1922 жылдан бері Алматы облысы Қарасай ауданының орталығы

Презентация қосу

1922 жылдан бері Алматы облысы Қарасай ауданының орталығы.Қала
мәртебесіне 1963 жылы ие болған. Облыс орталығы Талдықорған қаласынан
оңтүстік-батысқа қарай 300 км Қаскелең өзені бойында орналасқан.
Өткен тарихқа бойласақ, Қаскелең 7-9 ғасырларда қарлұқтар заманында Жетісуда
салынған қоныстардың бірі саналады. Ертедегі деректерде 1218 жылы монғол
шапқыншылары Қаскелең қонысын қиратқаны жайлы айтылады.1847 жылы
Ресей Жетісуда бекінісін салып,1861 жылы Қаскелең қонысының орнына казак-
орыс станицасы пайда болып ол Любовный аталса,1901 жылдан Қаскелең атауын
алған.
Рисунок выселка Любовинское (60г. 19 века)
1218 жылы қоныс моңғолдармен қираған. 1857 жылы Қаскелең өзенінде
пошталық пикет салынды. Онда 40 казактар орналасқан. 1859 жылы пикеттің
орнына Алтай казактарының 143 отбасы қоныстанды, 1861 жылы 12 шаруа
отбасы келді.
1867 жылы станица жаңа құрылған Верненск уезінің құрамына кірді. 1901
жылдан бастап Қаскелең станицасы құрылды, 1918 жылы Троицкое (Троицкая)
ауылы болып өзгертілді, 1929 жылы Қаскелең кенті болып қайта құрылды. 1963
жылы кент аудандық бағыныстағы қалалар қатарына ауыстырылды. Қарасай
ауданы (1998 жылға дейін Қаскелең ауданы, Қарасай батырдың 400 жылдығына
байланысты қайта аталды.), Алматы облысының оңтүстігінде әкімшілік аудан
1929 жылы құрылған .
Қаскелең қаласы аумағының тұрғындары туралы алғашқы ескертулері б. з.
д. 3-2 ғғ. жатады. Сол алыс уақыттарда үйсін, қаңлы тайпалары өмір сүрді.
Ортағасырлық дәуірде бұл жер кезекпен түркі, Батыс Түрік, Түргеш,
Қарлұқ, Қараханид және Қарақытай қағанаттарының құрамына кірді. 14 ғ.
Жетісу жеріне Әмір Темір шабуыл жасайды. Оның әскерлері моңғол
шапқыншылығынан кейін қайта жанданған шаһардың өмірін бұзды. 17-18
ғғ – күшейіп келе жатқан жоңғар хандығымен күресу уақыты. 18-19 ғ. -
Қоқан хандығы әскерлерімен қатал күрес уақыты болды.

1857 ж., Верный бекінісіне дейінгі қоқандықтардан қорғау үшін, бұрын Ұлы
Жібек жолында Керуен-сарай болған қазіргі Қаскелеңнің орнында казак
пикеті құрылады. Бұл туралы өз хабарламасында подполковник Карбышев
Үлкен Орданың приставы Перемышльскиге хабарлайды. 1860 жылдың
басынан казактардың Сібір казактары желісінен Жетісу қаласына жаңа
қоныс аударуы туралы мәселе шешілді. Қаскелең, Ұзынағаш, Қастеке елді
мекен құру жоспарланған.
Куртуков: "... орындар адамсыз, өмір сүрмеген. Тек бір жерде, тау бөктерінде
қазақ киіз үйлері көрінеді. Егістер мен егістіктер мүлдем көрінбейді. Ал
шабындықтар кең және жасыл, гүлденген, әсіресе барлық келушілерге
қоныстар ұнады.".
1854 ж.ақпан айында заңды түрде қоныс басталып, Қазақ далаларының
қоныстануы және бес казак тірек пункттерін, соның ішінде Қаскелең пикетін
құру туралы ІАлександр патша Жарлығынан кейін құрылды. 1861 жылы
Қаскелең казактарына 12 шаруа отбасы қосылды. Біртіндеп станица өседі.
Алғашында тек Сібір мен Воронеж губерниясынан шыққан шаруалар келді.
Кейін Тобыл губерниясынан 70 шаруа отбасы келді.
Бірінші қоныс аударғандардың арасында Пичугиндер, Карболиндер,
Ворогушиндер, Бутиндер, Угрюмовтар, Шестаковтар, Колчины,
Скударновтар, Ролдугиндер және т. б. отбасылары болды.
Бұл 19 ғасырдың екінші жартысында Жетісу облысына орыстардың соңғы
ірі қоныс аударуы болды.
Об облике станиц Семиречья рассказывает историк Леднев в
своей «Истории Семиреченского войска». Он пишет:
«Семиреченские станицы застраивались по определенному
плану, а потому дома всех казачьих поселений расположены
более или менее правильными кварталами, группирующимся в
большинстве поселений к центру, занятому обыкновенно
площадью, где располгалась церковь и торговые лавки».
Қаланың ең басты ескерткіші сол кездегі генерал-губернатор-Мелани Фоминична
Колпаковскийдің әйелінің жеке ақшасына XIX ғасырда салынған Свято-Михайловский
(немесе Михайло - Архангельский) храмы болып табылады
Михайло-Архангельский храмы күрделі жөндеуден өтті. Ғибадатхана 1900 жылы салынған.
1928 жылы шіркеу жабылды, қоңырауды алып тастады, орталық күмбезді қиратты. Жөндеу
жұмысы кезінден ғибадатхананың ішкі үй-жайы қайта салынды: жоғарғы хор деңгейінде
екінші қабат тұрғызылды, қосымша есіктер салынды. Алдымен шіркеу ғимаратында
аудандық кітапхана, мәдениет үйі ашылды. 70-ші жылдары алтарьдің орнында сахнаға
шығып, кешке қарай жастар үшін би билейтін алаң салынды. 1980 жылдың соңында
ғимарат тастанды. 1995 жылы православиелік шіркеуді қайтарып алды. Оны қалпына
келтіру жұмыстары біртіндеп басталды. 2011 жылы шіркеу күмбезді қайтарып алды.
Көптеген алғашқы ғимараттар көп ұзамай қираған. 1887 ж. 8 мамырда күшті жер сілкінісі
болды. Жер сілкінісінің ошағы жақын болды. 57 тас, 170 ағаш құрылысы бұзылған.
Қаланың қазіргі көрікті жерлерінің бірі-Наурызбай батырға ескерткіш. Ескерткіш
2006 жылы Қаскеленге кіре берісте (шығыста) батырдың 300 жылдығына арналған
табиғи төбеде орнатылған.
Қарасай аудандық тарихи-өлкетану мұражайы

Бұл музей үйін 1899 жылы казак-орыстар діни мектеп
үшін салғызған. 1938 жылы қыркүйекте қазақ орта мектебі
ашылды. Ұлы Абай есімі мектепке 1945 жылы ақынның
100 жылдық мерейтойына орай берілді. Сол мектепті 1958
жылы бітірген 42 түлектің бірі – бүгінгі күнгі Қазақстан
Республикасының Тұңғыш Президенті – Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаев.
Музейде ғасырлар қойнауына кеткен аудан тарихына байланысты, Елбасының
жасөспірім кезінен, жігіттік дәуіріне дейінгі және тұлға болып қалыптасуына
байланысты 2000-ға жуық әртүрлі мағыналы да құнды фотоқұжаттар,
материалдық жәдігерлер саны бар. Оның ішінде – 899-ы негізгі қорға жатса,
1048-і көмекші қорға тіркелген. Барлығы – 1947 экспонат.
Музейдің залдары мен бөлімдері Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.
Назарбаевтың өмірі мен қызметіне және үш мың жылдық тарихы бар Қарасай
жеріне арналған. Олар «Тәуелсіздік» залы, «Археология», «Тарих» залдары,
«Аудан мен қала тарихы» залы. ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевқа
арналған 4 зал бар: «Балалық шағы», «Мектеп кезеңіне» арналған зал, «Есею
жылдары» және «ҚР Тұңғыш Президенті» залы. «Ауданның бүгінгі күнгі
жетістіктері» залында аудан территориясында орын алған өндірістік мекемелер,
мектептер, мәдени орталықтар, спорт жетістіктері қатысты мәліметтер
жинақталған.
Қасқелең
1 қазан 2018 жылы 64825 адам тіркелді. Қала Қарасай ауданының әкімшілік орталығы болып табылады.
Ұлттық құрамы (1 қаңтар 2010 жыл): қазақтар 58,18 %, орыс —21,67 %, Түрік - 6,22 %
азербайджанцы —3,45 %
уйғұрлар —2,47 %
күрттер — 3 837 чел. (2,25 %)
татарлар — 1 878 чел. (1,10 %)
немістер — 1 698 чел. (1,00 %)
украиндар — 1 185 чел. (0,70 %)
корейлер — 888 чел. (0,52 %)
шешендер — 579 чел. (0,34 %)
өзбектер — 453 чел. (0,27 %)
дунгандар — 254 чел. (0,15 %)
қырғыздар — 217 чел. (0,13 %)
белорустар — 188 чел. (0,11 %)
Т.б. — 2 457 чел. (1,44 %)
Қаланың инфрақұрылымы. Қаскелең оқу-өндірістік комбинаты, қалалық
баспахана, мемлекеттік “Водоканал” коммуналдық кәсіпорны, “Жер астын
зерттеу институты” мемлекеттік кәсіпорнының бөлімшесі, қалалық жұқпалы
аурулар ауруханасы, “Сарыарқа” емдеу-сауықтыру орны, қалалық аурухана,
фельдшерлік-акушерлік пункт (Әйтей ауылында), т.б. мекемелер жұмыс істейді.
«КСМК-2», «ISKER COMPANY », «Коппа Италия», «АПП АРА», ТОО «Хамле
Компании ЛТД»
Еліміздегі беделді жоғары оқу орындарының бірі - Сүлеймен Демирел атындағы
университет те осы Қаскелең қаласында орналасқан. Бұл білім ордасын 1996
жылы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Түркия президентімен бірлесе отырып
ашқан.
Қаланың қазіргі тынысы. Қала әкімінің есебінде атап өтілгендей, 2017 жылы
Қаскелеңге 18 миллиард 719 миллион теңге инвестиция тартылған. «Нұрлы жер»
бағдарламасы аясында салынған тұрғын үйлер мен әлеуметтік нысандар, қаланы
абаттандыру, электр қуатын жеткізу, көшелерді жарықтандыру жұмыстары
жүйелі жүргізілген.11 адамға өз кәсіптерін ашу үшін 55 миллион 850 мың теңге
бөлінген. Сонымен бірге әлеуметтік жұмыс орындарына 32 адам
орналастырылып, кәсіптік оқуға 166 адам қатысқан.
Алматы облысы Қарасай ауданының 90 жылдығын мерекелеу аясында Қаскелең
қаласындағы орталық алаңға даңқты Қарасай батырдың 11 метрлік еңселі ескерткіші
тұрғызылды.
Қаскелең (орыс. Каскелен) - Іле алабындағы өзен. Іле Алатауындағы - 3580 м биіктіктегі екі
қуатты мұздықтардан басталып, Қапшағай бөгеніне құяды.

Гидрологиясы
Ұзындығы -177 км. Су жиналатын ауданы - 3620 км2. Өзеннің еңі -30 м, ал тереңдігі -1,5м.
Өзенде тасқын қауіпі бар. Салалары: Емеген, Қасымбек, Көпсай, Шамалған, Ақсай, Көкөзек,
Үлкен Алматы, Кіші Алматы.
• Үшқоңыр
Үшқоңыр — Алматы облысы Қарасай ауданындағы төбелі қоныс.
Қоныс Майтөбе тауының шығысында 15 км, Аршалыкезең асуының
(2973 м) солтүстікте баурайында жатыр. Төбенің теңіз деңгейінен
биіктігі 1980 м. Батысында Ұзынқарғалы, шығысында Шамалған
өзендері ағып өтеді. Енділеу тауаралық қоныста еріген мұз суынан
пайда болған, жағалауы ашық шағын көл жатыр. Қоныс маңында
Үшқоңыр және Сауыншы ауылдары орналасқан. Үшқоңырда 1986 ж.
дельтопланнан КСРО чемпионаты өткізілді. Табиғаты көрікті
Үшқоңыр өңірі Қарасай ауданының және Алматы қаласы
тұрғындарының демалыс орны саналады. Ол кезде Үшқоңыр жайлау
болса, бүгінде бүтіндей бір ауылдың аты. Үшқоңырды жайлаған
жергілікті жұрт пен Алатауды атақоныс көрген ағайынның өзі қалап,
Қарасай ауданы, Шамалған ауылдық округіне қарасты Шамалған
ауылының атауын Үшқоңыр ауылы деп атауды ұсынды. Осы жылы
ақпан айының оныншы жұлдызындағы Алматы облыстық
мәслихатың қаулысы мен облыс әкімінің шешімімен Шамалған
ауылының аты Үшқоңыр ауылы болып өзгертілді.

Ұқсас жұмыстар

Шамалған ауылдық округі

Тамақ және жеңіл өнеркәсібі

Қарағанды облысы, Жезқазған қаласы

Үшқоңыр

ANTIGEN ҒӨК ЖШС

Мал шаруашылығында жалпы профилактикалық шараларды ұйымдастыру

Көне қалалар

ТАУ БӨКТЕРІ

Туған жерім - Жаркент қаласы

Кеңес өкіметі кезеңіндегі арулар бейнесі

Пәндер