Ежелгі үнді философиясы: мектептері, ілімдері және негізгі ұғымдар

ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫ

Жоспары:

Кіріспе бөлім

Ежелгі үнді философиясы

Негізгі бөлім

1. Үнді философиясының ерекшеліктері

2. Үнді философиясының мектептері

3. Құдайлары мен негізгі ұғымдары

Қортынды бөлім

Ежелгі Үнді философиясы

Ежелгі Үнді қоғамы төрт варнаға бөлінді:

брахмандар, кшатрийлер, вай-шьялар және шудралар.

Көне Үнді философиясының басты ерекшеліктері:

Ғылыми оймен байланысының аздығы;

Жеке тұлғалық сипатының нашарлығы;

Діни-мифологиялық оймен тығыз байланыстылығы;

Философиялық ой ескерткіштерінің хронологиялық жағынан жүйесіздігі және белгісіздігі;

Негізгі философиялық ұғымдардың мән-мағынасының күрделілігі және сантүрліліг

Астика - Ортодоксалды (Веданы мойындайтын) философиялық мектептер

Вайшешика

Ньяя

Йога

Миманса

Санкхья

Веданта

Настика - Ортодоксалды емес (Веданы мойындамайтын) философиялық мектептер

Буддизм - Үндістанда б. з. д. VII - Vғ. ғ. шамасында пайда болған. Буддизмнің негізін қалаған Сидхарта Гаутама. «Будда» термині «жарқырау», «сергу» деген мағынаны білдіреді. Буддизм ілімінде төрт түрлі ақиқат ілім негізделген.

1 Азаптану.

2 Азаптанудың себебі.

3 Азаптанудан босану.

4 Азаптанудан босануға апаратын жол.

Будда кейіннен нағыз шындыққа жетудің және нирванаға жақындаудың сегіз сатылы жолын атап өтеді:

1 Шынайы сенім. Дүние қайғы-қасіретке толы, оны тоқтату үшін ой мен бойдағы құмарлықты басу керек деген Будда сөзіне сену;

2 Тура, әділ ұмтылу. Өз құмарлығың мен қызбалықты шектейтін қасқа жолды біржолта айқындау;

3 Шыншыл сөз. Айтпақ сөзіңді мұқият қадағала, ол зұлымдыққа итермейтін, қайта дұрыс, рақымды болсын;

4 Дұрыс істер. Теріс ниетті, қас қимыл-әрекеттен сақтану, игі іске икемді болу;

5 Дұрыс өмір. Тіріге зиян келтірмейтін, құрметтеуге тұрарлық өмір сүру;

6 Дұрыс ой. Ойыңның бағытын саралай отырып, одан, күдікті, күмәнді нәрсені қудалап, жағымдыны жалғастыру;

7 Ақ ниеттер. Зұлымдықты ойыңа алма;

8 Тура, дұрыс пайымдау. Ойыңды үнемі және төзімділікпен жаттықтыру, шындыққа жетпек талпынысты өзіңе шоғырландыру, оның тереңдету қабілетін шыңдау.

Жайнизм

Жайнизм -б. д. д. . V ғ. діни ағым ретінде қалыптасады. Негізін қалаушы - Махавира. Жайнизм мына идеяларға сүйенді: Адамның жаны, рухы оның тәнінен, дене терісінен нәзік, биік, құдіретті. Оның басты мақсаты - қасірет деп түсінген, өмірден азат болу. Жанның бұрынғы өмірде жасаған келеңсіз қылықтарының теріс салдарын осы өмірде жеңуге болады.