Жарақаттар мен жаралар: ветеринариялық жіктелуі, патогенезі және емдеу принциптері

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министірлігі «Қазақ ұлттық аграрлық университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы Ветеринария факультеті «Акушерлік, хирургия және көбею биотехнологиясы» кафедрасы

Жарақат және жарақат туралы түсінік. Жаралар. Жара түрлері.

Орындаған:Жұман Ернар

Тобы:ВМ-405

Тексерген:Баймирзаев Б. К.

Жоспар:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

ІІІ. Қорытынды

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

І. Кіріспе

Жарақат дегеніміз-терінің, шырышты қабаттардың негізінің бұзылуымен жүретін, кез келген механикалық фактордың әсерінен организмнің зақымдануы.

Клиникалық белгілері:

Қан ағыс

Ұлпа жиегінің ашылуы

Ауырсыну

Қызметінің бұзылуы

Жарақат 2-ге бөлінеді: 1) Ашық-терінің бүтіндігінің бұзылуы. 2) Жабық- тері асты ұлпаларының зақымдалуы. Шығу тегіне байланысты: 1) Оперативтік жарақаттар-жоспарлы түрде, емдік немесе диагностикалық мақсатта, асептикалық жағдайда, тіннің минимальды зақымдануымен пайда болатын жарақаттың түрі. 2) Кездейсоқ жарақаттар-кездейсоқ жағдайда, кез келген себептерден пайда болатын жарақаттың түрі. Себептеріне қарай: 1. механикалық 2. физикалық 3. химиялық 4. биологиялық 5. жүйке стресстік

Жарақаттану дегеніміз- күтімі, тіршілігі бірдей жануарлардың зақымдалуын тудыратын жарақаттар қосындылығын айтады. Олар бірнеше түрге бөлінеді:

Өнеркәсіптік-технологиялық жарақаттану- малға дұрыс жағдай жасалмағаннан, зоогигиеналық талаптар орындалмағандақтан туады.

Малда пайдаланғандағы жарақаттану- малды жұрыс пайдаланбағаннан болады.

Атты-спорт жарақаттануы- жылқыларды дұрыс жаттықтырмағанда және спорттық жарыс ойындарында кездеседі.

Транспорттық жарақаттану-малды машинамен, поездбен, су және әуе транспорттарымен тасымалдағаннан пайда болады.

Cоғыс жарақаттануы-соғыс кезінде малға қарсы қару- жарақ қолданғаннан пайда болады.

Азықтандырудағы жарақаттану т. б.

Жара-терінің кілегей қабының және терең жатқан ұлпалардың жабық мехеникалық жарақаттануы.

Терінің зақымдануына байланысты жаралар былайша бөлінеді:

Кесілген жарақаттар

Ұрылған жарақаттар

Соғылған жарақаттар

Жыртылған жарақаттар

Жаншылған жарақаттар

Шабылған жарақаттар

Тістелген жарақаттар

Аралас жарақаттар

Атылған жарақаттар

Жара процесінің биологиясы-жара пайда болғаннан бастап, жазылып кеткенге дейінгі кезеңді айтады.

Жараның түрлері:

Операциялық жаралар - малға әр түрлі асептикалық операция жасағанда, пішу, жарыққа операция жасағанда, флегмона т. б. Инфекциялық процестерді тіліп өңдегенде пайда болады.

Кездейсоқ;

Соғыс кезінде(атпа қару) .

Клиникалық белгілеріне қарай жара процесін Н. П. Пирогов:

Ісіну ;

Тазару:

Грануляция.

Цитологиялық және патологиялық өзгерістеріне қарай жара процесін Н. Ф. Камаев:

Ерте пайда болған-мұнда қабынудың алғашқы белгілері біліне бастайды.

Дегенеративтік қабыну дәуірі.

Регенерация деп бөлді.

И. И. Кузин үш кезеңін ажыратты:

Регенерация;

Тыртықтану;

Эпителийлену .

Жарадағы биофизика химиялық өзгерістеріне қарай И. Т. Руфанов жара процесін кеі кезеңге бөлді:

Гидротация кезеңі немесе жараның өздігінен тазаруы;

Дегидротация кезеңі немесе Регенеративтік қалпына келу кезеңі.

Осы соңғы жіктелу ең қолайлы деп есептеледі.

Жараның жазылуы үш түрде өтеді: Бірінші жетілуі мен жазылуы; Екінші жетілуі мен жазылуы; Қабыршақтанып жазылуы.

Жараны емдеу принцптері:

1-Кезеңде:

Жараға тыныштық беру;

Орталық жүйке жүйесін ауырсыну сезімінен арылту;

Жараны эксудаттардан тазарту;

Инфекцияның дамуына қарсы әрекет жасау;

Мал организімінің қарсыласу қабілетін көтеру.

2-Кезеңде:

Жараға тыныштықпен бірге өлшемді қозғалыс беру;

Грануляцияны тітіркеуден, жарақаттанудан қорғау;

Грануляция, эпителизация және тыртықтану процестеріне әсер ету;

Эпителизация процестерін жеделдету;

Неғұрлым жараның орнында тыртықтың аз қалуына әрекет жасау.

Қосымша бес әдіс арқылы жараны емдеу:

Механикалық;

Физикалық;

Химиялық;

Патогенетикалық;

Биологиялық.

Уақытына байланысты емдеу әдістері:

Ерте көрсетілген ем(сағатқа дейін) ;

Мезгілінен кейінгі ем;

Кеш мерзімдегі ем.

ІІІ. Қорытынды:

Жарақат дегеніміз-терінің, шырышты қабаттардың негізінің бұзылуымен жүретін, кез келген механикалық фактордың әсерінен организмнің зақымдануы. Жара-терінің кілегей қабының және терең жатқан ұлпалардың жабық мехеникалық жарақаттануы. Жаралардың түрлері организімнің ауырсыну түрлеріне байланысты.