Тұлға əлеуметтенуінің негізгі мақсатына

Презентация қосу

Тұлғаны дамыту,
әлеуметтендіру және
тәрбиелеу

Жоспар:
1. Педагогикадағы жеке тұлға. Оның даму мен
қалыптасуы.
2. Тұлғаның өзіндік тəрбиесі мен даму үдерісі
3. Тұлғаны əлеуметтендіру мен жас ұрпаққа
əлеуметтік тəрбие беру

Педагогикадағы жеке тұлға. Жеке тұлғаның даму мен
қалыптасуы.
Қоғам бар жерде тəрбие де болады. Тəрбие қоғам
қажеттілігіне байланысты. Ол ұрпақтар арасында
сабақтастық байланысты қамтамасыз етеді. Аға ұрпақ
əруақытта өз білімі мен тəжірибесін кейінгі ұрпаққа
беріп отырады.
Тəрбиенің негізгі мақсаты жеке адамды қалыптастыру
жəне оның жан-жақты толыққанды дамуын, жетілуін
қамтамасыз ету болып табылады. Ал бұл міндеттердің
табысты шешімін беру жеке адамның дамуы, өркендеуі
қалай өтетінін жəне оның қалыптасуына қандай
жағдаяттар ықпал, əсер білумен байланысты.

Жеке тұлға Психологияда “жеке тұлға” деген
ұғымның əртүрлі түсіндірмелері бар, бірақ
олардың көбісі мына түсінікке келіп
тіреледі: “жеке тұлға” дегеніміз əлеуметтік
қатынастар мен саналы іс əрекеттің
субъектісі ретіндегі индивид.
Яғни, адамның қоғамдық сипатын
танытып, оның өмір барысында өзіне
топтаған əлеуметтік сапалар мен қасиеттер
жиынтығын білдіреді. Жеке тұлғалық
сапалар өмір барысында қалыптасқандық
тан, олар біреулерде айқын көрініп,
басқаларда күңгірттеу болады.
Жеке тұлғаның ең басты белгісі оның
əлеуметтік мəнінің болуы жəне оның
əлеуметтік функцияларды атқаруы. Жеке
тұлға, сондай ақ, психологиялық дамудың
белгілі бір деңгейіне ие (темперамент, мінез,
қабілеттілік, мақсат-мүдделер).

Жеке тұлға

Индивид

Даралық

Индивид - биологиялық тіршілік иесі,
барлық адамдар тумысынан индивид болып
табылады. Бұл латын сөзі қазақша «жекелік»
дегенді білдіреді.
Тұлға - өзіне биологиялық жəне əлеуметтік
қасиеттер мен сапаларды меңгерген адам.
Даралық- бір адамды басқа адамнан ерекше
көрсетіп тұратын интеллектуалдық, еріктік,
моральдық, əлеуметтік жəне тағы басқа
қасиеттерінің жиынтығы.

Жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуы
Даму табиғатқа, қоғамға жəне əрбір жеке тұлғаға тəн жалпы қасиет болып табылады.
Даму дегеніміз – төменнен жоғарыға, қарапайымнан күрделіге қарай қозғалыс; сатылай
эволюциялық ауысу немесе революциялық секіріс түрінде жүзеге асатын жоғары сапалы
күйге қарай спиральды өрлеу процесі. Даму барысында барлық философиялық заңдар
жүзеге асады: өзгеру, санның сапаға ауысуы, бір сапаның басқа бір сапаға ауысуы
(бұлардың кейбіреуі, теріске шығарылуы). Жеке тұлғаның қозғалыс күшіне, яғни қарама-
қайшылық күресінің арқасында бұл қозғалыста өзгеріс жүріп жатыр

2. Тұлғаның өзіндік тəрбиесі мен даму үдерісі

Өзіндік тəрбие – адамның өзіндік дамуға, өзіндік білім алуға, өз ұнамды
қасиеттерін жетілдіріп, келеңсіз тұлғалық сапаларын жоюға бағытталған саналы
əрі мақсатты бағдарланған іс-əрекеттері.
Өзіндік тəрбие бірліктері - өзіндік таным, өзіндік талдау, өзіндік бағалау, өзіндік
есеп жəне өзіндік қадағалау. Өзіндік тəрбие тəсілдері – өз өзіне бұйрық беру,
өзіндік сергектік көтеру, өзіндік қолдап-қуаттау, өзіндік мадақ, өзіндік жаза.
Өзіндік тəрбиеге ынталандырушы жағдай – тек тəрбиешінің тəрбиелік іс-
əрекетін ғана емес, сонымен бірге тəрбиеленушінің өз қалауы мен ынта-
ықыласын қамтыған дұрыс тəрбие.
Өзіндік тəрбие элементтері мектеп жасына дейінгі балалардың өздерінде де
көрініп жатады: олар əзірше өз тұлғалық қасиеттерінің мəнін жете түсіне бермеуі
мүмкін, бірақ ненің жақсы, қандай өз əрекеттерінің ересектерге ұнамайтынын
сезінеді.

Тұлғаның дамуы туралы теориялар
•Биологиялық бағыт өкілдері (З. Фрейд жəне басқалар) тұлғаны табиғи тірі ағза деп
қарастыра отырып, адамның барлық мінез-құлқын туа біткен қажеттіліктері, ұмтылулары
жəне инстинкттері əрекетімен түсіндіреді. Бұл бағыт мəніне сəйкес, адам өзінің табиғи
қажеттіліктерін баса отырып, қоғамдық талаптарға бағынуға мəжбүр болады. Өзімен
күресті жасыру үшін бетперде киеді немесе табиғи қажеттіліктердің қанағаттанбауын
басқа бір іс - əрекет түрімен алмастырады.
•Әлеуметтік бағыт өкілдері адам биологиялық түр ретінде пайда болғанымен, өмір сүру
барысында əлеуметтік топтар əсерімен біртіндеп əлеуметтік мəнге ие болады деп
түсіндіреді. Тұлғаның даму деңгейі төмен болған сайын, биологиялық белгілері басым
болады.
•Биоəлеуметтік бағыт өкілдері психикалық үдерістерді (түйсік, қабылдау, ойлау жəне
т.б.) – биологиялық мəнді деп, ал тұлғаның бағыттылығы, қызығушылығы, қабілеттілігін
əлеуметтік құбылыс деп қарастырады. Тұлғаны бұлай бөлу оның мінез-құлқын да,
дамуын да түсіндіре алмайды.
Қазір қолданылып жүрген көзқарас бойынша, тұлға біртұтас жəне оның биологиялық
жағы əлеуметтік жағынан ажырымайды.

3. Тұлғаны əлеуметтендіру мен жас
ұрпаққа əлеуметтік тəрбие беру
Тұлғаны одан əрі əлеуметтендіру процессі тек қана
адамдардың алуан түрлі бірліктері мен топтық шеңберінде
болуымен шектелмейді. Тұлғаны əлеуметтендіру оны өз
бетімен еркін азаматтың алдыңғы қатарлы тəжірибелеріне,
мəдени бағалы құндылықтарына,нысандарына,
бағыттарына, т.б белсенді араласып, оларды терең игеруге,
бойына сіңіруге, өңдеуге мəжбүр етеді. Осылардың
негізінде тұлғаның ерекшелік қасиеттері одан əрі тереңдей
түседі оның əлеуметтік тұрғыдан өзін-өзі тануы, өзінше
бағалау қасиеттері қалыптасады.

Тұлғаның əлеуметтену белгілеріне: əлеуметтік бірдейлік
(топтық, жалпыадамзаттық), мақсат, стереотиптер, жалпы
əлемдік құндылықтар мазмұнының қалыптасуы, өмір сүру
образы, тұлғаның адаптациялануы, оның нормалы əдеттегі
мінездері.

Тұлғаның əлеуметтенуінің ең негізгі белгілеріне:
тəуелсіздігі, сенімділігі, дербестігі, белсенділігі,
комплекссіздігі, азаттық деңгейі жатады.

Тұлға əлеуметтенуінің негізгі мақсатына: А.Маулоуша
«қажеттілігін өзін жүзеге асыруын» қанағаттандыруы мен
сол мақсатты дұрыс жүзеге асырудағы қабілеттің дамуы
жатады. Олай болмаған жағдайда əлеуметтену процесі
гуманистік мəнінен айырылып, психологиялық күштеу
инструментіне айналады, мұндай жағдай тұлғаның өсуіне

емес, өшуіне, «Меннің» жойылуына алып келеді.
1. Мегафакторлар 2.Макрофакторлар
(мега-өте үлкен) - (макро-үлкен) - ел,
космос, носфера, мемлекет, этнос,
планета, əлем бұлар қоғам бұлар
басқа қозғаушы белгілі бір елді
күштер арқылы мекенде өмір
барлық жер бетінің сүрстін
тұрғындарын тұрғындарды
əлеуметтендіруге əсер Әлеуметтендірудің əлеуметтендіру.
етеді.
жағдайлары мен
3. Мезофакторлар қозғаушы күштері 4. Микрофакторлар -
(мезо-орташа) - белгілі бір нақты
тұрғылықты жерде адамдарға əсер ететін
халықтың болмыс түрі, қозғаушы күштер
əртүрлі мəдениетке жатады - əйелмен мен
қатысы бойынша отбасы, көрші,
сараланатын құрдастар тобы,
адамдардың үлкен тəрбие орындары,
тобын əлеуметтендіру əртүрлі қоғамдық,
жағдайы діни, мемлекеттік,

жеке ұйымдар.
Қорытынды
Жеке тұлға дегеніміз- биологиялық құрылысы бар тіршілік
иесі. Жеке тұлға-бұл интегративті жүйе, ыдырамайтын
тұтастық. Оның ең маңызды белгілері-саналылығы,
жауапкершілігі, бостандығы, қадір қасиет, даралығы. Жеке
тұлғаның қалыптасуына, сонымен қатар, қоршаған орта да
əсер етеді, адам жəне қоғам өміріндегі əлеуметтік
экономикалық, тарихи қалыптасқан жағдайлар.
«Тəрбиеші тұлғасының жас жанға əсері оқулықтармен де,
моральдық нұсқаулармен де, жазалау мен мадақтау
жүйесімен де алмастыруға болмайтын тəрбиелік күшті

құрайды» . К.Д.Ушинский.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

ПО-17-1 тобының студенті:
Қуаныш Ақнұр
Жетекшісі:
Байжұманова Н.С

Ұқсас жұмыстар

Әлеуметтену және бірегейлік

Гендерлік әлеуметтену

Заңды тұлға

Фрейд бойынша тұлға

Девиантты мінез - құлық ұғымы

КӘСІПОРЫН ШАРУАШЫЛЫҚ ОБЪЕКТІСІ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗГІ БУЫНЫ РЕТІНДЕ

Девиантты мінез құлық әлеуметтануы

Гүл күлтелері әдісі

Девиация түсінігі

Мұғалімнің әлеуметтік педагогикалық портреті

Пәндер