Қан топтары

Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрлігі Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университеті

Орындаған: Усаинова Г

Қабылдаған: физиология кафедрасының аға оқытушысы Сәрсембаева А. Ш.

Қарағанды 2019 жыл

Тақырып 9. Қан физиологиясы

Жоспар

Қан және оның құрамы

Қан айналым жүйесі

Қан топтары

Резус фактор

Қан (гр. haemo ; лат. sanguis - қан) - ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі.

Бір тамшы қан бізге не айта алады?

Қан- ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі. Ол қантамырларының тұйық жүйесін бойлай ағып, тасымалдау қызметін атқарады. Бұл салмақтың шамамен 7 пайызы. Ересек еркектерде қан көлемі шамамен 5, 9 л, әйел үшін - 3, 9 литр.

Қан зерттеу - медициналық диагностиканың ең кең таралған әдістерінің бірі. Бұл бірнеше тамшы қаннан дененің күйі туралы маңызды ақпаратты алуға мүмкіндік береді.

Notes: Мы продолжаем с вами курс уроков по теме «Кровь» и прежде чем перейти к новой теме, повторим основные сведения о данной ткани - «зеркале» нашего организма

Қанның функциялары:

1. Қоректендіреді

2. Ауа тасымалдайды

3. Түпкілікті өнімді тасымалдайды

4. Метаболизм

5. Терморегуляторлы

6. Гомеостатикалық

7. Қорғаныс

Қан құрамы

Қанның жалпы мөлшері дене салмағының 6-8%-ын

немесе 4-6 л құрайды

Эритроциттер

Ерлер (4, 0-5, 1) *1012/л

Әйелдер (3, 7-4, 7) *1012/л

Тромбоциттер

(180-320) *109/л

Лейкоциттер

(4-9) *109/л

Гематокриттік көрсеткіш - плазма мен формалық элементтердің көлемдік ара қатынасы.

Ерлерде - 0, 40 - 0, 48 л/л

Әйелдерде - 0, 36 - 0, 42 л/л

Плазма 52-58%

Формалық элементтер 42-48%

Плазма құрамы

Азотты заттар

Азотсыз заттар

Белоктар - 60-80 г/л

Альбумин - 35-45 г/л

Глобулин - 20-35 г/л

Фибриноген - 3-5 г/л

Қалдық азот - 14, 3-28, 6

ммоль/л

Мочевина - 3, 0-8, 0

ммоль/л

Билирубин - 8-20 ммоль/л

Липидтер - 4, 0-8, 0

ммоль/л

Холестерин (жалпы) -

3, 0-7, 0 ммоль/л

Глюкоза - 3, 3-5, 6 ммоль/л

Су 90-92%

Құрғақ қалдық 8-10%

Органикалық заттар 7-9%

Бейорганикалық заттар ~1%

Na+ - 130-150 ммоль/л

K+ - 3, 0-8, 0 ммоль/л

Cа+ + - 2, 5-2, 75 ммоль/л

Cl - 95-110 ммоль/л

Mg + + - до 1 ммоль/л

Қан жасушалары

1. Эритроцит

2. Лейкоцит

3. Тромбоцит

Қан айналым адам организміндегі бүкіл метаболизм процестерін қамтамасыз етеді. Сондықтан гемостазды жүзеге асыратын әртүрлі функционалдық жүйелер құрамына кіреді.

Қанайналым жүйесінің негізгі қызметтері

тасымалдау (қан тамырларын бойлай ағып, организм үшін көптеген қызмет атқарады. Ол оттекті жасушаларға тасып, көмірқышқыл газын тыныс алу мүшелеріне жеткізеді) ;

терморегуляторлық (организмдегі жылуды таратады) ;

қорғаныш (қанды лейкоциттер мен нәруыз плазмасымен қамтамасыз етеді) ;

гуморальды реттелу (гормондарды және басқа биологиялық заттарды тасымалдау) . [

Қанайналым шеңберлері

Үлкен қанайналым шеңбері

Үлкен қанайналым шеңбері -жүректің сол жақ қарыншасынан қолқа артериясы қантамырынан басталады.

Оттекке қаныққан қан алдымен қолқаға, одан ірі және ұсақ артерия қантамырларына жеткізіледі.

Қан артерия қантамырларымен ішкі мүшелерге, жүректің өзіне, бұлшықеттерге, сүйектерге барады. Мүшелерде артерия қантамырлары тарамдалып, қылтамырларға бөлінеді. Қылтамырлардың жұқа қабырғалары арқылы қан дене жасушаларына қоректік заттар мен оттекті таратады. Жасушалардан көмірқышқыл газын қажетсіз өнімдерді жинап, вена қанына айналады.

Вена қаны вена қантамырлармен жүректің оң жақ жүрекшесіне құяды.

Кіші қанайналым шеңбері

Жүректің оң жақ қарыншасынан өкпе артериясы қантамырынан басталады. Ондағы вена қаны өкпе артериясы қантамыры арқылы өкпеге келеді.

Өкпеде артерия қантамырларынан түзілген қылтамырлар торында газ алмасады. Қан оттекке қанығып, көмірқышқыл газынан тазартылады да, вена қаны артерия қанына айналады. Одан төрт өкпе вена қантамырлары арқылы артерия қаны жүректің сол жақ журекшесіне құйылады.

Макроциркуляция Микроциркуляция

1) жүректік насос-қан айналымның негізгі қозғаушысы.

2) буфер-тамырлар, немеме артериялар қанды шеткі мүшелерге тасымалдайды.

5) алмасу тамырлары -капиллярлар қан мен ұлпалар арасындағы зат алмасуды жүзеге асырады.

6) шунт тамырлар-артериовенозды анастомоздар бұлар артериола спазмы кезінде перифериялық қарсыласуды капиллярлар арқылы қан айналымды азайтады

4) қарсыласу тамырлары немесе артериолалар мен венулалар əрбір ағза мен мүшелерге қанның келуін қамтамасыз етеді.

3) көлемді тамырлар немесе веналар қанды жүрекке кері айдайтын транспорттық функция атқарады

I Қан тобы

I (0) тобына плазмада немесе басқа топтардың сарысуында бір-біріне жабыстырылмайтын қызыл қан клеткаларының қандары жатады. Сондықтан топтың қанын барлық адамдарға құюға болады.

Қорытынды: қан тобы - I

әмбебап донор

II Қан тобы

ІІ (А) тобындағы қан эритроциттері бір-біріне жабысып, І және ІІІ топтардың плазмасында жойылады. Бұл топтың қаны ІІ және IV топтағы қанмен үйлеседі, оны тек осы қан топтары бар адамдарға ғана құюға болады.

III қан тобы

III (B) тобы I және II топтағы қан плазмасында немесе сарысуында жабысқан,, бірақ III және IV топтағы эритроциттермен үйлесетін қан эритроциттерін қамтиды. Бұл топтың қанын ІІІ және IV топтағы қанмен адамдарға құюға болады.

IV қан тобы

IV (АБ) тобы барлық басқа топтардың плазмасында немесе сарысуында бір-біріне жабысатын эритроциттердің қанына қатысты. Бұл топтың қанын IV қан тобы бар адамдарға ғана құюға болады.

Қорытынды: қанның түрі - 4

әмбебап реципиент (алушы)

Донорлар және донорлық қан

«Донор» сөзі латын donare сөзінен шыққан. Яғни, донор - беруші адам. Көп жағдайларда ол өмір береді

14 маусым - Дүниежүзілік донорлар күні

Донор болу үшін міндетті

жасы 18-ден 60 жасқа дейін;

салмағы кемінде 50 кг;

жақсы денсаулық

Қан құрамының өзгеруі - организмнің онда болатын өзгерістерге (стресс, қансырау, инфекция, ашығу, т. б. ) қайтарған жауабы, сондықтан қан құрамын талдау қорытындысының медициналық және ветеринариялық диагностика қоюдағы маңызы зор.