Қан топтары

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрлігі
Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университеті

Тақырып 9. Қан физиологиясы

Орындаған: Усаинова Г
Қабылдаған: физиология кафедрасының аға оқытушысы
Сәрсембаева А. Ш.

Қарағанды 2019 жыл
Жоспар
1. Қан және оның құрамы
2. Қан айналым жүйесі
3. Қан топтары
4. Резус фактор
Қан (гр. haemo ;лат. sanguis — қан) —
ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі.
Бір тамшы қан бізге не айта алады?
Қан— ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі. Ол
қантамырларының тұйық жүйесін бойлай ағып,
тасымалдау қызметін атқарады. Бұл салмақтың
шамамен 7 пайызы. Ересек еркектерде қан көлемі
шамамен 5,9 л, әйел үшін - 3,9 литр.
Қан зерттеу - медициналық диагностиканың ең кең
таралған әдістерінің бірі. Бұл бірнеше тамшы
қаннан дененің күйі туралы маңызды ақпаратты
алуға мүмкіндік береді.
Қанның функциялары:
1.Қоректендіреді
2.Ауа тасымалдайды
3. Түпкілікті өнімді
тасымалдайды
4.Метаболизм
5.Терморегуляторлы
6.Гомеостатикалық
7. Қорғаныс
Қан құрамы
Қанның жалпы мөлшері дене салмағының 6-8%-ын
немесе 4-6 л құрайды

Формалық элементтер 42-48%
Плазма 52-58%

Эритроциттер
Лейкоциттер Тромбоциттер
Ерлер (4,0-5,1)*1012/л
(4-9)*109/л (180-320)*109/л
Әйелдер (3,7-4,7)*1012/л

Гематокриттік көрсеткіш – плазма мен формалық элементтердің
көлемдік ара қатынасы.
Ерлерде – 0,40 – 0,48 л/л
Әйелдерде – 0,36 – 0,42 л/л
Плазма құрамы
Су 90-92% Құрғақ қалдық 8-10%

Органикалық заттар 7-9% Бейорганикалық заттар ~1%

Азотты заттар Азотсыз заттар
Na+ - 130-150 ммоль/л
Белоктар – 60-80 г/л Билирубин – 8-20
Альбумин – 35-45 г/л ммоль/л K+ - 3,0-8,0 ммоль/л
Глобулин – 20-35 г/л Липидтер – 4,0-8,0 Cа+ + - 2,5-2,75 ммоль/л
Фибриноген – 3-5 г/л
Қалдық азот - 14,3- ммоль/л Cl - - 95-110 ммоль/л
Холестерин (жалпы) –
28,6
3,0-7,0
Mg + + – до 1 ммоль/л
ммоль/л ммоль/л
Мочевина – 3,0-8,0 Глюкоза – 3,3-5,6
ммоль/л
ммоль/л
Қан жасушалары

1.Эритроцит 3.Тромбоцит

2.Лейкоцит
Қан айналым адам
организміндегі бүкіл
метаболизм процестерін
қамтамасыз етеді.
Сондықтан гемостазды
жүзеге асыратын әртүрлі
функционалдық жүйелер
құрамына кіреді.
Қанайналым жүйесінің негізгі қызметтері

тасымалдау (қан тамырларын бойлай ағып,
организм үшін көптеген қызмет атқарады. Ол
оттекті жасушаларға тасып, көмірқышқыл
газын тыныс алу мүшелеріне жеткізеді);
терморегуляторлық (организмдегі жылуды
таратады);
қорғаныш (қанды лейкоциттер мен нәруыз
плазмасымен қамтамасыз етеді);
гуморальды реттелу (гормондарды және
басқа биологиялық заттарды тасымалдау).[
Қанайналым шеңберлері
Үлкен қанайналым шеңбері
Үлкен қанайналым шеңбері -жүректің
сол жақ қарыншасынан қолқа
артериясы қантамырынан басталады.
Оттекке қаныққан қан алдымен
қолқаға, одан ірі және ұсақ артерия
қантамырларына жеткізіледі.
Қан артерия қантамырларымен ішкі
мүшелерге, жүректің өзіне,
бұлшықеттерге, сүйектерге барады.
Мүшелерде артерия қантамырлары
тарамдалып, қылтамырларға бөлінеді.
Қылтамырлардың жұқа қабырғалары
арқылы қан дене жасушаларына
қоректік заттар мен оттекті таратады.
Жасушалардан көмірқышқыл газын
қажетсіз өнімдерді жинап, вена қанына
айналады.
Вена қаны вена қантамырлармен
жүректің оң жақ жүрекшесіне құяды.
Кіші қанайналым шеңбері
Жүректің оң жақ
қарыншасынан өкпе
артериясы қантамырынан
басталады.Ондағы вена қаны
өкпе артериясы қантамыры
арқылы өкпеге келеді.
Өкпеде артерия
қантамырларынан түзілген
қылтамырлар торында газ
алмасады. Қан оттекке
қанығып, көмірқышқыл
газынан тазартылады да, вена
қаны артерия қанына
айналады. Одан төрт өкпе вена
қантамырлары арқылы артерия
қаны жүректің сол жақ
журекшесіне құйылады.
Макроциркуляция
Микроциркуляция
1) жүректік насос-қан айналымның негізгі қозғаушысы.

2) буфер-тамырлар, немеме артериялар қанды шеткі
мүшелерге тасымалдайды.

3) көлемді тамырлар немесе веналар қанды жүрекке кері
айдайтын транспорттық функция атқарады

4) қарсыласу тамырлары немесе артериолалар мен венулалар әрбір ағза мен
мүшелерге қанның келуін қамтамасыз етеді.

5) алмасу тамырлары -капиллярлар қан мен ұлпалар арасындағы
зат алмасуды жүзеге асырады.

6) шунт тамырлар-артериовенозды анастомоздар бұлар артериола
спазмы кезінде перифериялық қарсыласуды капиллярлар арқылы
қан айналымды азайтады
I Қан тобы
I (0) тобына плазмада
немесе басқа топтардың
сарысуында бір-біріне
жабыстырылмайтын
қызыл қан
клеткаларының қандары
жатады. Сондықтан
топтың қанын барлық
адамдарға құюға болады.

Қорытынды: қан тобы - I
әмбебап донор
II Қан тобы
ІІ (А) тобындағы қан
эритроциттері бір-
біріне жабысып,І және
ІІІ топтардың
плазмасында
жойылады. Бұл топтың
қаны ІІ және IV топтағы
қанмен үйлеседі, оны
тек осы қан топтары бар
адамдарға ғана құюға
болады.
III қан тобы
III (B) тобы I және II
топтағы қан
плазмасында немесе
сарысуында
жабысқан,, бірақ III
және IV топтағы
эритроциттермен
үйлесетін қан
эритроциттерін
қамтиды. Бұл топтың
қанын ІІІ және IV
топтағы қанмен
адамдарға құюға
болады.
IV қан тобы
IV (АБ) тобы барлық
басқа топтардың
плазмасында немесе
сарысуында бір-біріне
жабысатын
эритроциттердің
қанына қатысты. Бұл
топтың қанын IV қан
тобы бар адамдарға
ғана құюға болады.
Қорытынды: қанның түрі - 4
әмбебап реципиент (алушы)
Донорлар және донорлық қан

«Донор» сөзі латын donare сөзінен шыққан. Яғни, донор - беруші
адам. Көп жағдайларда ол өмір береді

14 маусым - Дүниежүзілік
донорлар күні
Донор болу үшін міндетті

жасы 18-ден 60 жасқа дейін;
салмағы кемінде 50 кг;
жақсы денсаулық
Қан құрамының өзгеруі –
организмнің онда болатын
өзгерістерге (стресс, қансырау,
инфекция, ашығу, т.б.)
қайтарған жауабы, сондықтан
қан құрамын талдау
қорытындысының
медициналық және
ветеринариялық диагностика
қоюдағы маңызы зор.
Қан топтары үйлесімділігін бейнелейтін
сызба
Қан топтары алдын-ала қан тобы
бар адамдардың қанынан алынған
арнайы стандартты сарысулар
бойынша анықталады..

Қазақстандағы қан топтары:
O тобы (I) – 25-30 %;
A тобы (II) – 25-30 %;
B тобы (III) – 35-40 %;
АВ тобы (IV) – 15 %.
Қанның резус факторы
Резус фактор белок антиген
болғандықтан, оны ағзаға
енгізгенде оған қарсы резус
антидене пайда болады.Резус
болымсыз қаны бар адамға резус
болымды қанды бір рет
құйса,науқас адам
денсаулығында ешқандай өзгеріс
болмайды.Ал сол науқасқа
екінші рет осылай құйылса, ол
өліп кетуі де мүмкін.. Егер анасы
резус болымсыз, ал баласы резус
болымды болса онда бала
дүниеге келмейді.Егерде анасы
болымды, ал баласы болымсыз
резусты болса онда жүкті әйел
босанады.
Rh (резус) –
фактор

Ол алдымен маймылдың қанында табылды -
Резус маймылдары.
Эритроциттердегі адамдардың 85% -ы протеинге (резус-
факторға) ие, ал халықтың 15% -ы жоқ.
Қан сапасы туралы оның болмауы көрінбейді, бірақ
оны қан құю мен жүктілік кезінде ескеру қажет.
Резус – фактордың
ашылуы
1937-1940 - Карл
Ландштейн және оның
әріптестері:
Александр Винер
және Филипп Левин
Rh факторын
анықтады, ол үшін
Нобель сыйлығы
берілді.
Резус факторды
анықтау әдісі
Стандартты универсалды реагент
бойынша
Тұзды ортада
Желатинді орталар арқылы
Тура емес антиглобулинді тест және т. б.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. А.А.Тоғайбаев., Е.Ж.Мұратханов
Реаниматология және қарқынды емдеу.,
-Алматы 2003
2. Долина О.А Анестезиолгия и реанимация
1998
3. Зилбер Анестезиолгия и реанимация 1997
4. www.wikipedia.org
5. www.ivl.info.org
6. www.aif.health.ru
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Қан тобы жүйесінің факторлары

Қан топтары мен антигенді сәйкессіздік

Қан топтары, қан құю

Қазақстандағы қан топтары

Гендердің өзара әрекеттесуі

Қанның қорғаныш қызметі

Пәндер