Орталық Жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілік өсімдіктер

Презентация қосу

Қазақ Ұлттық Аграрлық
университеті
L/O/G/O

Ветеринария факультеті

Орталық Жүйке жүйесіне әсер
ететін дәрілік өсімдіктер

Тексерген: Бименова Ж.Ж
Орындаған: Әлтай Ж.Е
Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
2.1 алтын тамыр
2.2 бадам
2.3 көкпек
2.4 шайтанкелмес
2.5 қара меңдуана
2.6 марал шөп
2.7 сарыбас шөп
2.8 шүйгін шөптердің жалпы сипаттама, құрамы,
қоданылуы
3) Қорытынды
4) Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

www.themegallery.com
Кіріспе
• Орталық жүйке жүйесі (systema nervosum centrale) – адам мен жануарлардың жүйке
• клеткалары (нейрондар) мен оның өсінділерінен тұратын жүйке жүйесінің ең негізгі бөлігі.
• орталық жүйке жүйесі омыртқасыз жануарларда бір-бірімен тізбектеле орналасқан жүйке
• түйіндерінен (ганглийлерден), ал омыртқалы жануарларда жұлын мен мидан тұрады.
• тірі организмді құрайтын түрлі органдар жүйелерінің қызметтерін үйлестіріп, реттеп отырады.
• осы қызметтерді орталық жүйке жүйесі жұлын жүйкелері (31 жұп) мен ми жүйкелері (12 жұп)
• арқылы атқарады. бұл жүйкелер омыртқааралық және вегетативтік жүйке түйіндерімен бірге
• шеткі жүйке жүйесін құрады. әр түрлі рецепторлардан тітіркену процесінде пайда болатын
• жүйке импульстары орталыққа тепкіш (афферентік) жүйке талшықтары арқылы орталық жүйке
• жүйесіне келеді. бұл жерде импульс мәліметтері өңделіп, орталық жүйке жүйесінің орындаушы
• бөлімдері – орталықтан тепкіш (эфференттік) жүйке талшықтары арқылы “бұйрықты”
• тиісті орнына жеткізеді. нәтижесінде орталық жүйке жүйесінің ең негізгі қызметі – рефлекстің
• жүзеге асуын қамтамасыз етеді. орталық жүйке жүйесінің қалыптасуы – орталық жүйке
жүйесінің өз ішіндегі, сондай-ақ, оны организмнің барлық органдары және тіндерімен
• байланыстыратын өткізгіш жолдардың пайда болуына әкеледі. орталық жүйке жүйесінде
сомалық (анималдық) және вегетативтік жүйке жүйелерінің орталықтары орналасқан.
• сомалық жүйке жүйесі сыртқы тітіркендіргіштерді қабылдайды және қаңқа бұлшық
• еттерінің қызметін басқарады, ол организмнің қимыл-қозғалысын, сыртқы ортада бір жерден
• екінші жерге жылжуын қамтамасыз етеді.

www.themegallery.com
Алтын тамыр (лат. 'Rhodiola rosea'— ірі әрі
жуан тамыры бар, жасаңшөп тұқымдасының
семізот туысына жататын көп жылдық, шөп
тектес, өте бағалы дәрілік өсімдік. Кейбір
тамырының салмағы 900 грамға дейін жетеді.
Тамырының сырт жағы алтын түстес сары да,
ішкі жағы ақ түсті, кепкен кезде тамырының
сынған жері ашық қызыл түсті болады.
Тамырының сыртқы қабығын пышақпен ептеп
аршыса мұрынға аңқыған хош иіс келеді, ал
сыртқы қабықтан кейінгі қабық лимон сияқты
сары түсті болады. Бұл - тек алтын тамырға
ғана тән қасиет.) Сипаты. Тамырдан биіктігі 50
см-ге дейін жететін бірнеше түзу сабақтар өсіп
шығады, бірақ бұтақтары болмайды.

www.themegallery.com
Сипаты:

Өте тығыз әрі кезектесіп қалың орналасқан етті, сопақша жапырақтары бар. Кейде
жапырақтарының шеттерінде майда әрі сирек тістері болады.
Сары түсті гүлдері өсімдіктің жоғарғы жағында шоғырланып тұрады.
Мамыр-маусым айларында гүлдейді. Шілдеде тұқым бере бастайды.
Тұқымынан және өсімді (вегатативті) жолмен көбейеді.
Қазақстанда Жетісу Алатауының, Алтай тауының биік белдеулерінде, тасты беткейлерде,
су жағасындағы шабындықтарда өседі.)
Емдік қасиеті:
Алтын тамыр 400 жылдан астам уақыттан бері халық медицинасында қолданылып
келеді. Ол әсіресе қытай медицинасында ертеден белгілі болған. Онда бұл өсімдіктің
тамырын тауып келу үшін арнаулы экспедициялар ұйымдастырып отырған.
Біздің еліміздің ғалымдары 1930 жылдан Алтай маңын мекендеген халықтарға белгілі
осы дәрілік өсімдікті іздеп табу ісімен шұғылдана бастады. Соның нәтижесінде1931
жылы совет ғалымы Г.В.Крылов басқарған экспедиция алтын тамырды Алтай
тауларынан тапты.
Алтын тамыр 1961 жылдан бері ғылыми медицинада қолданылып, аз уақыттың ішінде
ғана халық арасына кеңінен белгілі болды.
Құрамында глюкозид, илік заттар, флавоноидтер, крахмал, органик, қышқылдар,
эфир майы бар.
Қолданылуы: Орталық жүйке жүйесі аурулары кезінде. Спиртті тұнба және ұнтағы күш -
қуат береді.
Дайындау технологиясы: 10 гр майдаланған таиыр 700 250 мл этил спиртіне салып 10
күн бойы қараңғы түрде ашытады.
Дозасы:Ірі қара – 50-10 мл
Жылқы: 10-15 мл
www.themegallery.com
2.2 Бадам (лат. Prunus dulcis, бұрын — Prunus
amygdalus немесе Amygdalus communis) -
раушангүлділер тұқымдасы на жататын жеміс
ағашы не әсемдік үшін өсірілетін бұта.

www.themegallery.com
Сипаты:

Бадам - жылу мен жарық сүйгіш әсемдік, қуаңшылық пен
аязға да төземдінің өзі қыста 26-27°С суыққа тәзеді, ал
шырын жүрген кезде гүл жаратын бүрі 19°С суықта
тіршілігің тоқтатады. Сондай-ақ гүл жаруы аяқталар
кездегі 2°С, ал жеміс салар кездегі 1°С суықтық
бадамның одан әрі өсуіне зор зиян тигізеді. Далалық
Бадам ерте гүлдейтін бұта,әсемдік үшін өсіріледі.
Қарапайым бадамның биіктігі 6-10 м,жемісі тәтті не
қышқылтым, дәнінде 72 % майы бар. Дәні тағам
өнеркәсібінде, майы дәрі дайындау үшін
пайдаланылады. Бадамды тұқымынан өсіруге не
вегетативтік жолмен көбейтуге болады. Оны бақта қатар
аралығын 6Х9, ңайтқыш шашылып, топырағы өнделеді,
өсімдік зиянкестері мен кеселіне қарсы шаралар
жүргізіледі. Бадамның көп тараған сорттары: Десертный,
Ялтинский, Никитинский-62, Лангедок (Оңт. Франциядан
әкелінді), Дрейк, Нонпарель (Калифорниядан әкелінді),
Никитский урожайный, Чуянгинский - 51, Р.Консайский-
565.
www.themegallery.com
Химиялық құрамы:глюконат, амигадимин,
зәйтүн майы, синиль қышқылы, бензил
альдегиді.
Дәрілік шипасы:Жемісінің еті, дәні, майы
Қолдануы:ОЖЖ тыныштандырады, теріде және
денеде ауырған жерді басады, қақырық
түсіреді. Майы іш өткізеді, теріні жұмсартады.

www.themegallery.com
2.3 Көкпек (Atrіplex) – алабұта тұқымдасына жататын бір жылдық
шөптесін немесе көп жылдық бұташық өсімдік. Жер жүзіне белгілі
here
225 түрінің 25-і Қазорналасқан, олардың табақшалары
Text inтегіс, кейде
тілімделген. Гүлдері дара жынысты, бір үйлі өсімдік.
hereАталық
гүлдері 3 – 5 мүшелі гүлсерікті, 5 аталықты, аналық гүлдері
негізінде гүлсеріксіз болады. Қазақстанда жиі кездесетін түрі – боз
Көкпек, алабота (A. сana). Ол жазық далалы аймақтарда, тау
бөктерлерінде, борпылдақ, сортаң топырақты, сазды ойпаң
жерлерде, өзен, көл аңғарларында өседі. Биіктігі 20 – 50 см
бұташық. Сабағының түп жағы тармақты, сұрғылт қоңыр түсті.
Жапырағы сопақша келген, едәуір қалың, кезектесе орналасқан.
Гүлшоғыры жапырақсыз. Шілде – қазан айларында гүлдеп,
жемістенеді. Тұқымы жирен түсті, жалпақ, дөңгелектеу. Тағамдық
(бақ көкпегі) – мал азықтық, дәрілік, бояулық, тех. өсімдіктер. Шөл
далалы аймақтарда Көкпекті адамдар отынға пайдаланады, күзде
түйе жейді.

www.themegallery.com
Химиялық құрамы: 20-50% үш терминді
сапониндер, эфир майы, органикалық
құралдар.
Қолданылуы: ОЖЖ седативті, қақырық
түсіреді, валерианкадан 8-10 есе артық.

Доза: ірі қара – 200-250 мл

Бұзау – 30-50мл

www.themegallery.com
L/O/G/O

2.5 Қара меңдуана (лат. Нyoscyamus niger) —
алқалар тұқымдасы, меңдуана туысына жататын екі
жылдық шөп тектес, ұнамсыз иісі бар улы өсімдік.
Емдік қасиеті, қолданысы, улағыштығы:
Қара меңдуана дәрілік шикізаты және одан жасалған
препараттар жүйке жүйесін тыныштандыруға, аяқ-
қолдың дірілін басуға қолданылады.
.

www.themegallery.com
L/O/G/O

Өсімдік жапырағының ұнтағы
"астматол" препаратының құрамына
кіреді, ол кеңірдектің демікпе
ауруына қарсы пайданалады.
Меңдуана майы адамды
тыныштандыруға, сондай-ақ
ревматизм, радикулит ауруларына
қарсы қолданылады.
Қара меңдуанамен уланғанда жүйке
жүйесінің қозуы тежеліп, әлсіреп,
тынысы тарылады, ондай жағдайда
дереу дәрігерге қаралу қажет.
Қара меңдуананың жапырақтары
маталарды сарғыш жасыл түске
бояйды
• 2.7 Сарыбасшөп (Erysіmum), ақбасқурай — орамжапырақ тұқымдасына
жататын бір, екі, көп жылдық өсімдіктер. Қазақстанның далалық жерлеріндегі
шалғындарда, таудың тасты шатқалдарында, қыраттарда, тоғайлардың
арасында өсетін 15 түрі бар. Олардың биікт. 5 — 100 см, сабағы тік, жоғ. жағы
бұтақталып тармақталған, жалаң, кейде сыртында түгі болады. Жіңішке
жапырақтарының шеті тілімденбеген, бүтін, үшбөлікті және жұлдызша тәрізді
түктер жапқан. Тостағанша жапырақшалары тік орналасқан, төм. бөлігі қапшық
тәрізді. Желегі ұзын тырнаққа ұқсайды, түстері сары, күлгін, қошқыл, өте сирек
жағдайларда ақ түсті болады. Сәуірден тамызға дейін гүлдеп, жеміс салады.
Жемісі — ұзынша келген төрт қырлы бұршаққын. Оның ашылатын жері дара орт.
жүйкеден тұрады. Тұмсығы ойма немесе қос қалақты.Тұқымдары бір қатарда
орналасқан. Сарыбасшөптердің мал азықтық маңызы бар, әсемдік үшін де
өсіреді. Жұлдызшешек (левкой) Сарыбасшөп (E. cheіranthoіdes), шашыңқы
Сарыбасшөп (E. dіffusum) — дәрілік өсімдіктер, олардың жүрекке әсер ететін,
несеп жүргізетін және қақырық түсіретін қасиеті бар. Жирен Сарыбасшөп (E
croceum) — өте сирек кездесетін эндемикті түр ретінде Қазақстанның “
Қызыл кітабына” енгізілген.

www.themegallery.com
Маралшөп тамыры (лат.
Rhaponticum carthamoides) -
күрделігүлділер тұқымдасы
маралшөп туысына жататын
көп жылдық, шөп тектес өсімдік

www.themegallery.com
L/O/G/O

Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілік заттар

Неврология аурулары, ауру симптомдары және жүйке жүйесінің диагностикасы

Анальгетик заттар

Дәрілік заттардың дозасы

Токсикология мен фармакология даму жолы

МОРФИННІҢ ОРГАНИЗМГЕ ӘСЕРІ

Дәрілік өсімдіктердің морфологиялық белгілері

Өсімдік тектес улы заттардың токсикологиясы

Өсімдіктердің ерекше қасиеттері

Пестицидтер әсерінен туындайтын уланулар

Пәндер