Көмірсулардың алмасуы

Презентация қосу

Алматы Технологиялық Университеті

Көмірсулар
Орындаған: Сағыналиев Ш. Рамазанова Р.
Хайрулина Л. Текебаева А. Мұхажанов Ж.
Хамитова А.
ТОП 18-15
Тексерген:Имангалиева Ж.К.
Жоспар
• Көмірсу деген не?
• Көмірсулардың қызметі
• Ашылу тарихы
• Көмірсулардың алмасуы
• Жіктелуі
• Қорытынды
• Пайдаланылған әдебиеттер

Көмірсулар
• Көмірсулар - химиялық құрамы Сm(H2O)n яғни
көмірсутек+су, аты осыдан шыққан формуласымен
өрнектелетін табиғи органикалық қосылыстар класы.
Көмірсулар — химиялық құрамына қарай үлкен екі топқа
бөлінеді: мономерлік көмірсулар немесе моносахаридтер
және полимерлік Көмірсулар— молекуладағы
моносахаридтік қалдық санына байланысты
олигосахаридтер мен полисахаридтерге бөлінетін
Моносахаридтердің конденсация өнімдері.

Көмірсулардың қызметі
• Олар биологиялық үрдістерге қажетті энергиямен
қамтамасыз етеді.
• Ағзадағы жүретін метаболизмдегі синтезделетін
аралық немесе соңғы өнімдер үшін бастапқы
материал болып табылады.
• Көмірсуларға өсімдіктердің құрғақ затының 80%
-ы, жануарларда 20%-ы сәйкес келеді.
• Адам тамағының шамамен 70%-ы көмірсудан
тұрады.

Ашылу тарихы
• Адамдар көмірсуларды өте ерте кезден бастап
қолданып келеді, ең бірінші адам танысқан
көмірсу (дәлірек айтқанда көмірсу қоспасы) бал
болған.
• Қант қамысының Отаны солтүстік-батыс Үнді-
Бенгалия. Еуропалықтар қант қамысымен
Александр
Македонскийдің б.з.д 327 ж. жорықтары
нәтижесінде танысқан.
• Крахмал гректерге ертеден белгілі болған.
• Қант қызылшасындағы қантты таза күйінде
1747 ж. неміс химигі А. Маргграф алған.
• 1811 ж. орыс химигі Кирхгоф алғаш рет
крахмалды гидролиздеп глюкоза алған.
• Алғаш рет глюкозаның дұрыс эмпирикалық
формуласын 1837 ж. швед химигі Я.
Берцеллиус ұсынды. С6Н12О6
• Көмірсуларды формальдегидтен Са(ОН)2
қатысында синтездеуді 1861 ж. А.М.
Бутлеров жасады.

Көмірсулар алмасуы
• Көмірсулар ауыз қуысында сілекей сөліндегі а-амилаза
ферменті тағамға жабысып, тағам ауыз қуысында
механикалық өңдеуден өтеді. Асқазанға өтіп асқазан
Қорытылуы қышқылының әсерінен а-амилаза ферментінің активтілігі
жойылады, ас ішекке түскенде а- амилаза ферментінің
активтілігі қайта қалпына келеді Крахмал- гликоген-
мальтозаға дейін ыдрайды

• Моносахариттер ащ ішектегі майда түтіктермен әртүрлі
жылдамдықпен сіңіріледі. Ең үлкен жылдамдықпен галактоза,
Сіңірілу глюкоза, фруктоза пентоза сіңіріледі. Активті және пассивті
сіңірілу болып бөлінеді.

• Қанқа венасына сіңірілген моносахаридтер әртүрлі
мөлшерде болады, ал көмірсулар ас қорыту кезінде көбейіп,
аш кезінде азаяды. Қанда глюкоза мөлшері 3.6- 5.6 ммоль/л
Аралық алмасу аралығында болады. Глюкозаның 5% -і гликогенге
айналады бауырда ол қор ретінде сақталады.
• Глюкозадан гликогеннің түзілуін-
гликогеногенез деп атайды.
• Организмде гликогеннің 2/5 немесе 150 гр
поренхимасында қор ретінде жиналады.
Гликогеннің тағы да 2/5 немесе 150 гр
бұлшықеттерде, қалған 1/5 басқа органдарға
жиналады.
• Қандағы глюкозаның мөлшері азайса гликоген
қоры ыдырап қандағы мөлшерін нормаға
айналдырады. Бұл процесс- гликогенолиз деп
аталады.

Көмірсулардың жіктелуі
Көмірсулар = қантты заттар

Күрделі
Жай
(СН2О)n, мұнда n=3-9
моносахаридтер
Дисахаридтер Полисахаридтер
глюкоза С12Н22О11 Сx(Н2О)y
фруктоза С6 - гексозалар
галактоза
крахмал
сахароза
2 гликоген
рибоза С5 - пентоза лактоза полигексоза
гексозалар целлюлоза
дезоксирибоза мальтоза
хитин
Көмірсулардың молекулалық массасы артқан сайын, олардың
суда ерігіштігі азаяды және дәмінің тәттілігі де кемиді. 9
Моносахаридтер - Пентозалар

Рибоза Дезоксирибоза
Моносахаридтер -
гексозалар

• Глюкоза Фруктоза
Галактоза
Полисахаридтер
• Целлюлоза (жасунық) – табиғатта кең таралған:
өсімдік ұлпалары содан құралған. Мақта, фильтр
қағазы – целлюлозаның (96% -ке дейін) ең таза
түрлері. Ағаштың ең негізгі құрам бөлігі –
целлюлоза.

Глюкозаның химиялық
қасиеті
1. Көпатомды спирт ретіндегі қасиеттері
( – ОН топқа байланысты),
2. Альдегид ретіндегі қасиеттері
( -СОН топқа байланысты),
3. Глюкозаның өзіне тән қасиеттері.

Глюкозаның өзіне тән
қасиеттері
1) Спирттік ашу
С6Н12О6 → 2СН3-СН2ОН + 2СО2↑
Этил спирті
2) Сүт қышқылдық ашу
С6Н12О6 → 2СН3-СНОН –СООН
Сүт қышқылы
3) Май қышқылдық ашу
С6Н12О6 → С3Н7СООН + 2Н2↑ + 2СО2↑
4) Толық тотығуы
С6Н12О6 +6О2 → 6Н2О + 6СО2
• Қантты диабетте Көмірсу алмасуының
гликоген бұзылуы
алмасуының бұзылуы осы аурудың
негізгі белгісі болып саналады. Ұйқы безіндегі Лангерганс
аралшаларының В-жасушаларынан бөлініп шығатын инсулин
гормонының тапшылығы нәтижесінде глюкозаның гликогенге
айналу үрдісі бұзылып қанда қант мөлшері көбейіп кетеді
(гипергликемия) және олар зәрмен шыға бастайды
(глюкозурия ). Бауырдағы гликоген мөлшері төмендеп кетіп,
оның орнын май басады. Осыған байланысты бүйрек
шумағында сүзілу үрдісі күшейіп, бүйрек сүзгісінің негізгі
мембранасы қалыңдап, капиллярлар арасындағы жасушалар
(мезангий жасушалары) көбейе бастайды. Бұл өзгерістерді
диабетке байланысты капиллярараралық гломерулосклероз
дейді. Зәрмен бөлініп шығып жатқан глюкозадан бүйрек
өзекшелерінің эпителиінде гликоген синтезделе бастайды, сол
үшін бұл жасушалардың көлемі үлкейген, цитоплазмасы
ақшыл арнайы бояғанда құрамында гликоген барлығы 15
Гликопротеидтер алмасуының бұзылуы.
Гликопротеидтерге муцин мен мукоидтар кіреді,
оларды шырышты және шырышқа ұқсас заттар деп
атайды. Көптеген патологиялық жағдайларда тіндер
мен жасушаларда шырыш істеп шығару үрдісі
бұзылады. Асқазан шырышты қабатындағы
бездердің тітіркенуі нәтижесінде секреция үрдісі
күшейіп асқазанның ішкі қабатын шырышты зат
жауып жатады (гиперсекреция). Егер шырышты
заттар тиісті мөлшерден кем пайда болса, олар
ылғалдап тұрған шырышты қабықтар құрғап қалады
(гипосекреция). Мысалы, Шегрен синдромында
көздің шырышты қабығы құрғап, содан сон ол жер
қабынады (кератоконъюнктивит).
Қорытынды:
Күнделікті
Күнделіктіазықтың
азықтың 60%-ы
60%-ыкөмірсудан
көмірсудантұрады
тұрады

Құрамы Күрделі
Күрделі
Көмірсулар Құрамыбойынша
бойынша
Көмірсулар жіктеледі
жіктеледі
крахмал
крахмал(С
(С6НН10ОО5))n
6 10 5 n

Азық
Азыққұрамында
құрамында Олардың
Олардыңқұрамында
құрамындаекіекі
көмірсудың
көмірсудың функциональды
функциональдытоп топболады:
жетіспеушілігі
жетіспеушілігі Жай
Жай болады:
1)1)Гидроксо топ, құрылымдық
Гидроксо топ, құрылымдық
зиян
зиянжәне
жәнеолол глюкоза
ағзадағы нәруыз глюкоза (структуралық)
(структуралық)формуласы
формуласы -ОН-ОН
ағзадағы нәруыз СС6НН12ОО6 2)2)Карбониль топ, құрылымдық
бен Карбониль топ, құрылымдық
бенмайлардың
майлардың 6 12 6
(структуралық)
энергиясын (структуралық)формуласы
формуласы
энергиясын -НС=О
қарқынды Көмір -НС=О
қарқынды Көмірқышқыл
қышқыл
пайдалануға газыСО Тағам
пайдалануға газыСО2 2 Тағамқұрамындағы
құрамындағы
әкеледі.
әкеледі.Олардың мен
менсуға
суғаНН2О ыдырайды көмірсулардың
Олардың 2О ыдырайды көмірсулардыңкөпкөпболуы
болуызиян,
зиян,
ыдыруы
ыдыруы глюкоза
глюкоза және
жәнеэнергия
энергиябөледі
бөледі ол семіздікке әкеледі. Қантты
(1(1г.г.көмірсу ол семіздікке әкеледі. Қантты
нәтижесінде
нәтижесіндеадам
адам СС6HH12OO6 көмірсу – 4,1 ккал.)
– 4,1 ккал.) мөлшерден
мөлшердентыстыскөп
көпқабылдау
қабылдау
6 12 6
ағзасына
ағзасыназиянды
зиянды ішек микрофлорасы
ішек микрофлорасы
заттар саны функциясына
заттар саны функциясынакерікеріәсер
әсеретіп,
етіп,
артады. холестериннің
артады. Көмірсулар
Көмірсуларадам
адамағзасында
ағзасында холестериннің алмасуынбұзады
алмасуын бұзады
және қан сары суында оның
қорға
қорғажиналуы
жиналуымүмкін!
мүмкін! және қан сары суында оның
мөлшерінің
мөлшерініңкөбеюіне
көбеюінеәкеледі.
әкеледі.
Пайдаланылған әдебиеттер
• “Биологиялық химия” З.С.Сеитов
• “Биохимия” З.С.Сеитов
• http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00083/75500.
htm
• http://ru.wikipedia.org
• http://images.yandex.ru

Ұқсас жұмыстар

Ағзадағы қуат алмасу

Көмірсулардың құрамы, құрылысы

БАУЫРДЫҢ ЗАТ АЛМАСУ ПРОЦЕСТЕРГЕ ҚАТЫСУ ФУНКЦИЯСЫ

Майлардың алмасуы

Адам тініндегі негізгі көмірсулар және олардың биологиялық мәні. Көмірсулар - жасушаның құрылымдық - функционалдық компоненттері туралы

Гликоген ыдырауы

Көмірсулардың катаболизмі

Қоректік заттар қатабализмінің жалпы жолдары

Сүйек тінінің көмірсулары

Жүйке тінінің жасушаларынын биохимиялық сипаттамасы

Пәндер