Д’’ ДӘРУМЕНІ

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

“Д’’
ДӘРУМЕНІ

Орындаған: Роман Гүлнұр
тобы: ТФП-34
Қабылдаған: Кажмуратова А.Т.
Жоспары

Витаминдердің маңызы
Витаминдердің топтық құрамы

Химиялық табиғаты

D витаминінің авитаминозы
D витаминінің гипервитаминозы
Витамерлері

Қорытынды
Дәрумен (Витамин)– адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың
организміндегі зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде
өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар.

Витамин (латынша vіta –
тіршілік) туралы ілімнің негізін
1880 жылы орыс дәрігері Николай
Лунин салды. 1912 жылы поляк
дәрігері Казимеж Функ сол кезге
дейін жасалған тәжірибелер
нәтижесін қорытындылап, ғылымға
витамин терминін енгізді.
Витамин жайлы қысқаша түсінік

Витамин жетіспеушілік, авитаминоз – күнделікті
ішетін тағамда витаминдердің жетіспеуінен,
олардың бойға сіңуінің бұзылуынан не витамин
синтезделуінің тежелуінен туатын аурулар.

Тағамда витаминдердің жеткіліксіз болуы, адам
организмін әлсіретеді. Мұндай жағдайды
гиповитаминоз деп атайды.
Витаминдер

Витаминдер

Суда еритін
витаминдер С, РР
және В Майда еритіндер
тобындағы А, D, Е, К
барлық витаминдері
витаминдер жатады.
жатады.
D витамині
D витамині (кальциферол) адамның терісінде күннің ультракүлгін
сәулелерінің әсерінен түзіледі. Ол кальций мен фосфордың ішектен
бөлінуін жылдамдатып, сүйек ұлпасының мықтылығына әсер етеді.
Адам ағзасы D витаминін тағамның құрамынан да қабылдайды. Жас
сәбилерде D витаминінің жетіспеуінен болатын ауру мешел (рахит)
деп аталады. Мешел ауруына шалдыққан балалардың қаңқасы дұрыс
қалыптаспайды. Аяқ сүйектері дене салмағының әсерінен майысады,
сүйек баяу дамиды, ұйқысы қашады. Жұқпалы аурулармен көп
ауырады. Сондыктан жас сәбилердің мешел ауруына шалдықпауы
үшін күн сәулесіне шығарып шынықтырады. D витамині балық
майында, бауырында, уылдырығында, жұмыртқаның сарысында,
жануарлардың бауырында, сүт өнімдерінде мол. D витаминінің
қажетті тәуліктік мөлшері 2,5 мг.
D витамині
Авитаминозы

“Рахит” ауруы
Рахит Күн сәулесі тимей, күн нұрының
қуатты қызуын сезінбеген баланың аяғы
қисайып, сүйектері басқадай деформацияға
ұшырауы (рахит) мүмкін. Баланы нәрленген
сүтпен және Д витаминімен (балық майы)
қоректендірген жағдайда бүл аурудың алдын
алуға болады. Әйтсе де рахитті
болдырмаудың ең ұтымды да жеңіл жолы сол,
баланың денесі күн сәулесін күн сайын кем
дегенде 10 минут бойына қабылдауы керек.
Бүл орайда денені күнге күйіп кетуден сақтау
қажет. Ешқашанда Д витаминінің дозасын
артық және үзақ уақыт беруші болмаңыз,
бұдан бала уланып қалуы мүмкін.
D витамині
Авитаминозы

“Остеопороз” ауруы
Остеопороз – бұл тірек-қозғалыс
аппаратының асқынған ауру түрі, ауру
кезінде сүйек ұлпасы әлсіреп, оның
сыну қаупі күшейеді. Ересектернде
кальцийдің жетіспеуі кариес және
остемаляцияға ал, қарт кісілерге
остеопороз байқалады. Сүйектің
бейорганикалық матриксінің бұзылуы
D витаминінің тапшылығы
сүйектінінен кальцийдің шайылуының
күшеюмен және бүйрек каналдарында
кальций реабсорциясының бұзылуымен
түсіндіріледі.
D витамині
гипервитаминоз
D витамині
Майда еритін витаминнің құрамына кіретін тағам өнімдері:

Балық
Уылдырық
Жұмыртқа сарысы
Сүт
Сары май
D витамині

D дәрумені шылым шеккіштерді оның зиянды әсерінен қорғай
алады. Егерде шылымқұмар ағзасында D дәрумені жетіспейтін
болса, өкпе жұымысының нашарлауы байқалады. Осыған орай 600-
ден астам адам зерттеуге қатысты. Ғалымдар дәруменді жеткілікті
көлемде қабылдаудың шылым шеккіш аламның өкіпесіне оң әсерін
тигізетіндігін байқады. Мұндай қорғаныс D дәруменінің
антиоксиданттық қасиеттеріне байланысты.
D витаминінің витамерлері

Д витаминінің бірнеше витамерлері бар. Олардың ішінде ең көп тарағандары – Д2
(эргокальциферол), Д3 (холекальциферол) витаминдері. Химиялық құрылымы жағынан бұл
витаминдер, жо¬ғары молекулалы циклді спирттер – стеролдардың туындылары: Д2 мен
Д3 витаминдері ультракүлгін күн сәулесінің әсерінен эргостерол мен холестерол
провитаминдерінің В сақинасындағы 9-шы және 10-шы көміртек атомдары арасындағы
байланыстың үзілуі арқылы активтеліп, синтезделеді. Д2 және Д3 витаминдері дәмсіз,
түссіз, иіссіз кристалдар, 115-117°-та балқиды. Органикалық еріткіштерде: хлороформда,
бензолда, эфирде, ацетонда, спиртте жақсы ериді де, су мен глицеринде ерімейді. Бұл
витаминдер тотықтырғыштардың әсерінен В сақинасындағы 7-ші және 8-ші көміртек
атомдары арасындағы қос байла¬ныстары үзіліп, өте тез бұзылады. Д3 витамині ас
арқылы түспесе де, организмде тиісті провитаминнен синтезделе береді.
Биологиялық маңызы
Д витамині Са2+ мен фосфаттың метаболизмін реттеуге
қатысады.Ішекте кальции (Са2+)катионының сіңірілуін,қандағы
кальцидің гомеостазын,сүйектің қалыпты өсуін қамтамасыз
етеді.
Д витамині өзінің тотыққан метаболиттері:25-

гидроксикальциферол,1-альфа –гидроксихолекальциферол және
1-альфа, 25-дигидроксихолекальциферол түрінде әсер етеді.
Тәуліктік қажетті мөлшері. Ересек адамға тәуліктік қажетті

мөлшері 7-12 мкг. Жас балаға тәуліктік қажетті мөлшері 12-25
мкг. Гипо- немесе авитаминоз кезінде Д витаминін балықтың
бауыр майымен бірге немесе сары майға, сүтке жұмыртқаға
қосып қабылдау қажет.
Қорытынды
Витаминдердің көпшілігі ферменттердің негізгі
құрамдас бөлігі болып табылады. Организмде
үздіксіз жүріп жататын химиялық реакциялар,
мысалы, ішкен тағамның, мал азығының ыдырап,
қорытылуы, ферменттердің қызметіне байланысты.
Тағамның құрамында витамин жеткіліксіз болса,
адам әр түрлі ауруға шалдығады. Витаминнің мал
үшін де маңызы зор. Мал азығында витамин
жеткіліксіз болса, малдың өнімі төмендейді, олар
жүдеп, әр түрлі ауруларға шалдығады.
Назарларыңызға
рақмет

Ұқсас жұмыстар

Балық майында

Тағамдық өнімдердегі витаминдерді сақтау жолдары

Тағамдық өсімдіктер- дәрумендер көзі. Майда және суда еритін дәрумендер

ДӘРУМЕН - АДАМ

Майда еритін витаминдер. А, D,E,K витаминдері туралы

Суда еритіндер Майда еритіндер

Дәрумендердің классификациясы

Дәрумен немесе витамин - салыстырмалы құрылысы күрделі емес және әртүрлы табиғаты бар төменгі молекулярлы органикалық қосылыстардың тобы

Дәрумендер (витамин)

Майда еритін витаминдер. А, D,E,K витаминдері

Пәндер