Дәрілік заттармен улану

Презентация қосу

Фармакология, фармакотерапия және клиникалық фармакология кафедрасы

ПРЕЗЕНТАЦИ
Я
Такырыбы: Дәрілермен жедел улануды емдеудің негізгі
ұстанымдары Орындаған:
Тобы:
Қабылдаған:
Жоспар

• Кіріспе
• Негізгі бөлім
• Улану
• Удың сіңуі және сыртқа шығуы
• Қорытынды
• Қолданылған әдебиеттер
Улану

Улану – токсикалық заттардың әсерінен өмірге
қажетті мүшелердің қызметінің бұзылуы.

Уланудың бірнеше түрін анықтайды:
1.Дәрілік заттармен улану
2.Тұрмыстық улану
3.Өндірістік улану
Даму жылдамдығына байланысты:

1.Жедел улану.
• 2.Жеделдеу.
• 3.Созылмалы улану.
• Жергілікті әсер.
• Рефлекторлы әсер.
• Резорбтивті әсер:
• а)политропты әсер – барлық жасушаларға әсер
етеді.
• б)талғап әсер ету – тікелей бір мүшеге әсер
етеді.
ДӘРІЛІК ЗАТТЫҢ УЫТТЫЛЫҒЫ 3
ФАКТОРҒА ТӘУЕЛДІ БОЛАДЫ:

• 1.Дәрілік заттың физикалық, химиялық қасиетіне
байланысты.

• 2.Ағзаның ерекшелігіне, табиғи детоксикациялық
жүйесіне.

• 3.Сыртқы орта факторлары.
УДЫҢ АҒЗАҒА ТҮСУІ ЖӘНЕ
СІҢІРІЛУІ

• У ағзаға энтералды немесе парентералды жолмен
түседі.
• Майда еритін заттар - пассивті диффузия.
• Иондалған және жоғары зарядталған заттар - белсенді
тасымалдану.
• Асқазанның қышқыл ортасында - әлсіз негіздер жақсы
сорылады.
• Спирттер майда жақсы ериді, асқазаннан және ішектен
тез сіңіріледі.
• Тыныс жолдары арқылы - тұрмыстық газ, бензин,
формалин.
УДЫҢ АҒЗАҒА ТАРАЛУЫ ЖӘНЕ ЖИНАЛУЫ
• У ағзада қан сарысуынды бос күйінде немесе
белоктармен байланысқан күйде болады.
Альбуминмен байланысқан заттар қанда ұзақ
уақыт сақталады.
• Майда еритін улар қаннан тіндерге оңай өтеді.
• Кейбір улы заттар белгілі бір тіндерге таңдамалы
жиналуы мүмкін*.

• *Мысалы, қысқа уақыт әсер ететін барбитураттар (гексанал, этаминал
натрий) май және бұлшық етте жиналады. Бор қышқылы мен
тетрациклин сүйекке жиналады.
УЛЫ ЗАТТАРДЫҢ
БИОТРАНСФОРМАЦИЯСЫ
• Улы заттар бауырда химиялық өзгерістерге
ұшырайды. Нәтижесінде заттардың уыттылығы
төмендейді, ал кейде ол заттан ағзаға қауіпті, өте
улы зат түзілуі мүмкін*.

• *Мысалы, метил спиртінің улылығы аз, бірақ бауыр ферментінің
әсерінен ол формальдегидке және құмырсқа қышқылына айналады.
Түзілген метаболиттер көздің зақымдануына және ағзаның басқа да
бұзылыстарына әкеледі.
УДЫҢ АҒЗАДАН ШЫҒУЫ
• Токсикалық зат негізінен бүйрек арқылы шығарылады.
• Майда еритін заттар бүйректе жеңіл
реабсорбцияланады, ол бауырда суда еритін затқа
айналғанша ағзада ұзақ уақыт сақталады.
• Қышқыл несепте әлсіз қышқылдар (салицилаттар,
барбитураттар), ал сілтілік несепте алколоидтар тез
реабсорбцияланады. Сондықтан әлсіз қышқылдармен
уланғанда несепте сілтілік орта, керісінше,
алколоидтармен уланғанда несепте қышқыл орта түзу
керек.
• Фармакологиялық (симптоматикалық) антидоттар удың
әсерінен дамыған тіршілік үшін қажетті ағза қызметтерінің
бұзылыстарын жоюға бағытталған.
• М-холиноблокатор атропин – брадикардия, бронхоспазм
шақыратын дәрілік заттардың (ФОАХЭЗ, клофелин, жүрек
гликозидтері) антидоты ретінде қолданылады.
• Антихолинэстеразалық заттар (физостигмин) – атропиннің
фармакологиялық антидоты болып табылады.
• Опиын агонистерінің (морфин, кодеин, героин, фентанил)
фармакологиялық антидоты налоксон болып табылады.
• Адреномиметиктер (изадрин, алупент) бета-
адреноблокаторлардың, кальций антагонистерінің,
клофелиннің фармакокинетикалық антидоты болып
табылады.
ТОКСИКОТРОПТЫ (ХИМИЯЛЫҚ)
АНТИДОТТАР

• Антидоттардың әсері улы заттарды
байланыстыру нәтижесінде дамиды*.

• * Мысалы, белсендірілген көмір - тұрмыстық улануларда,
психотропты препараттармен, алколоидтармен, гликозидтермен,
ФОҚ, металл қосылыстарымен, салицил қышқылының
туындыларымен уланғанда тағайындалады. Препаратты енгізген
соң 1-2 сағаттан кейін ішекті фармакологиялық ынталандыру қажет
немесе іш айдағыш зат тағайындау қажет.
ТОКСИКОКИНЕТИКАЛЫҚ
(БИОХИМИЯЛЫҚ) АНТИДОТТАР

• Мысалы, фосфорорганикалық АХЭЗ уланғанда МХБ-лармен
бірге холинэстераза реактиваторы – оксимдер
(дипироксим, аллоксим) тағайындалады.

• Туберкулезге қарсы дәрілік заттармен уланғанда
пиридоксин гидрохлоридін тағайындау;
• Метгемоглобин түзуші улармен уланғанда метгемоглобинді
гемоглобинге айналдыратын хромосмон препараты
тағайындалады;
• Сынап, темір, мырш препараттарымен уланғанда тетацин
кальций тағайындалады.
АНТИТОКСИКАЛЫҚ
ИММУНОТЕРАПИЯ

• Жылан уына қарсы сарысу.
Әсері жылан шаққаннан кейінгі 1 сағат ішінде белсенді.
Аллергиялық реакциялар көп дамиды.
• Иммундық сарысу
Дигоксинмен және басқа да ЖГ уланғанда дамитын жүрек
ырғағының бұзылыстарын жою үшін көк тамырға енгізіледі.
АНТИДОТТЫҚ ТЕРАПИЯНЫҢ ПРИНЦИПТЕРІ

• антидоттар арнайы әсер етеді, сондықтан қолдануға
көрсетілуі толық анықталғаннан кейін
тағайындалады;
• көптеген антидоттар көптеген жанама әсерлер
шақырады;
• бір қосылыспен уланғанда әртүрлі механизмді
бірнеше антидоттар қолданылуы мүмкін;
• кейбір антидоттар тікелей у-ға әсер етпейді (мысалы,
симптоматикалық, фармакологиялық) сондықтан бұл
терапияны басқа да детоксикациялық шаралармен
бірге жүргізу қажет.
Қорытынды

• Дәрі-дәрмектермен- емдеу кезінде олардың
емдік әсерімен қатар организм үшін жағымсыз
әсерлері де болады. Бірақ бұл жағымсыз
әсерлерді анықтау қиынға түседі, себебі олар
ағымдағы аурудың белгілеріне ұқсас
бұзылыстарды шақыра береді. Қазіргі заманғы
ережелер дәрілерді шығару, зерттеу және босату
алдында олардың кері әсерлерінен сақтайды,
егер бұрыннан белгісіз жаңа әсерлер пайда
болса ережеге сәйкес ол туралы хабар етеді.
Әдебиеттер:
• 1.Харкевич Д.А. Фармакология: Оқулық. – 10-ші
басылым –М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009 - 100-132 б.
• 2.Маркова И.В., Неженцев М.В. Фармакология. С-
Петербург. 2001., 33-47 б.
• 3.Аляутдин Р.Н. Фармакология.Оқулық. Москва. Изд.
дом «ГЭОТАР-МЕД». 2004. 98-128 б.
• 4. Машковский М.Д. Лекарственные средства. Издание
четырнадцатое. - М.: Новая волна, 2005. т. 1-2. – 601 с.
(т.1).
• 5. Лужников Е.А., Костомарова Л.Г. Острые отравления:
Руководство для врачей. Екінші басылым. –М.:
Медицина, 2000. – 434 б.

Ұқсас жұмыстар

Дәрілік заттармен улану және емдеудегі негізгі принциптері

Тамақпен улану

Дәрілік заттардан улану

Жедел жәрдем шаралары

Дәрілермен жедел улануды емдеудің негізгі ұстанымдары

Улануды емдеудің жалпы принциптері

Дәрілік заттардың әсер ету түрлері

Тыныс алудың зақымдану синдромы

Соттық ветеринариялық токсикология

Дәріні ағзаға енгізу жолдары

Пәндер