Д’’ ДӘРУМЕНІ

“Д’’ дәрумені

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Орындаған: Роман Гүлнұр тобы: ТФП-34

Қабылдаған: Кажмуратова А. Т.

Жоспары

Витаминдердің маңызы

Витаминдердің топтық құрамы

Химиялық табиғаты

D витаминінің авитаминозы

D витаминінің гипервитаминозы

Витамерлері

Қорытынды

Дәрумен (Витамин) - адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың организміндегі зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар.

Витамин (латынша vіta - тіршілік) туралы ілімнің негізін 1880 жылы орыс дәрігері Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк дәрігері Казимеж Функ сол кезге дейін жасалған тәжірибелер нәтижесін қорытындылап, ғылымға витамин терминін енгізді.

Витамин жайлы қысқаша түсінік

Витамин жетіспеушілік, авитаминоз - күнделікті ішетін тағамда витаминдердің жетіспеуінен, олардың бойға сіңуінің бұзылуынан не витамин синтезделуінің тежелуінен туатын аурулар.

Тағамда витаминдердің жеткіліксіз болуы, адам организмін әлсіретеді. Мұндай жағдайды гиповитаминоз деп атайды.

Витаминдер

Суда еритін витаминдер С, РР және В тобындағы барлық витаминдер жатады.

Майда еритіндер А, D, Е, К витаминдері жатады.

D витамині

D витамині (кальциферол) адамның терісінде күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен түзіледі. Ол кальций мен фосфордың ішектен бөлінуін жылдамдатып, сүйек ұлпасының мықтылығына әсер етеді. Адам ағзасы D витаминін тағамның құрамынан да қабылдайды. Жас сәбилерде D витаминінің жетіспеуінен болатын ауру мешел (рахит) деп аталады. Мешел ауруына шалдыққан балалардың қаңқасы дұрыс қалыптаспайды. Аяқ сүйектері дене салмағының әсерінен майысады, сүйек баяу дамиды, ұйқысы қашады. Жұқпалы аурулармен көп ауырады. Сондыктан жас сәбилердің мешел ауруына шалдықпауы үшін күн сәулесіне шығарып шынықтырады. D витамині балық майында, бауырында, уылдырығында, жұмыртқаның сарысында, жануарлардың бауырында, сүт өнімдерінде мол. D витаминінің қажетті тәуліктік мөлшері 2, 5 мг.

D витамині Авитаминозы

“Рахит” ауруы

Рахит Күн сәулесі тимей, күн нұрының қуатты қызуын сезінбеген баланың аяғы қисайып, сүйектері басқадай деформацияға ұшырауы (рахит) мүмкін. Баланы нәрленген сүтпен және Д витаминімен (балық майы) қоректендірген жағдайда бүл аурудың алдын алуға болады. Әйтсе де рахитті болдырмаудың ең ұтымды да жеңіл жолы сол, баланың денесі күн сәулесін күн сайын кем дегенде 10 минут бойына қабылдауы керек. Бүл орайда денені күнге күйіп кетуден сақтау қажет. Ешқашанда Д витаминінің дозасын артық және үзақ уақыт беруші болмаңыз, бұдан бала уланып қалуы мүмкін.

D витамині Авитаминозы

“Остеопороз” ауруы

Остеопороз - бұл тірек-қозғалыс аппаратының асқынған ауру түрі, ауру кезінде сүйек ұлпасы әлсіреп, оның сыну қаупі күшейеді. Ересектернде кальцийдің жетіспеуі кариес және остемаляцияға ал, қарт кісілерге остеопороз байқалады. Сүйектің бейорганикалық матриксінің бұзылуы D витаминінің тапшылығы сүйектінінен кальцийдің шайылуының күшеюмен және бүйрек каналдарында кальций реабсорциясының бұзылуымен түсіндіріледі.

D витамині гипервитаминоз

D витамині Майда еритін витаминнің құрамына кіретін тағам өнімдері:

Балық

Уылдырық

Жұмыртқа сарысы

Сүт

Сары май

D витамині

D дәрумені шылым шеккіштерді оның зиянды әсерінен қорғай алады. Егерде шылымқұмар ағзасында D дәрумені жетіспейтін болса, өкпе жұымысының нашарлауы байқалады. Осыған орай 600-ден астам адам зерттеуге қатысты. Ғалымдар дәруменді жеткілікті көлемде қабылдаудың шылым шеккіш аламның өкіпесіне оң әсерін тигізетіндігін байқады. Мұндай қорғаныс D дәруменінің антиоксиданттық қасиеттеріне байланысты.