Ғылыми революциялар

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Академик Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Химия факультеті

Ғылыми революциялар

Дайындаған: Сағынтаева Ақмаржан

МХТНВ-51 магистранты

Жоспар:

Ғылыми революция туралы түсінік

Ғылыми революцияның негізгі сипаттары

Ғылыми революцияның түрлері

Түрлерін анықтау кезіндегі негізгі жағдаяттар

Ғылыми революция тарихы

Ғылыми революция - ғылым дамуының белгілі бір кезеңінде пайда болып, оның ішкі қайшылықтарын шешетін, мазмұнын өзгертетін ерекше құбылыстар.

Ғылыми революцияларға тән жағдай : ескі идеялар мен теориялар талқандап, шығарып тастау арқылы танымның теориялық негізін саналы қайта құру.

Ғылымдағы революцияның үш негізгі сипаттары:

Жаңа эмпирикалық материалдарды теориялық түрде талдау жасау

Табиғат туралы бұрын қалыптасқан түсініктерді түбірімен жою

Тығырыққа тірейтін жағдайлардың пайда болуы

Ғылым революциясының түрлері:

Жеке - білімнің тек бір аумағын қарастыратын микрореволюция

Кешендік - білім аумағының бірнеше салаларын қарастыратын революция

Әлемдік - ғылым негізін тұтасымен өзгертетін жалпы революция

Ғылыми революциялардың түрлерін анықтау кезіндегі негізгі жағдаяттар:

Ғылыми революциялардың аумағы;

Ғылымның іргелі теориялары мен заңдарын қайта құру тереңдігі;

Жаңа іргелі заңдар мен жаңа жалпы ғылыми жаратылыстық теориялар ашу;

Әлемнің жаңа картинасының қалыптасуы;

Ойлаудың жаңа түрін қалыптастыру;

Ғылым дамуының тарихи кезеңі;

Ғылыми революцияға ілесе жүретін әлеуметтік-экономикалық қайта құрулар.

Ғылыми революция тарихы:

I кезең: XVII-XVIII ғасырларда классикалық жаратылыстану ғылымының пайда болу уақыты.

II кезең: XVIII ғасырдың аяғы XIX ғасырдың бірінші жартысында әлемнің механикалық бейнесі жалпы ғылыми мәртебесін жоғалтады

III кезең: XIX ғ соңы XX ғ 60-70 жылдары ғылым дамуының классикалық емес ғылым деп аталатын кезеңі. Мысалы: атомның күрделілігі анықталды т. б

IV кезең: Ғылым дамуының «постклассикалық емес» деп аталатын қазіргі кезеңі XX ғ 60-70 жылдарынан басталып қазірге дейін жалғасуда.

Екі революцияны ғана әлемдік, іргелі революция деп атауға болады:

XVI-XVII ғасырлардағы революция

XVI-XVII ғасырлардағы ғылыми революция материя қозғалысының механикалық формасын зерттейтін ғылымдағы революциялық секіріс болды. Ол классикалық жаратылыстанудың негізін қалады.

XIX ғасырдың ортасында бірнеше кешендік революциялар қатар болды. Олардың ішінде ерекше бөліп қарайтын революциялар: органикалық клетканың ашылуы, энергияның сақталу және айналу заңы, Ч. Дарвиннің эволюциялық ілімі, химиялық элементтердің периодтық жүйесі.

Бұл революциялардың мәні - заттар мен құбылыстарды даму және өзара байланыс тұрғысынан қарастыру.

ХХ ғасырдағы ғылыми-техникалық революция

Екінші әлемдік революция ХХ ғасырдың қарсаңында болды. Ол салыстырмалық теориясы мен кванттық механиканың шығуымен байланысты.

Қазіргі уақытта ғылыми білім әлеуметті өмірдің барлық сфераларына енді. Ғылыми жұмыстардың өзі ақпарат беру мен ақпарат алудағы революциялармен тығыз байланысты.

Қорытынды:

Ғылымды өндірістік дамудың жетекші факторына айналдыру арқылы өндіргіш күштерді түбегейлі өзгертіп, сапалық жағынан түлету 20 ғасырдан басталған. Ғылымның өндіргіш күшке айналу үрдісі қарқын алып, елеулі нәтижелерге қол жетті: ең бастысы, еңбектің жай-ахуалы, сипаты мен мазмұны, өндіргіш күштердің, еңбек бөлінісінің күрылымы өзгеріске ұшырап, еңбек өнімділігі күрт өсті, сол аркылы қоғам өмірінің өзге салалары, әсіресе, адамдардың мәдениеті, тұрмысы, психологиясы жетіліп, табиғатен карым-катынасы айқындала түсті.