласында терминологиялық аппарат құрастыру.
және бағалау жүйесі • Оқу процесінің статистикалық көрсеткіштері жүйесін
құрастыру.
• Оқу процесін мониторингтеу және болжамдау жүйесін
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

МҰҒАЛІМНІҢ ЖЕКЕ ТҰЛҒАСЫ

ПЕДАГОГТЫҢ ТҰЛҒАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ КӘСІБИ

Қазіргі замандағы музыка мұғалімі, атқаратын қызметтері, мұғалімнің құзіреттілігі

Мұғалімнің құзыреттілігі

Педагогикалық құзыреттілік

Педагогтың тұлғасы және оның кәсіби құзыреттілігі, үздіксіз кәсіби өсуінің факторлары

Вибрациялық ауру

Әлеуметтік топ түрлері

ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІ ЫНТАЛАНДЫРУ ТҮРЛЕРІ

Кәсіби мансапты жоспарлау

Пәндер