ЭКОНОМИКА СЕКТОРЫ

Орындаған: Қойшыбек Айгерім

Ұлттық шоттар құрудың негізгі қағидалары

Ұлттық есептеу жүйесі

Ұлттық есептеу жүйесі (ҰЕЖ) - шоттар мен кестелердің жиыны түрінде берілген өз ара байланысты экономикалық көрсеткіштердің жүйесі, ҰЕЖ объектісі - өнім өндіру, қызмет көрсету, табысты бөлу операцияларының ұлттық деңгейдегі жиынтығы.

Ұлттық есеп жүйесі

ҰЕЖ - экономиканың өзіндік үлгісі, ел экономикасын, оның аймақтарын және секторларын бір біріне өзара байланысқан баланстар/шот/негізінде, өнімдер қозғалысының ағынын көрсетуге және олардың қаржылық эквиваленттерін экономикалық аганттер арасында олармен әртүрлі экономикалық операциялар жасау процессінде пайдалануын комплексті зерттейді.

Ұлттық шоттар түсінігі

Қазақстанда ұлттық шоттар 1994 жылдан құрылады

Макроэкономиканың толық статистикалық үлгісі, экономикалық циклдің сандық сипаттамасы. ҰШЖ мақсаты - елдің жалпы ішкі өнімінің, жалпы ұлттық табыстың көлемін және олардың құрамдастарын санмен көрсету.

ҰШЖ - макроэкономикалық деңгейде табыс пен шығынның теңгерімін анықтау.

ҰШЖ негізгі ұғымдары мен категориялары

Өнімдер

Тауарлар

Қызметтер

Объектілер

Субъектілер

Институционалдық бірліктер

Экономикалық өндіріс

ҰШЖ бойынша өндіріс шекарасында енгізілетін қызметтер

Резидент

Ішкі экономика

Ұлттық экономика

Шетелдегі аумақтық анклавтар

Осы елдің экономикалық аумағы

Экономика секторы

ҚР экономика секторларының жіктелімі

Экономикалық операциялар

Трансферт

Салықтар

Субсидия

Трансферт

Бір институционалдық бірлік екінші институционалдық бірлікке тауарды, қызметті, ақшаны өтемақысыз тегін беретін экономикалық операциялар.

Трансферттің нысаны: табиғи және ақшалай

Трансферттің түрлері: ағымдағы, әлеуметтік, күрделі.

Трансферттің түрлері

Ағымдағы: табысқа, байлыққа салынатын ағымдағы салық; сақтандыру төлемдері мен сақтандыру өтемдер; зілзалалардан кейін көрсетілетін көмек, өсім айыппұл, сот шығынын төлеу, лотерея мен құмар ойынына төленетін ұтыстар.

Әлеуметтік: мемлекеттік бірліктер үй шаруашылықтары мен коммерциялық емес ұйымдарға әлеуметтік жәрдемақы және жекелеген нарықтық Т мен Қ беруі.

Күрделі : мұрагерлікпен алу, сыйға тарту, меншік құқығын теру нәтижесінде негізгі капиталға салынатын салық, инвестициялық субсидия, 2 және одан көп жылы жинақталған шығындар үшін төленетін ірі ақшалай төлем, кітапхана, зерхана, мектеп салуға берілетін көмек,

Экономикалық операциялар ұлттық деңгейде келесі секторға бөлінеді:

Қаржылық емес корпорациялар

Мемлекеттік басқару органдары

Үй шаруашылығы

Коммерциялық емес ұйымдар

Үй шаруашылығына қызмет көрсетушілер

Қалған әлем.

1- 5 ҚР резиденті болып табылатын ішкі экономика б. т. 6 ҚР мен резиденты емес тұлғалардың арасындағы операцияларды көрсетеді.

ҰШЖ құрудың негізгі қағидалары

ҰШ бухгалтерлік есеп қағидасы бойынша құрылады;

Шоттар Т тәрізді болады, яғни ресурстар және пайдаланудан тұрады;

ҰШ ұдайы өндірістік циклдің ретімен үйлесетін белгілі бір тәртіппен құрылады;

Шоттарда барлық экономикалық ағындар институционалдық бірліктердің қызметі сипатталатын баланс ретінде тіркеледі.

Екі жақты жазу әдісі бойынша операциялар тіркеледі.

ҰШЖ

Шот екі бөліктен - ресурстар және ресурстарды пайдаланудан тұрады. Екі бөліктің жинағы бір - біріне тең.

ҰЕЖ кіретін барлық таблицаларды екі топқа бөлуге болады. Бірінші топты ішкі экономика шоттары, екіншісін сыртқы экономикалық байланыстар шоттары немесе олар «қалған әлем» деп аталатын топ құрайды.