Қасым Қайсенұлы (1918-2006): Ұлы Отан соғысының партизаны, жазушы және қоғамдық қайраткер

Qasym Qaisenuly

1918-2006

101 jyl

Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданы

Төрт баланың әкесі, он екі немере, бес шөберенің атасы.

1934 жылы мектепті бітірген соң, Өскемен қаласындағы саяси-ағартушылық колледжге түсті. 1938 жылы техникалық училищені бітіргеннен кейін ол Павлодар облыстық ұлттық білім беру бөлімінде нұсқаушы болып жұмыс істеді, содан кейін ол әскерге дайындалып, одан кейін әскери барлау мектебіне жіберілді. 1941 жылдың қараша айынан кейін әскери барлау мектебі солтүстік-батыс фронтының штабына жіберілді, мұнда арнайы тапсырма алғаннан кейін ол оккупацияланған Украина аумағында партия қозғалысын ұйымдастыру үшін жаудың артқы жағына қалды. Бұл жерде Қасым Қайсенов Чапаев атындағы №3 топты басақарды. Кейінірек, 1944 жылдың соңына дейін Молдова, Чехословакия және Румыния аумақтарында партия қозғалыстарына қатысты. Бөлімшенің командирі ретінде ол жүзден астам әскери науқандар мен саботаждарға қатысты

1939 жылы Қасым Фин соғысына бару керек болатын. Бірақ оны жолда кетіп бара жатқан жерден түсіріп, Мәскеу маңы барлау мектебіне жібереді. Барлау мектебінде жүргенде Әскерлерді тексеру үшін сынақ жүргізетін. Сондай бір сынақта жауынгерлерге қараңғы бөлмеде берілген жерге секірсін деп бұйрық береді. Аң-таң болған басқа сарбаздар секіруге дауаламайды. Өйткені астында үшкір заттар жылтыңдағандай болады. Бірақ одан қаймықпаған Қасым секіріп кетеді. Қараса астында жай керемет бейнеленген бейнесі бар мата болып шығады. Сөйтіп Қасым ата өзінің тек физикалық емес, маральдық жағынан дамықты екенін дәлеледейді.

Алғашқы шайқастар Ұлы Отан соғысы Қасым Қайсеновке 1941 жылдың қараша айында он үш салдатпен бірге басталды. Киев аймағының шалғай ауданындағы Черкассы-Теологиялық Орманға шабуыл жасады. Алайда күтілетін күшейтулердің орнына олар неміс қыспағына түседі, себебі басшылық Минско сатқын болды. Кейінгі өрттен кейін, біздің барлық құрамамыз жойылды. Жараланған Қасым осы қиыншылықпен қашып құтылды. Отанға қарсы қиянат жасау туралы бірнеше рет осындай жағдайға тап болады, өкінішке орай. Бірақ партизандар мен жасақтар, соның ішінде Қасым Қайсеновтың тобы, алдын-ала дайындалған қару-жарақ пен ас қорларын таба алды.

Партизан даңтқы жолы

1943 жылы Қасым Қайсенов Днепрдің тұрғындарын неміс баржасын Германияға жіберуге арналған тамақпен ұстады. Бұл Киев облысының Ржисиев ауданындағы Ходоров кентінің маңында болды. Баржа экипажын атып тастады. Біз азық-түліктің бір бөлігін жергілікті тұрғындарға тараттық, ал кеме өзі су астында қалды. 1944 жылы румындық қаланың аумағында біздің батырымыз саботаждық топпен бомбалап кетті. Осылайша, Гитлердің агрессоршыларына жанар-жағар май материалдарын жеткізуге елеулі зиян келтірілді. Бірақ бұл ерлік Қасым жағынан үлкен қаза мен орындалды. Бұл тек Қасым еңбегі емес атақты Сидор Артемьевич Ковпактың да үлесі көп. Өйткені сарбаздарды ұрыс машығына үйреткен сол кісі етін. Кеңес Одағының екі мәрте қаһарманы, генерал-майор Ковпактың қол астында, шамамен он бір мың адам болды. Сыдор Артемьевич өзінің алғашқы кездесуінде Қасымға: «Сіздің ұлты кім?» Деген сұрақ қойды. Қазақша сөйлегенде, Ковпак ойланып: «Амангелді, Амангелді . . . » деген Қасымға. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың көшбасшысы Амангелді Имановты есіне алды. Сонда танымал партизан Қасымға оны Амангелді деп атайтындығын айтты. Алайда, Қасым, Амангелді ұлттық батыр болғанын және оның есімін көтере алмайтынын айтады. Сонда Ковпак: - Сен Вася боласың.

«Егер сіз енді Украинадан:« Қасым Қайсенов кім? »Деп сұрасаңыз, онда аз ғана адам жауап береді. Егер сіз партизан Вася туралы сұрасаңыз, бәрі біледі. « Сөйтіп, бұрынғы партизан, жазушы Қасым Қайсенов сұхбатта өзі туралы айтты. Оның тағдыры украин халқымен тығыз байланысты, олар мен ол жаудан бірге қорғанды. Украиндықтар Қасымды өз жерлесі деп санайды. Қазақ халқына тән батылдық пен батылдықпен ерекшеленетін, Қасымды барлық украиналықтардың сол кездегі бағы секілді.