Парциалды қысым

Презентация қосу

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы

Презентация
Тақырыбы: Газ қысымы. Парциалды қысым.
Манометрлер. Атмосфералық қысым.

Орындаған: Көшен А.
Тобы: 101 “А” ФӨТ
Қабылдаған: Махамбетова М.
Газ қысымы
Газдың қысымы-газдардың қатты денелер мен сұйықтардан
айырмашылығы, олар өздері тұрған ыдыстың көлемін түгел алып
тұратыны туралы өткен такырыптардан білесіңдер. Мысалы, газ
болат баллонның, автомобиль шинасының немесе волейбол добы
камерасының және сол сияқты тағы да басқа ыдыстардың ішіне
түгел жайылады. Сонда газ осы өзі орналасқан кез келген ыдыстың
кабырғасына кысым түсіреді. Газ молекулалары үлкен
жылдамдықпен ретсіз қозғалып жүретіні белгілі. Сонда олар бір-
бірімен әрі өзі тұрған ыдыстың қабырғаларымен соқтығысады .
Газдың молекулалары өте көп, сондықтан олардың соқтығысу саны
да көп.
Тәжірибе

Газ шар қабырғасына барлық бағытта бірдей
қысым түсіреді.
Газдың массасы мен көлемін кішірейтсе,
оның қысым артады,
ал көлемін ұлғайтса, қысымы кемиді.
Парциалдық қысым
1801 ж. Дальтон заңы газ қоспасының
қысымын және жеке компоненттердің
жалпы қысымға беретін нақты «үлесін»
анықтады.
Өмірде біз таза газды емес, газ қоспасын
кездестіреміз. Мысалы, ауа азоттан,
оттектен, көмірқышқыл газынан және
басқа да көптеген газ қоспасынан тұрады.
Джон ДАЛЬТОН
(Dalton),
Дальтон осындай газ қоспасының
қысымын анықтауды мақсат етті.
1766-1844 жж Бұл үшін парциал (үлестік) қысым деген
ағылшын физигі
және химигі жаңа ұғымды енгізді.
Парциал қысым деп газ қоспасының әрбір газы
осы көлемді жалғыз өзі алатын кездегі қысымды
атайды.
Дальтон газ қоспасының қысымы осы газ қоспаcына
кіретін барлық газдардың парциал (үлестік)
қысымдарының қосындысына тең болатынын
тағайындады, яғни

p = p1 + p2 + ……. + pn.

P = PN2 + PO2 + PAr
P = 0,78 атм + 0,21атм+ 0,01атм = 1атм
Газ қоспасында әрбір газдың парциал қысымы
берілген қоспа құрамындағы молекула санына
пропорционал болады. Осыған байланысты газ
қоспасының парциал қысымы олардың
концентрациясының өлшемі болып табылады.
Газ тәрізді заттар қатынасында жүретін қайтымды
реакцияларда концентрация мен қысым арасында байланыс
болады. Газ қоспасының жалпы қысымы әрбір жеке газдың
парциал қысымының жиынтық қосындысы болып
табылады.
Парциал қысым ұғымы арқылы газ қоспасының құрамына
еніп отырған газдың қысымы, оның осы берілген
температурада алатын көлемі газ қоспасының алатын
көлеміне тең екендігі анықталды.
Газ қоспалары мен парциал қысым

Көптеген газ тәрізді заттар таза түрінде емес,
қоспа түрінде болады.
Мысалы, құрғақ ауа құрамында азот, оттек,
аргон, көміртек диоксиді, және т.б. қоспалар
кездеседі. Идеал газда молекулалар бір – бірімен
қарым– қатынасқа түспегендіктен, идеал газ
қоспасындағы компоненттер басқаларына
тәуелді болады.
Газ қоспалары мен парциал қысым

Мысалы, ауадағы азот молекуласы белгілі бір қысымда – 78%,
жалпы қысымда – басқа газ қоспаларының болуына тәуелді
болады. Соған ұқсас ауадағы оттегі молекуласы белгілі бір
қысымда - 21% жалпы қысымда басқа газ қоспаларының
болуына тәуелді болады. Газ қоспасындағы кез келген жеке
компоненттің қысымын сол қысымның парциалдық қысымы
деп аталып және ол әр газ компонентінен тәуелсіз әрекет
етеді де, осы арқылы идеал газ заңдары анықталады.
Манометрлер
Манометр— сирек, тығыз емес — сұйықтық пен газ қысымын
өлшеуге арналған прибор. Манометрлердің көптеген түрлері бар,
мысалы, дифманометр, сфигманометр, бурдон манометрі, қарапайым
ашық сұйық манометр,т.б. Атмосфералық қысым барометрмен, нөлге
жуық қысым вакуумметрмен өлшенеді. Манометр шкалалары әр түрлі
бірліктерде (кгк/м² немесе кгк/см², бар, мм сынап бағаны, мм су бағаны,
т.б.) градуирленген. Бірліктердің халықаралық жүйесінде (СИ) қысым
бірлігіне паскаль (Па) алынған. Жұмыс істеу принципі мен сезімтал
элементінің (алғашқы түрлендіргіштің) құралымына байланысты
манометрлер сұйықтық, піспектік (поршенді), деформация немесе
серіппелі (түтікті, мембраналық, сильфондық) болады. Сондай-ақ,
көрсетуі тікелей саналатын немесе тіркелетін, жұмысы әр түрлі
заттардың физикалық қасиеттерінің қысым әсерінен өзгеруін өлшеуге
негізделген манометрлер де қолданылады. Әр түрлі технологиялық
процестерді бақылау, автоматты реттеу және басқару жүйелерінде
пневматикалық немесе электрлік шығу сигналдары үйлестірілген
шкаласыз манометрлер пайдаланылады.
Сфигманометр
Сфигманометр (тонометр) – адамның қан қысымын
өлшейтін құрал.
Барометр
Барометр (гр. baros — ауырлық
және metreo — өлшеймін)
— атмосфералық қысымды өлшеуге
арналған құрал. Ең көп таралғаны —
сынапты барометрлер. Барометрдің
сезгіштігі — 1 Па. Атмосфералық
қысымның өзгерісін жазу
үшін барограф қолданылады
Атмосфералық қысым
Атмосфералық қысым — атмосфераның жер бетіне және ондағы
заттарға түсіретін қысымы. Ол барометрмен, яғни сынап
бағанасының биіктігімен (мм сын. бағ.), СИ жүйесінде паскальмен
(Па), ал метеорол ғылымында гектопаскальмен (гПа) немесе
миллибармен (мб) өлшенеді. Теңіз деңгейінде атмосфералық қысым
орташа алғанда 1013,25 гПа-ға (760 мм сын. бағ.) тең. Жоғарылаған
сайын ауа тығыздығы кеміп, атмосфералық қысым азаяды.
Атмосфералық қысым Жер шарының кез келген бөліктерінде үздіксіз
өзгеріп отырады. Тропиктік белдеуде қысымның тәуліктік
өзгерістері айқынырақ байқалады. Кейде тәулік ішінде қысым
айырмашылығы 20—30 гПа-ға жетуі мүмкін. Атмосфералық
қысымның жылдық өзгерістері материктердің орталық бөлігінде
күштірек байқалады. Мәселен, Гоби шөлінде бұл көрсеткіш тіпті 40
гПа-ға жетеді, мұнда қысым максимумы қаңтарда, минимумы
шілдеде байқалады.

Ұқсас жұмыстар

Атмосфералық қысымды өлшеу

Тыныс шығару

Тыныс жүйкелері

Гидрогендеу процестерінің теориялық негіздері

Тыныс жолдарының желденуі

ТЫНЫС ЖОЛЫНА

ВАКУУМ - СУБЛИМАЦИЯЛЫҚ КЕПТІРГІШТЕР

Балалардағы тыныс алу ағзаларының ерекшеліктері

ӨКПЕ ҚҰРЫЛЫСЫ

Оттегінің токсикалық түрлері. Олардың пайда болуы. Ағзаның клеткаларына әсері. Антиоксидантты қорғау жүйесі

Пәндер