Қант диабеті

Презентация қосу

Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық
қазақ – түрік университеті

СӨЖ
Қант диабеті
Орындаған:Сағындықова А
Қабылдаған:Саттиева С .
Түркістан 2017
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Этиологиясы және патогенезі
2. Клиникалық көрінісі
3. Диагностика және ажырату
диагностикасы
4. Емдеу және алдын алу шаралары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Зеттеу мақсаты
Қант диабетімен ауыратын аурулардың
себептерін, патогенезін, клиникалық
көрінісін диагностика және емдеу
шаралары, алдын алу шараларын
студенттерге түсіндіру.
Зерттеу сұрағы

Қант диабеті қазіргі таңда неге жасарып бара
жатыр?
Қант диабеті - бұл инсулин
секрециясының немесе инсулин
әсерінің жетіспеушілігінен дамытын
ағзада зат алмасу бұзылыстарымен
сипатталатын нәтижесінде көптеген
жүйелердің жүрек бүйрек көздің қан
тамырлардың зақымдануымен
жүретін созылмалы ауру
Соңғы кезде қантты диабеттің жиілеуі балалар
арасында да байқалып отыр. АҚШ-та барлық
диабетпен ауыратындардың 5% құрайды. Балалар
арасында қантты диабеттің мүгедектікке ерте
соқтыратыны оны әлеуметтік маңызы бар аурулар
қатарына қояды. Қазақстанда қант диабеті нағыз
індетке айналды. Онымен ересек те, бала да, арық та,
толық та ауыруда. Дәрігерледің есептеуі бойынша, 16
жыл аяғында біздің отандастарымыздың 1 млн. 200
мыңға жуығы инсулин мөлшеріне тәуелді болады
екен.
Инсулин- бұл ұйқы безінің
лангерханс аралшасының бетта
клеткасынан өндіріліп тікелей
қанға сорылатын қалыпты
жағдайда қандағы қант
денгейін жоғарлатпай бір
денгейде ұстап тұратын гормон
болып табылады
Аутоиммундық
өзгерістер

Экзогенді және Этиологиял Вирусты
эндогенді ық аурулар
аурулар факторлар

Тұқымқуалаушыл
ық
Осы себептердің салдарынан
ұйқы безі зақымдалып
инсулинді бөліп шығару
қызметі төмендеуінен қандағы
инсулин мөлшері азайып
қандағы қант денгейінің
қалыпты мөлшерінен
жоғарлауына алып келеді
Қант
диабе
ті

Инсулинге
Инсулинге
тәуелді
тәуелсіз
(Ітип,жасөспірім
(ІІтип,ересек)
дік)
Қант диабетінің 1 типі дамуы: диабетке бейімділігі жоғары
адамдарда вирусты инфекция Лангерганс аралшалары клеткаларына
қарсы антиденелер түзілуін туғызады. Бұл антиденелер
инсулинтүзуші клеткаларды бұза бастайды, бірақ қант диабетінің
белгілері (шөлдеу, жиі несеп шығару, дене салмағын жоғалту,
шаршағыштық) тек бета клеткалардың 80% жойылғанда дамиды.
Осыған байланысты антиделер түзілуі, аурудың басталуымен
диабеттің айқын белгілері пайда болуы арасында айлар кейде жылдар
өтуі мүмкін. Қант диабетінің 1 типінде инсулин түзілуі төмендейді,
абсолютті инсулин жетіспеушілігі дамиды, сондықтан аурудың
басынан бастап науқастарды инсулинмен емдеу керек. Отбасында ата-
анасының біреуі диабетпен ауырса балаларда диабет даму қаупі 3-5%-
ды құрайды. Егер ата-анасының екеуі де диабетпен ауырса диабет
даму қаупі 10-25%-ға өседі. Қант диабеті 1 типі әзірге толық
жазылмайды, қазіргі уақытта бета клеткалардың бұзылуын баяулатуға
байланысты әдістер жасалуда, ол ауру басталуын кейінге шегеруі
немесе дамуының алдын алуы мүмкін.
1 типті қант диабеттің клиникасы

Бастапқы мерзімдегі көріністері инсулин
тапшылығына қатысты;
1 Айқын шөлдеу (полидипсия)
2 Полиурия
3 Арықтау
4 Тамақ құрғауы
5 Шаршау
6 Тәбеттің жоғарылауы
Қарағанда көңіл аударатын
жайлар.
1 Айқын салмақ кемістігі
2 Тері,ерін,тіл құрғақтығы
3 Тері тургорының аса төмендеген
4 Балаларда алақан мен табанның өзгеше
сарғыштығы
5 Капиллялар кеңеюі
6 Беттің қызаруы
7 Жараның ұзақ жазылмауы
8 Пиодермиялар
9 Пародонтоз
10 Терінің саңырауқұлақтық қабынуы тән.
Ағымын 3 кезеңге бөлеміз:
1. Потенциалды диабет
2. Жасырын диабет
3. Анық қант диабеті кезеңі
Балада қанда глюкоза мөлшері өседі.Гипергликемия
глюкозурияға әкеледі. Зәрдегі глюкозурия оның
тығыздығын жоғарылатады,полиурия байқалады.
Қан көлемі азайып,полидипсия дамиды. Ағзада
кетонды денелер жиналып,сілтілік – қышқылдық
орта ацидозға ығысады.
1 типті ҚД кезіндегі көмірсу алмасуының
компенсация дәрежесін анықтау
Көрсеткіш Компенсаци Декомпенсац
я Субкомпенс ия
ация
HbA1c, % 6,0-7,0 7,1-7,5 >7,5

Аш қарындағы 5.0-6.0 6.1-6.5 >6.5
Капилля
гликемия
р
қанын
дағы Постпрандиальд 7.5-8.0 8.1-9.0 >9.0
глюко ы гликемия (2
заны сағ тамақтан
өзінді соң)
к
Ұйқы алдындағы 6.0-7.0 7.1-7.5 >7.5
бақыл
гликемия
ау ,
ммоль
/л
Емі
Инсулин препараттарын қолдану,диета сақтау,және физикалық күш
түспеуін қадағалау. Стол №9 диета тағайындалады:
кәмпит,қант,бидай ұны,құрма алынып тасталады. Беруге болмайды:
қара нан,қарақұмық,арпа,сұлы,картоп,капуста,сәбіз,қызылша.
Майлар,әсіресе жануар майлары. Күніне 6 рет тамақтандыру қажет:
үшеуі негізгі тамақ (таңертеңгілік,түскі,кешкі ас әрқайсысы 25%
күндік калориядан) және үш рет қосымша тамақтандыру. Тамақтану
уақыты мен тамақ мөлшері үнемі тұрақты болуы керек. Науқастарға
диетотерапия принциптерін,күндік калорияны,тамақтануды реттеу
және жоспарлауды үйрету қажет. Негізгі ем – инсулинмен емдеу.
Инсулин дозасы аурудың ағымына,ауырлығына байланысты. Орташа
күндік қажеттілігі 0,25 – 0,5 – 1Б/кг дене салмағына. Күніне зәрмен
бөлінген қантты анықтап, 4 – 5гр қантқа – 1Б инсулин тағайындайды.
Инсулиннің дозасы дәл болу үшін арнайы инсулин шприцтері
болады. Инсулин теріастына салынады. Инсулин салатын жерлерді
ауыстырып тұру қажет.
Патогенезі
Қант диабеті II типі инсулинге резистенттілік нәтижесінде дамиды.
Ағзаның тіндерінде (май, бұлшықет, бауыр) инсулин әсер ететін
инсулинді рецепторлар бар. Рецепторлар инсулинмен әрекеттескен
соң, глюкозаның тіндерге енуі күрт артады. Инсулин
рецепторлары патологиясында олардың инсулинмен әрекеттесуі
бұзылады да тіндердің инсулинге резистенттілігі дамиды. Бұл
жағдайда инсулин бөлінуі төмендемегендіктен, ол салыстырмалы
инсулин жетіспеушілігі деп аталады. Көп жағдайда инсулин
рецепторларының қызметі семіздік кезінде байқалады. Екінші
жағынан артық тамақ жеу қандағы глюкоза мөлшері артуына
әкеледі. Тіндердің инсулинге сезімталдығы болмағандықтан
глюкоза клетка ішіне кіре алмайды. Ол үшін инсулиннің көп
мөлшері қажет, сондықтан ұйқы безі инсулиннің артық мөлшерін
өндіре бастайды, нәтижесінде бета-клеткалар гипертрофияланып,
қант диабеті дамиды. Қант диабетінің ІІ типі тұқымқуалау қаупі
40%. Кейде қант диабетінің ІІ типі жеткіншектерде және жастарда
дамиды, ол 50-80 % тұқым қуалайды.
Шағымдары
- жалпы және бұлшықеттік әлсіздік (энергия
түзілу тапшылығына,
бұлшықеттердегі гликоген және белок
тапшылығына байланысты);
- шөл;
- ауыздың құрғауы;
- түнде де, күндіз де жиі және көлемді зәр
шығару;
- тәбеттің ашылуы.
2-ші типті ҚД кезіндегі көмірсу алмасуының
компенсация дәрежесін анықтау
Көрсеткіш Компенсация Субкомпенсация Декомпенсаци
я

HbA1c, % 6.0-6.5 6.6-7.0 >7.0

Аш қарындағы 5.0-5.5 5.6-6.5 >6.5
Капилляр гликемия
қанынд
ағы
глюкоза Постпрандиальды <7.5 7.5-9.0 >9.0
гликемия (2 сағ
ны
тамақтан соң)
өзіндік
бақыла
у,
ммоль/ Ұйқы алдындағы 6.0-7.0 7.1-7.5 >7.5
л гликемия
Негізгі диагностикалық шаралар
1. Қанның жалпы анализі (лейкоцитарлық формуламен).
2. Зәрдің жалпы анализі.
3. Глюкоза деңгейін анықтау:
- гликемиялық профильді жүргізу (аш қарынға, таңертеңгілік
астан соң 2 сағаттан кейін, түскі ас алдында, түскі астан
соң 2 сағаттан кейін, кешкі тамақ алдында, кешкі
тамақтан соң 2 сағаттан кейін, ұйықтар алдында – 22.00
де, түнгі 3.00 де) – 3 рет;
- қажет кезде гликемияны жағдай тұрақтанғанша сағат
бойынша бақылау (10 – 15 анықтаулар).
4. Жалпы холестерин деңгейін анықтау.
5. Триглицеридтер деңгейін анықтау.
6. Микроальбуминурияны анықтау.
7. Креатининді анықтау.
Қосымша диагностикалық шаралар
1. Гликирленген гемоглобинді анықтау.
2. Билирубинді анықтау.
3. Электрокардиография.
4. Құрсақ қуысы ағзаларын УДЗ.
5. Аяқ қантамырларының доплерометриясы.
6. Кеуде клеткасы ағзаларының Р-графиясы.
7. Окулист консультациясы.
Қант диабеті диагнозын қою
көрсеткіштері

Диагноз қою Дені сау балалар Глюкозаға Анық қант диабет
көрсеткіштері төзімділігі
бұзылған балалар

Ашқарындағы 5,5 және одан 6,7 – төмен 6,7 және одан
қант мөлшері төмен жоғары

Күштемеден 2 7,8 – төмен 7,8 – 11,1 ге дейін 11,1 және одан
сағаттан соң қант жоғары
мөлшері
Профилактика
Біріншілік профилактика:
1.Диета.
2.Күшпен физикалық жүктеме.
3.Психо-эмоционалдық жағдайды қалпына
келтіру.
4. Салауатты өмір салтын ұстану
Екіншілік профилактикалық шаралар
Гликемия, глюкозурия, АҚ деңгейін,
ЭКГ тұрақты бақылау;
гликолизирленген гемоглобинді 3 айда 1 рет
анықтау,
аяқ қантамырларының УДДГ – 6 айда 1 рет
жылына 1 рет окулист,
невропатолог, қантамырлық хирург
тексерулері.
0 ден 14 жасқа дейінгі балалардың қант дибеті кезіндегі кездесетін аурулардың жиілігі

10.11%
Тыныс алу жүйесінің
7.56% аурулары
Басқа аурулар
17.56%
Травмалар
64.78% Көз аурулары
Аурудың асқынулары
гипергликемия - қандағы қант денгейінің
біршама жоғарлауы нәтижесінде дамыды
Терідегі асқынулар- теріде беткей
кейіннен терең жаралы іріңд
процестердің дамуы
Диабетикалық ретинопатия - көрудің
нашарлауына кейіннен толық көрудің
жоғалуына дейін алып келетін көздің
қан тамырлрының зақымдануы
Қант диабеті кезіндегі комалардың
дифференциальді диагнозы
ҚД кезіндегі комалардың
патогенезі
Кетоацидоз- Гиперосмол- Гиперлакта- Гипоглике-
ды кома ярлы кома циалық кома миялық кома

Гликогенолиз, Дегидратация Гипоксиямен Глюкозаның
глюконеогенез, мен гипоксемия бірден курт
липолиздің гипергликемия нәтижесінде төмендеуі
гиперактивтілігі нәтижесінде анаэробті нәтижесінде
,кетон қанның гликолиз бас мидың
денелерінің осмостық кушейіп,сүт оттегімен
қанға көп қысымының қышқылының қамтасыз
мөлшерде жоғарлауы, көп мөлшерде етілуінің
тусуі,су гиповолемия- қанда жиналуы жетіспеушілігі
электролиттер ның дамуы
бұзылысы
ҚД кезіндегі комалардың
диф.диагнозы
Белгілері Кетоацидо Гиперосмо Гиперлакт Гипоглике
зды кома лярлы ациалық миялық
кома кома кома

Аурудың Біртіндеп Біртіндеп тез тез
дамуы

Этиологи Инсулин Құсу,іш МИ,БШ,БШ, Инсулинді
ясы қабылдама өту,дегидра Жұқпалы артық
ғанда,әлі тация,диур қабыну мөлшерде
ҚД етиктермен аурулары қолдану,фи
анықталмағ емдеу кезінде зикалық
анда,стресс кезінде куштеме,ал
коголь
Кома Пассивті Пасссивті Пассивті Психомотор
алдындағы лы қозу
жағдай
ҚД кезіндегі комалардың
диф.диагнозы
Белгілері Кетоацидоз Гиперосмол Гиперлакта Гипогликем
ды кома ярлы кома циалық иялық кома
кома

Тыныс шулы қалыпты шулы қалыпты

Ацетон иісі Анықталад Анықталма Анықталма Анықталма
ы йды йды йды

Тері Құрғақ Құрғақ Құрғақ Ылғалды
жағдайы

Көз алмасы Төмендейді Төмендейді Қалыпты Қалыпты
тонусы
ҚД кезіндегі комалардың
диф.диагнозы
Кетоацидоз Гиперосмол Гиперлакта Гипогликем
ды кома ярлы кома циалық иялық кома
кома

Құрысу Болмайды Болады Болмайды Болады

Сіңірлер Төмен Төмен Төмен Жоғары
рефлексі
Дене Төмен Жоғары Төмен Төмен
темпратура
сы

АҚҚ Төмен Төмен Төмен Қалыпты
Кетоацидозды кома кезіндегі
жедел көмек
1.Инсулиннің орнын толтыру:
Алғашқыда 8-10 ХБте инсулинді
куре тамырға енгізу,кейіннен
сағатына инсулинді 6-10 ХБ
тамшылатып енгізіледі.
Глюкоза денгейі сағатына 5-6
ммоль\ль ге дейін
томендеуін бақылау керек
2.Инфузионды терапия
Гиперосмолярлы кома кезінде
жедел көмек

1.Дегидратациамен куресу.
Алғашқы сағатта 1,5-2литр
натрий хлоридінің
изотониялық ерітіндісі куре
тамырға тамшылатып
енгізіледі.
Әрі қарай 2ші-3ші сағаттарда
500-750мл ден енгізіп отыру
қажет.
Журек шамасыздығы,ми ісінуі
Гиперлактациалық кома
кезіндегі жедел көмек
Емнің мақсаты ацидозды коррекциялау. Ол
реанимацияда интенсивті терапия
турінде жургізіледі.
-Натрий гидрокарбонат 151мл- 2,5%
ерітіндісі куре тамырға
-Метилен көгі 1% 1-5мг\кг
-Оксигенотерапия
-Кокарбоксилаза100мг нан куре тамырға
енгізу
-Инсулиотерапия(8ЕД инсулинді 500мл
глюкоза ерітіндісінде араластырып)
Гипогликемиялық кома
кезіндегі жедел көмек
Глюкозамен емдеу
60% 40мл глюкоза ерітіндісін
куре тамырға енгізу, оны әр
минут сайын қайталап отыру
қажет
Егер естен тану ұзаққа созылса
ми ісінуіне қарсы шаралар
жургізу
-Маннитол 15-20% 0,5-1,0г/кг
куре тамырға
Емі
Диета стол №9.

Егер науқаста дене салмағы артық болса, гикпокалориялық диета
тағайындалады (1200 – 1500 ккал/тәу) және физикалық белсенділік
режимі кеңейтіледі, қалыпты дене салмағында – изокалориялы диета.

Физикалық жүктемелердің қолайлы әсер етуін шарттайтын факторлар:
- жұмыс істейтін бұлшықеттердің инсулинсіз глюкозаны жартылай
сіңіруі;
- эритроциттердің инсулинді байланыстыруының артуы;
- гликемия деңгейінің төмендеуі;
- инсулинге қажеттіліктің азаюы;
- жұмыс істейтін бұлшықеттерде май қышқылдары мен кетондық
денелердің ыдырауы; көмірсуларға толеранттылықтың артуы.

Дәрі-дәрмектік ем: қант төмендететін терапия.
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі
1. National Diabetes Data Group Classification and
diagnosis of diabetes mellitus and other categories of
glucose intolerance. Diabetes. 2009. 28. P. 1039-1057.
2. Чазова И.Е., Мычка В.Б. Метаболический синдром.
М. MediaMedica.2004. С. 47-49.
3. Диагностика и лечение метаболического синдрома.
Российские рекомендации. Кардиоваскулярная
терапия и профилактика. 2007. 6(2).
4. Дедов И.И. «Сахарный диабет в Российской
Федерации: проблемы и пути решения. Федеральный
диабетологический центр МЗ РФ,
Қорытынды
Балаларда қант диабетінің ең жиі кездесетін түрі инсулинге тәуелді
түрі. Диабетпен барлық жастағы балалар ауырады, соның ішінде
5-13 жас аралығындағы балаларда жиірек кездеседі. Тұқым
қуалаушылық, қызылша, қызамық, желшешек, тұмау, тағы басқа
жұқпалы аурулар, сондай-ақ көмірсулар, майларға бай, тәтті
тағамдарды қалыптан тыс көп қолдану және психикалық,
физикалық күйзелістер себебінен қазіргі таңда қант диабетімен
ауырғандар қатары жасарып келеді. Қантты диабетке тән белгілер
қатты шөлдеу, жиі және көп мөлшерде зәр бөлу екенін есте ұстаған
жөн. Тері қабаты құрғап, қышиды, шаш арасында және беттің
ұшында экссудативті диатез пайда болады. Тері қабатының, жалпы
ағзаның қорғаныш күштері төмендейді. Бала тез шаршағыш,
ұмытшақ болады. Қанда қант мөлшері көбейеді. Осындай белгілер
байқалған бойда дәрігер көмегіне жүгіну керек. Біріккен Ұлттар
Ұйымының мәліметінше 2050 жылға қарай әлемде екі адамның
біреуі қант диабетімен ауыратын болады. Сондықтан дерттің
дендеп кетпесі үшін онымен қоғам болып күресудің қажеттілігі
қатты сезілуде.

Ұқсас жұмыстар

ДИАБЕТ ИНСУЛИННІҢ АСҚАЗАН АСТЫ БЕЗІНЕН ЖЕТКІЛІКТІ МӨЛШЕРДЕ

Қант диабетіне түсініктеме

Қант диабеті бар пациенттерге мейіргерлік күтімді ұйымдастыру

Потенциалды диабет

Қант диабеті бар науқастарға мейірбикелік күтімнің ерекшеліктері

Диабеттің ағымы

Қант диабетімен ауыратындарды өкпе туберкулезіне күдіктену

Қант диабеті бар пациенттерді АББ бойынша бақылау

Жылқы малындағы қант диа беті

Мультифакторлы немесе полигенді аурулар. Кездесу жиілігі,статистика

Пәндер