Ерліктің өшпес ізін қалдырған қазақстандық

Презентация қосу

Ер есімі
ел есінде
1941
1941 жылы
жылы 2222 маусымда
маусымда фашистік
фашистік Германияның
Германияның әскерлері
әскерлері Кеңес
Кеңес Одағына
Одағына басып
басып
кірді.
кірді. Ұлы
Ұлы Отан
Отан соғысына
соғысына Қазақстан
Қазақстан біртұтас
біртұтас елдің
елдің бір
бір бөлігі
бөлігі ретінде
ретінде қатысты.
қатысты.
1941-1945
1941-1945 жылдары
жылдары әскери
әскери оқу
оқу орындарына
орындарына 42 42 мыңнан
мыңнан астам
астам жас
жас қазақстандық
қазақстандық жіберілді,
жіберілді,
республика
республика жерінде
жерінде тұрған
тұрған 27
27 әскери
әскери оқу
оқу орны
орны толық
толық емес
емес мәлімет
мәлімет бойынша
бойынша 1616 мың
мың
офицер
офицер даярлап
даярлап шығарды.
шығарды. Республиканың
Республиканың экономикасы
экономикасы әскери
әскери бағытқа
бағытқа көшірілді.Бейбіт
көшірілді.Бейбіт
мақсаттарға
мақсаттарға жұмсалатын
жұмсалатын қаржы
қаржы мейлінше
мейлінше қысқартылды,
қысқартылды, көптеген
көптеген кәсіпорындар
кәсіпорындар қорғаныс
қорғаныс
өнімдерін
өнімдерін шығара
шығара бастады,
бастады, жұмысшы
жұмысшы күші,
күші, шикізат,
шикізат, станок
станок жабдықтары
жабдықтары сондай
сондай
кәсіпорындардың
кәсіпорындардың пайдасына
пайдасына қайта
қайта бөлінді.
бөлінді.
Қазақстандықтар
Қазақстандықтар соғыстың
соғыстың алғашқы
алғашқы минутында
минутында батыс
батыс шекарада
шекарада жаумен
жаумен шайқасқа
шайқасқа
қатысқандардың
қатысқандардың арасында
арасында да,
да, Берлинде
Берлинде Рейхстаг
Рейхстаг үйіне
үйіне шабуыл
шабуыл жасағандардың
жасағандардың арасында
арасында
да
да бар
бар еді.
еді. Басқалармен
Басқалармен қатар
қатар Брест
Брест қорғанын
қорғанын шекарашылар
шекарашылар К.Әбдірахманов
К.Әбдірахманов В.Лобанов,
В.Лобанов,
атқыш
атқыш К.Иманқұлов,
К.Иманқұлов, пулеметші
пулеметші Е.Качанов,
Е.Качанов, минометші
минометші В.Фурсов,
В.Фурсов, зеңбірекші
зеңбірекші Ғ.Жұматов
Ғ.Жұматов
және
және басқа
басқа қазақстандықтар
қазақстандықтар қорғады.
қорғады. Қазақстандықтар
Қазақстандықтар Лиепая,
Лиепая, Перемышль,
Перемышль, Саарема
Саарема
аралы,
аралы, Минск,
Минск, Одесса
Одесса мен
мен Севастополь
Севастополь үшін
үшін шайқасты.
шайқасты.
КСРО-ның
КСРО-ның жау жау қолында
қолында қалған
қалған аудандарында
аудандарында соғыстың
соғыстың алғашқы
алғашқы күнінен
күнінен бастап-ақ
бастап-ақ
партизандар
партизандар қозғалысы
қозғалысы пайда
пайда болды,
болды, ол
ол бұқаралық
бұқаралық сипат
сипат алуы,
алуы, ұйымшылдығы,
ұйымшылдығы, өз өз
жоспарларын
жоспарларын Кеңес
Кеңес Армиясы
Армиясы қолбасшылығының
қолбасшылығының міндеттеріне
міндеттеріне бағындырып
бағындырып отырулары
отырулары
арқасында
арқасында стратегиялық
стратегиялық маңыз
маңыз алды.
алды. Оған
Оған қазақстандықтар
қазақстандықтар дада қатысты.
қатысты. Ленинград
Ленинград
облысында
облысында 220,220, Смоленск
Смоленск жерінде
жерінде 270-тен
270-тен астам,
астам, Украина
Украина мен
мен Беларуссияда
Беларуссияда 3000-дай
3000-дай
қазақстандық
қазақстандық болды.
болды. 300-дей
300-дей қазақстандық
қазақстандық қарсыласу
қарсыласу қозғалысына
қозғалысына қатысты.
қатысты.
Қазақстандық саяси қызметкерлер Г.Акмолинский,
Т.Жангельдин, Ж.Саин, Б.Оразбаев және басқалар
партизандар мен тұрғын халық арасында үлкен жұмыс
жүргізді. Г.Ахмедияров, Қ.Қайсенов, Н.А.Морозов,
С.А.Олексенко, С.О.Төлешев, В.И.Шаруда партизан
отрядтары мен құрамаларының командирлері болды.
Партизандар командирлері А.С.Егоровқа,
Н.В.Зебницкийге және Ф.Ф.Озмительтге (өлгеннен кейін)
Кеңес Одағының батыры атағы берілді.
Ұлы Отан соғысындағы ерліктері үшін 11600 адамға
Кеңес Одағының батыры атағы берілді, олардың 497-і
қазақстандық, соның 97 қазақ. Қазақстандықтардың
ішінен бірінші болып, 1941 жылы 22 шілдеде Кеңес
Одағының батыры атағы 19-танк дивизиясының
командирі генерал-майор К.А.Семенченкоға берілді, ең
соңында мұндай атақ панфиловшы, аға лейтенант
Б.Момышұлына берілді, ол 1941 жылы Мәскеу түбіндегі
ұрыстарда өз батальонымен жау қоршауын үш рет бұзып
шықты. Соғысты Б.Момышұлы полковник атағымен, 9-
гвардиялық атқыштар дивизиясының командирі болып
жүріп аяқтады.
Т.Жангельд Ж.Саин Қ.Қайсенов Н.А.Морозов
ин

А.С.Егоров Ф.Ф.Озмительт
Ерекше
Ерекше ерлік
ерлік көрсеткен
көрсеткен төрт
төрт жауынгер:
жауынгер: ұшқыш-штурмовиктер
ұшқыш-штурмовиктер
Т.Я.Бигелдинов,
Т.Я.Бигелдинов, Л.И.Беда,
Л.И.Беда, И.Ф.Павлов
И.Ф.Павлов және
және ұшқыш-истребитель
ұшқыш-истребитель
С.Д,Луганский
С.Д,Луганский Кеңес
Кеңес Одағының
Одағының батыры
батыры атағын
атағын екі
екі реттен
реттен алды.
алды.
Момышұлы Бауыржан (1910 – 1982) –
жазушы,даңқты жауынгер, гвардия полковнигі,
панфиловшы,Кеңес Одағының Батыры (1990),
Қазақстанның Халық Қаһарманы (1995). Мектепті
бітірген соң соғысқа дейін мұғалім, ауатком
хатшысы, милиция бастығы болып қызмет
істеген.1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталысымен
генерал-майор И.В.Панфиловтың басшылығымен
Алматыда жасақталған 316-шы атқыштар (8-гвар-
диялық) дивизиясы құрамында майданға аттанады.
Батальон, полк командирі болады. Соғыстың соңғы
жылдарында осы гвардиялық дивизияны басқарады.
1950 жылы Кеңес Әскері Бас штабының жанындағы
Жоғары әскери академияны бітіріп, әскери
академияда сабақ береді және тұрақты әскери қызмет
атқарады. 1956 жылы демалысқа шығып, өмірінің
соңына дейін шығармашылық жұмыспен
айналысады. Ол еңбектерін қазақ, орыс тілдерінде
жазған. Оның «Артымызда Москва»,«Генерал
Панфилов», «Ұшқан ұя», «Төлеген Тоқтаров»,
«Соғыс психологиясы»,«Офицер жазбалары», т.б.
туындылары бар. Шығармалары бірнеше рет шет
тілдеріне аударылды. Бауыржан Момышұлының
есімі ауылдарға, көшелерге, Республикалық
әскери балалар мектебіне, т.б. берілген.
Талғат Бигелдинов – Ұлы Отан соғысында екі мəрте
Кеңес Одағының Батыры атағын алған қазақстандық
ұшқыштардың бірі. Ол 1922 жылы 5 тамызда Ақмола
облысы Ақкөл ауданы Майбалық ауылында дүниеге келеді.
Соғыс басталғаннан кейін Саратов, Чкалов
қалаларындағы ұшқыштар мектептерінде оқиды. 1943
жылдың ақпанынан майданға жіберіліп, сол жылғы 7
наурызда «Ил-2» шабуылшы ұшағымен жаудың
«Мессершмит-109» жойғыш ұшағын атып түсірді. Бұл
ерлігі бұрын-соңды кездеспеген оқиға ретінде əлемдік
авиация тарихына енді. Соғыс кезінде ол 305 рет
жауынгерлік тапсырмамен ұшып шығып, жаудың
жүздеген танктерін, зеңбіректері мен солдаттарын
жойды. Əуе шайқастарында фашистердің 7 ұшағын
атып түсірді. Соғыстан кейін əскери-əуе күштерінде
қызмет істеді. Бигелдинов «305 рейдов», «Ил-ы
атакуют», «Аспандағы айқас» атты естелік кітаптар
жазды.
Ерліктің өшпес ізін қалдырған қазақстандық
Кеңес Одағы
Ерліктің өшпес батырларының
ізін қалдырғанбірі– Қабылов
қазақстандық
Төлен. Ол 1917
Кеңес Одағы жылы Алматы
батырларының облысы
бірі– Қабылов
Шелек
Төлен. (қазіргі
Ол 1917Еңбекшіқазақ)
жылы Алматыауданында
облысы
дүниеге келген.Еңбекшіқазақ)
Шелек (қазіргі 1942 жылы Қызыл Әскер
ауданында
қатарына шақырылып,
дүниеге келген. Сталинград
1942 жылы Қызыл Әскер
шайқасына, Дон, Қырым,
қатарына шақырылып, Украина,
Сталинград
Белорусь,
шайқасына, Литва
Дон,жерлерін азат ету
Қырым, Украина,
ұрыстарына қатысқан.
Белорусь, Литва «Қызыл
жерлерін Жұлдыз», 3-
азат ету
дәрежелі
ұрыстарына«Даңқ» ордендерімен
қатысқан. «Қызыл Жұлдыз», 3-
марапатталған.
дәрежелі «Даңқ» 1945 жылы 10 сәуірде
ордендерімен
Кенигсберг қаласы
марапатталған. 1945түбінде
жылы 10Төлен басқарған
сәуірде
бөлімше
Кенигсбергжауқаласы
танкілеріне қарсы
түбінде шайқасты.
Төлен басқарған
Осы ұрыста
бөлімше жауТөлен гранатаны
танкілеріне қарсыкеудесіне
шайқасты.
қысқан бойыТөлен
Осы ұрыста жау танкісінің
гранатаныастына жата
кеудесіне
қалып,
қысқан өзімен
бойы жаубірге танкіні жарып
танкісінің астынажібереді.
жата
Осындай ерлігібірге
қалып, өзімен үшінтанкіні
оған Кеңес
жарыпОдағының
жібереді.
Батыры
Осындайатағы
ерлігіберілді.
үшін оған Кеңес Одағының
Батыры атағы берілді.
Молдағұлова
Молдағұлова ƏлияƏлия Нұрмұхамедқызы
Нұрмұхамедқызы (1924 (1924 –– 1944)
1944) ––
қаһарман
қаһарман қазақ
қазақ қызы,
қызы, Кеңес
Кеңес
Одағының
Одағының Батыры.
Батыры. Әлия
Әлия 1924
1924 жылы
жылы 2020 сәуір
сәуір күні
күні Ақтөбе
Ақтөбе
облысы
облысы Қобда
Қобда ауданында
ауданында
дүниеге
дүниеге келген.
келген. Анасы
Анасы Маржан
Маржан қайтыс
қайтыс болғаннан
болғаннан кейін
кейін
нағашысы Әубәкір
нағашысы Әубәкір
Молдағұловтың
Молдағұловтың қолында
қолында тәрбиеленіп,
тәрбиеленіп, Санкт-
Санкт-
Петербургтегі
Петербургтегі №9№9 мектепте
мектепте оқыған.
оқыған. 1941
1941 жылы
жылы Ресейдің
Ресейдің
Рыбинск
Рыбинск авиатехникумын
авиатехникумын бітірген.
бітірген. 1942
1942 жылы
жылы өзөз еркімен
еркімен
Қызыл
Қызыл Әскер
Әскер қатарына
қатарына алынып,
алынып, мергендер
мергендер мектебін
мектебін үздік
үздік
бітіріп шығады. 1943 жылдың тамызынан
бітіріп шығады. 1943 жылдың тамызынан 2-ші 2-ші
Прибалтика
Прибалтика майданында
майданында 26-шы
26-шы атқыштар
атқыштар дивизиясының
дивизиясының
құрамында
құрамында ұрысқа
ұрысқа қатысып,
қатысып, асқан
асқан мергендігімен
мергендігімен көзге
көзге
түседі.
түседі. Ефрейтор
Ефрейтор Молдағұлова
Молдағұлова Новосокольники
Новосокольники темір
темір жол
жол
бекетінің маңында болған ұрыста жауынгерлерді
бекетінің маңында болған ұрыста жауынгерлерді шешуші шешуші
шайқасқа
шайқасқа бастап,
бастап, қаһармандықпен
қаһармандықпен қазақаза табады.
табады. Санкт-
Санкт-
Петербург,
Петербург, Мәскеу
Мәскеу қалаларындағы
қалаларындағы және
және көптеген
көптеген
облыстардағы
облыстардағы ондаған
ондаған мектептер,
мектептер, көшелер
көшелер
Молдағұлованың
Молдағұлованың есімімен
есімімен аталады.
аталады. Новосокольники,
Новосокольники,
Алматы,
Алматы, Шымкент, Қызылорда, Ақтөбе қалаларында
Шымкент, Қызылорда, Ақтөбе қалаларында және
және
туған
туған ауылында
ауылында ескерткіш
ескерткіш орнатылған.
орнатылған. Ақтөбе
Ақтөбе қаласында
қаласында
Молдағұлованың
Молдағұлованың мемориалдық
мемориалдық мұражайы
мұражайы жұмыс
жұмыс істейді.
істейді.
Мәскеудің
Мәскеудің №891
№891 орта
орта мектебі
мектебі жанында
жанында мұражайы
мұражайы бар.
бар.
Тоқтаров Төлеген (1920 – 1942) – Кеңес
Одағының Батыры. Ол 1920 жылы Шығыс
Қазақстан облысы Ұлан ауданы Қарақұдық
ауылында дүниеге келген. Соғысқа дейін
Лениногор полиметалл комбинатында
жұмыс істейді. Ұлы Отан соғысы
жылдарында
Төлеген Тоқтаров 8-ші гвардиялық
атқыштар дивизиясы қатарында болды.
1942 жылы 9 ақпанда Бородино үшін болған
ұрыста асқан ерлікпен қаза тапты. Тоқтаров
туралы композиторлар Р.Елебаев «Жас
қазақ» әнін, А.Жұбанов пен Л.Хамиди
«Төлеген Тоқтаров» операсын жазды.
Лениногор қаласында оған ескерткіш
орнатылды. Алматы, Өскемен қалаларында
Төлегеннің есімімен аталған көшелер бар.
Сұлтан Баймағамбетов 1920 жылы
Қостанай облысы Әулиекөл ауданы
Қояндыағаш ауылында туылған. 1940 жылы
әскер қатарына алынып, 1941 жылдың
маусым айынан бастап Ұлы Отан соғысына
аттанды. Алдымен мергендер ротасында,
кейіннен пулеметшілерь бөлімшесінде
қызмет етті. Ленинград (қазіргі Санкт-
Петербург) түбіндегі ұрыстарда 50-ден астам
дұшпанның көзін жойды. Өзі де 4 рет
жараланған. 1943 жылы 25 шілде күні болған
шайқаста жау дзотын кеудесімен жауып
тұншықтырып, ерлікпен қаза тапты.
1944 жылы 21 ақпанда КСРО Жоғарғы
Кеңесі Төралқасының шешімімен Сұлтан
Баймағамбетовке Кеңес Одағының Батыры
атағы берілді.
Доспанова
Доспанова Хиуаз
Хиуаз Қайырқызы
Қайырқызы (1922
(1922 –– 2008)
2008) –– қазақтан
қазақтан шыққан
шыққан
алғашқы
алғашқы ұшқыш
ұшқыш жауынгер
жауынгер қыз.
қыз. 1922
1922 жылы
жылы Атырау
Атырау облысына
облысына қарасты
қарасты
(бұрынғы
(бұрынғы Гурьев
Гурьев облысы)
облысы) Құрманғазы
Құрманғазы ауданындағы
ауданындағы Зормата
Зормата ауылдық
ауылдық
кеңесінде
кеңесінде дүниеге
дүниеге келген.
келген. Хиуаз
Хиуаз мектепте
мектепте оқып
оқып жүргенінде
жүргенінде ұшқыш
ұшқыш
куәлігін
куәлігін алады.
алады. 1940жылы
1940жылы мектепті
мектепті алтын
алтын медальмен
медальмен бітіріп,
бітіріп, Мәскеудегі
Мәскеудегі
дәрігерлік
дәрігерлік институтқа
институтқа түседі.
түседі.
Бірінші
Бірінші курсын
курсын бітіргеннен
бітіргеннен кейін
кейін өз
өз еркімен
еркімен майданға
майданға кетеді.
кетеді.
Ол
Ол әскери
әскери ұшақты
ұшақты меңгеруді,
меңгеруді, жау
жау тылында
тылында түнде
түнде шабуылға
шабуылға
шығуды,
шығуды, әскери
әскери операцияларды
операцияларды қалай
қалай
бастап,
бастап, қалай
қалай аяқтауды
аяқтауды Саратовтағы
Саратовтағы әскери
әскери ұшқыштар
ұшқыштар
училищесінде
училищесінде оқып
оқып үйренеді,
үйренеді,
өзінің
өзінің ұстазы
ұстазы саналатын
саналатын атақты
атақты Марина
Марина Михайловна
Михайловна
Раскованың
Раскованың мол
мол тәжірибесімен
тәжірибесімен
машықтанады.Соғыс
машықтанады.Соғыс жылдары
жылдары әйгілі
әйгілі 588-ші
588-ші түнгі
түнгі бомбалаушы
бомбалаушы
полкінің
полкінің құрамында
құрамында соғысқан.
соғысқан. Осы
Осы полктің
полктің әйел
әйел ұшқыштарының
ұшқыштарының
батырлығы
батырлығы үшін
үшін немістер
немістер оларға
оларға “Түнгі
“Түнгі мыстандар”
мыстандар” деген
деген ат
ат қойған
қойған ..
Хиуаз Наталья Меклина, Раиса Аронова, Александра Хорошилова, Евгения Жигуленко
атты әріптестерімен бірге жауынгерлік тапсырмамен 300-ден астам рет аспанға көтеріліп,
жаудың төбесіне жасын ойнатқан. Ерлігі үшін Хиуаз Доспанова Қызыл Жұлдыз, Отан
соғысының 2 дәрежесі, Қызыл Жалау ордендері және көптеген медальдармен
марапатталды. Соғыстан кейін Хиуаз Доспанова қоғамдық, партиялық органдарда қызмет
жасады. Жеңістің 60 жылдығында Қазақстан Президентінің Қаулысымен оған «Халық
Қаһарманы» атағы берілді. Даңқты жерлесіміздің орыс тілінде «Под командованием
Расковой», қазақ тілінде «Халқым үшін» деген өзінің жазған кітаптары жарық көрген.
Мəметова Мəншүк (шын есімі –
Мəнсия)Жиенғалиқызы (1922 – 1943) –
қаһарман қазақ қызы, Кеңес Одағының
Батыры. Мəншүк 1922 жылы Батыс
Қазақстан облысы Орда ауданында туылған.
Ата-анасынан ерте айырылған Мəншүк
балалық, жастық шағын Алматыда
Ə.Мəметовтың тəрбиесінде өткізеді. Ұлы
Отан соғысы басталған кезде Алматы
медициналық институтында оқып жүрді.
1942 жылы тамызда Қызыл Əскер қатарына
алынып, 21-ші атқыштар дивизиясының
құрамында ұрысқа қатысты. Аға сержант,
пулеметші Мəншүк Мəметова ұрыстарда
өзінің асқан мергендігімен жəне табанды
батылдығымен көзге түсті. Невель қаласы
үшін болған кескілескен шешуші ұрыста
Мəметова ақтық демі біткенше пулеметтен
оқ боратып,қаһармандықпен қаза тапты.
Туған жерінде оған ескеркіш орнатылған,
Невель, Алматы, Орал, т.б. қалаларда
Мəншүк Мəметованың атында көшелер бар.
Рақымжан Қошқарбаев – Берлинде
Рейхстаг қабырғасына алғашқылардың бірі
болып жеңіс туын тіккен қаһарман қазақ
жауынгері. 1924 жылы 19 қазанда Ақмола
облысы Ақмола ауданында туылған. 1942
жылы Қызыл Əскер қатарына шақырылып,
Фрунзе (қазіргі Бішкек) жаяу əскер
училищесін бітірді. 1944 жылдың қазан
айынан ол 1-Белорусь майданында взвод
командирі болды. Лейтенант Рақымжан
Қошқарбаев 1945 жылдың сəуірінен
Берлинге шабуыл жасаған кеңес əскерлерінің
алдыңғы сапында болып, Рейхстагты алу
ұрысында асқан ерлік көрсетті. 30 сəуірде ол
жауынгер Г.Булатовпен бірге Рейхстагқа
бірінші болып жетіп, оның қабырғасына
жалау қадады. Соғыстан кейін елімізге
оралып түрлі қызметтер атқарды. «Қызыл
Ту», 1-дəрежелі «Отан соғысы»
ордендерімен жəне медальдармен
марапатталды.
Павлов Иван Фомич 1922 жылы
Қостанай облысының Меңдіқара
ауданында дүниеге келген. 1942 жылы
Чкалов атындағы əскери-əуе
ұшқыштары мектебін, 1949 жылы
М.В. Фрунзе атындағы Əскери
академияны бітірді. 1942 жылдың
желтоқсан айынан Ұлы Отан
соғысына аттанды. Жауынгерлік ұшу
сапарына 200-ден астам рет шығып,
өзі жаудың 3 ұшағын қиратты. 1944
жəне 1945 жылдары екі рет Кеңес
Одағының Батыры атағын алды.
Соғыстан кейін авиация полкін
басқарды. Павлов 1950 жылы қызмет
барысында қаза тапты. 2 рет «Ленин»
орденімен, т.б. көптеген ордендермен
жəне медальдармен марапатталды.
Қостанай қаласының орталық
алаңына Павловтың қола мүсіні
орнатылған.
Луганский Сергей Данилович (1918 – 1977) – Кеңес Одағының Батыры атағын екі мəрте
алған қазақстандық ұшқыш. 1918 жылы 10 ақпанда Алматы қаласында дүниеге келген. Ол
Орынбордағы ұшқыштар мектебінде, Мəскеудегі əскери-əуе академиясында білім алған.
1939 – 40 жылдар аралығында кеңес-фин соғысына қатысқан. ІІ Дүниежүзілік соғыс
кезінде Луганский ұшу сапарына 390 рет шығып, жаудың 37 ұшағын атып түсірді.
Соғыстан кейінгі жылдары КСРО Қарулы Күштерінің Əскери- əуе күштері саласында əр
түрлі жоғарғы басшылық қызметтерде болды.
Өшпес
Өшпес ерлік
ерлік жасап,
жасап, Кеңес
Кеңес Одағының
Одағының Батыры
Батыры атағын
атағын алған
алған
қазақстандықтардың
қазақстандықтардың бірі
бірі –– әскери
әскери ұшқыш
ұшқыш Нұркен
Нұркен
Əбдіров.
Əбдіров. Ол
Ол 1919
1919 жылы
жылы Қарағанды
Қарағанды облысы
облысы Қарқаралы
Қарқаралы
ауданында
ауданында туылған.
туылған. 1942
1942 жылы
жылы шабуылдаушы
шабуылдаушы ұшқыш
ұшқыш
Нұркен
Нұркен Әбдіров
Әбдіров майданға
майданға жіберіледі.
жіберіледі.

Алғашқы
Алғашқы әуе әуе шайқасына
шайқасына 23 23 қазанда
қазанда қатысып,
қатысып,
екі
екі айға
айға жетер-жетпес
жетер-жетпес уақыт
уақыт ішінде
ішінде 16
16 рет
рет
әскери-әуе
әскери-әуе жорығына
жорығына араласты,
араласты, жаудың
жаудың 12 12
танкісін,
танкісін, 28
28 автомашинасын
автомашинасын жәнежәне т.б.
т.б.
техникаларын,
техникаларын, 50-ге
50-ге тарта
тарта солдаты
солдаты мен
мен
офицерін
офицерін жойды.
жойды. 1942
1942 жылы
жылы 1919 желтоқсанда
желтоқсанда
Ростов
Ростов облысы
облысы Боков
Боков ауданындағы
ауданындағы Коньков
Коньков
хуторына
хуторына шоғырланған
шоғырланған жаутанкілері
жаутанкілері менмен
автомашиналарына
автомашиналарына жасалған
жасалған шабуылға
шабуылға
қатысты.
қатысты. Шабуыл
Шабуыл кезінде
кезінде Нұркен
Нұркен Әбдіровтің
Әбдіровтің
ұшағы
ұшағы отқа
отқа оранды.Осыдан
оранды.Осыдан кейін
кейін ол
ол ұшағын
ұшағын
бұрып
бұрып әкеліп,
әкеліп, жау
жау танкілерінің
танкілерінің шоғырына
шоғырына
соғады.
соғады. Нұркен
Нұркен Әбдіровке
Әбдіровке әскери
әскери міндетін
міндетін
атқару
атқару кезінде
кезінде көрсеткен
көрсеткен мұндай
мұндай өшпес
өшпес ерлігі
ерлігі
үшін 1943 жылы 31 наурызда Кеңес Одағының
Батыры
Батыры атағы
атағы берілді.
берілді.
*Соғыс басталмас бұрын әскерге 178 000 қазақстандық жас аттанды (оның
40 6000-і қазақ), соғыс басталған соң 1 366 000 адам майданға алынды, 790 356
адам еңбек әскеріне тартылды. Отанды қорғауға 5183 қыз қатысты.

*Ұрыстың алғашқы сағаттары мен бірінші күндерінде-ақ Қазақстан аумағында
әскери бөлмідерді құру басталды. 12 атқыштар, 4 кавалериялық дивизия, 7
атқыштар бригадасы, 2 артиллериялық дивизион, 4 минометтік, 3 әуелік полк, 14
бөлім батальоны. 3 кавалериялық дивизия мен 2 атқыштар бригадасы қазақ
ұлтынан құралды.
*Өнеркәсіптік жұмыстарға 670 000 адам тартылды.
*Жазаланған, көшірілген адамдар саны Қазақстанда 1,5 миллионға жетті.
*Фашистердің алғашқы шапқыншылығы аңызға айналған Брест қамалынан
басталды. Онда 505-ке жуық қазақ болған.
*Баршаға белгілі 28-ші панфиловшылар 1941 жылы 16 қарашада Мәскеудегі
Дубосековская разъезі түбінде ерен ерлік көрсетіп, астананы жаудан аман алып
қалды. Клочковтың: «Шегінерге жол жоқ, артымызда – Мәскеу» деген
атақты
афоризмі сол кезде туды. 1941 жылы 16 қараша – 316-шы атқыштар
дивизиясының қаһармандық танытқан күні болып тарихта қалды.

*Ленинградты қорғауда Қазақстаннан 310-шы және 314-ші дивизия белсенділік
көрсетті, Ленинград түбінде шайқасқан жауынгерлердің үштен бірі қазақстандық
жауынгерлерден құралды.
*1941 жылы қыркүйектің қысымды күндерінде Ленинградқа қазақтың атақты ақыны
*Кеңес
Жамбыл Одағының
Жабаевтың Батырыөренім»
«Ленинградтық атанған еңжетті.
өлеңі жас Оны
қазақ – 18 жасар
орысшаға аударып,
қабырғаларға жабыстырып, радиомен
Жәнібектаратты. Жауынгерлер осы өлеңді құрандай
Елеусізов
жаттап, қайталай айтып жүрді, рух алды, жігерленді.
*Сталиндік шайқасқа Қазақстанда жасақталған 5 атқыштар, кавалериялық дивизия,
*Республика
теңіздік ҰОС
атқыштар кезінде 85%
дивизиясы, қорғасын,
минометті 35%көпір
полк, бал, салушы
60% молибден,
батальон65% висмут,Басын
қатысты. 79%
кенмен
бәйгеге қамтамасыз
тіккен еткен. 34.батыры
Кеңес Одағының Ауыл еңбекқорлары
– қарағандылық да дәріптелді.
ұшқыш НұркенКүріш және тары
Әбдіров,
өсіруден әлемдік
минометші рекорд
Қарсыбай орнатқан
Сыпатаев, Шығанақ
лейтенант Берсиев
Гаяз Рамаевпен Ыбырай
осы Жақаев.
шайқаста Ірі қара мал
батырлығын
байқатты. басын арттырған малшы Ж.Мұқашев және Ш.Шұғайыпов.
*Курск түбіндегі Украина, Белоруссия, Чехословакия, Австрия, Германия т.б. азат ету
жолында мыңдаған қазақстандық өмірін құрбандыққа шалып, әскери ерлік көрсетті.
*Берлин үшін шайқаста ең алғаш болып Рақымжан Қошқарбаев рейхстагқа жеңіс туын
тікті.
*Қиыр Шығыстағы партизандық қозғалысқа мыңдаған қазақстандық қатысты.
*ҰОС-дағы ерлігі үшін 499 қазақстандық «Кеңес Одағының батыры» атағын алды,
оның 87-сі қазақ.
*Ерлігі үшін бірінші, екінші, үшінші дәрежелі орденмен марапатталған қазақтардың
бас-аяғы 110-ға жетті.
*Майданда 601 011 адам қаза тапқан, оның 130 мыңы қазақтар. Демек, қолына қару
алған әрбір екінші қазақтың басын соғыс жалмаған.
*Жаппасбай Нұрсейітов Днепрден өту кезінде үш тәулік ішінде 150-ге жуық жаудың
көзін құртып, Кеңес Одағының Батыры атағын алған. Ресейдегі әскери-теңіз Мурманск
мұражайында сақталған С-16 қайығына Жаппасбай Нұрсейітов аты берілген.
Жеңіс күні – Совет үкіметінің фашистермен болған Ұлы Отан
соғысы кезіндегі жеңіске жеткен күні. Бұл 1941-1945 жылдар
аралығын қамтиды. 9-мамыр күні тойланады. Бұл күндері
Абхазияда, Молдавияда, Арменияда, Белоруссияда, Грузияда,
Қазақстанда, Қырғызстанда, Молдавияда, Өзбекстанда,
Түркіменстанда, Украинада, Ресейде және Оңтүстік
Осетияда демалыс жарияланады. 1945 жылы 8 мамыр күні
орталық Еуропа уақытымен сағат 22:43 (Мәскеу уақытымен 9
мамыр 0:43) болғанда генерал-фельдмаршал Вильгем Кейтель
және генерал-полковник Штумпф пен адмирал Кригсмарин
Германияның жеңіліс тапқаны туралы Актке қол қойып
Мәскеуге жіберді. 1945 жылы 9 мамыр күні Орталық Фрунзе
әуежайына келіп қонған «Ли-2» ұшағынан экипаж мүшесі
А.И.Семенков Мәскеуге қол қойылған Актіні жеткізді.
АҚШ «Жеңіс күнін» V-E Day немесе Victory in Europe Day атап, 8
мамыр күні тойлайды. 1948 жылға дейін «9 мамыр – Жеңіс күні»
ретінде тойланып, демалыс күні болып жарияланып келді, кейін
қайта жұмыс күніне ауысқан. Тек 1965 жылдан кейін қайта күшіне
енген. 9 мамыр күні Қызыл алаңда парад тек 1965, 1975, 1985, 1990
жылдары ғана орындалған. Ал КСРО тараған соң бұл мереке жыл
сайын тойланып келеді.

Ұқсас жұмыстар

Алғашқы өркениеттер

Қазақстандық кеңес одағының батырлары туралы

Қазақстандықтар Мәскеу үшін шайқаста

Бейнеу гуманитарлық экономикалық колледжі ұстазым

Кеңес армияы

Украина территориясындағы партизан бірлестіктерінде

Әлеуметтану ғылымының негізгі тарихи даму кезеңдері

Бөкей Ордасындағы Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған ұлт - азаттық көтеріліс

Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында

ҚАЗАҚСТАН - ФРОНТ АРСЕНАЛЫ

Пәндер