Билік бөлінісі: теориялық негіздер және мемлекеттік институттар

Қазақстан республиасының білім және ғылым министірлігі әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

СӨЖ

Факультеті: Журналистика және репартерлік іс

Кафедра: Қоғаммен байланыс

Тақырыбы: Билік бөлінісі

Дайындаған: PR группасы

Тексерген:

Билік деген не?

. . .

Билiк

қазақ халқының дәстүрлі санасында “ел басқару”, “өкім ету” сөздерімен мәндес ұғымды білдіреді. Қазіргі құқықтану саясаттану ілімдерінде де ол “өкімет” атауының синонимі ретінде қолданылып жүр. Мәселен, саясаттану ілімінде билік экономиялық, идеологиялық, ұйымдастырушылық-құқықтық тетіктер арқылы, сондай-ақ, беделдің, дәстүрдің, зорлықтың жәрдемімен адамдардың, әлеуметтік топтар мен жіктердің мінез-құлқына, іс-әрекетіне ықпал етуге қабілетті әлеуметтік қарым-қатынастардың пішімі

Билік бөлінісі

Билік бөлінісі дегенде ең бірінші

Монтескье мен Аристотель Еске түседі

. . .

Өйткені Аристотель үш бөлікке сол өзінің дәуірінде бөліп мысал келтірсе . . .

Монтеське теория ретінде қалыптастыруға үлкен үлес қосты.

Билік үшке бөлінеді

Заң шығарушы(парламент) Атқарушы (үкімет) Сот(сот)

Парламент (лат. parlare - сөйлеу, ағылш. parlіament) - мемлекеттік биліктің ең жоғарғы өкілдік органы; өкілдік сайлау заң органы

Парламент

Үкімет - мемлекеттік биліктің жоғары атқарушы органы. Үкімет түрлі елдерде түрліше аталуы мүмкін: мысалы, министрлер кеңесі, министрлер кабинеті, мемлекеттік кеңес, т. б

Үкімет

Сот - сот төрелігін жүзеге асыру, құқық бұзушыларға мәжбүрлеу шараларын қолдану жолдарымен қоғамның және азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін заңсыз қол сұғушылықтан қорғайтын мемлекеттік орган.

Сот

Билік ұғымдары жайлы пікірлер

Шығыстың көрнекті ойшылы Ибн Халдун:

“Адамның басқа жан-жануарлардан ерекшелігі-ол билік үшін күреседі”

Ағылшынның ірі фәлсафашысы

Бетран Рассел:

“физикадан басты ұғым энергия болса,

қоғамдық ғылымдарда негізгі ұғым билік

болып табылады ”

Американың әйгілі әлеуметтанушысы

Талкотт Парсонс:

Экономикалық жүйеде ақша қандай орын алса, саяси жүйеде билік те соншалықты орын алады

Телеологиялық анықтама билікті белгілі бір мақсатқа, белгіленген нәтижеге, қорытындыға жету мүмкіндігі деп түсіндіреді. Мысалы ағылшын фәлсафашысы Т. Гоббс билік болашақта игілікке жетудің құралы және өмірдің өзі өле-өлгенше билік үшін үздіксіз ұмтылыс жасайды деген.

Бихевиористік анықтама бойынша билік деп басқа адамдардың жүріс-тұрысын, өзін-өзі ұстауын өзгерту мүмкіндігіне негізделген іс-әрекеттің ерекше түрі.

Инструменталистік анықтама билікті белгілі бір құралдарды, амалдарды (зорлық-зомбылық, күштеу сияқты щараларды) пайдалану. Қолдану мүмкіндігі деп біледі. Мәселен, Американың белгілі саясаттанушысы Р. Даль билік бір адамға екінші адамды өз еркімен жасамайтын іс- әрекетті жасауға мәжбүр ету мүмкіндігін береді дейді

Структуралистік анықтама билікті басқарушы мен бағынушының арасындағы қатынастың ерекше түрі деп ұғады. Олар кейбір адамдарлды туғанынан, табиғатынан әміршіл, басқарғысы келіп тұратын болады, ал басқалары көнбіс, көнгіш, басұа біреу өз ырқын билеп, басқарып, жол көрсетіп тұрғанын ұнатады, қалайды дейді. Солардың арасында, олардың ойынша, билік қатынастары туады.

Конфликтілік анықтама билікті дау-жанжал жағдайында игілікті бөлуді реттейтін мүмкіндік, шиеленісті шешудің құралдары деп түсіндіреді.