Радиациялық күйіктер

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Аграрлық факультет
Ветеринариялық санитария

СӨЖ
Тақырыбы: Радиациялық күйіктер

Орындаған: Уалихан Ж.Ш

Тобы: ВС- 505
Тексерген: Рахимжанов Б.А
Жоспар
Кіріспе:
Негізгі бөлім:
Радиация
Күйіктер
Радиациялық күйіктер
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Радиация латын тілінде радиус-сәуле деген сөз. Радиацияға
күнің сәулесі, ғарыштық сәуле, жердің табиғи радиактивтік
заттарының сәуле шығаруы және жасанды радиоактивті
изотоптар жатады. Ғарыштық сәулелері және жердің
радиоактивтік заттарының сәулеленуі табиғи радиациялық
фон құрады. Табиғи радиациялық фон жер бетіндегі бүкіл тірі
жәндіктерге, жануарларға, адамға және өсімдіктерге әсерін
тигізеді.
Оны зерттейтін ғылым саласын гелиобиология дейді. Жердің
табиғи радиоактивтік заттарының сәуле шығаруы барлық
химиялық заттарға байланысты болмайды. Әр түрлі
элементтердің табиғи 50 радиоактивті изотобы бар. Көпшілік
элементтердің тек біразы ғана радиоактивті. Кейбір химиялық
элементтерде тұрақты изотоптар жоқ, олар түгелдей
радиоактивті, мысалы, уран, торий, радий, полоний және т.б.
Қазіргі уақытта дүние жүзін радиацияға байланысты үрей
жайлаған. Жапониядағы атом электр станцияларындағы апат
салдарынан радиактивті тозаң АҚШ, Ресей, Қытай жерлеріне түсіп
жатыр. Мамандардың айтуынша, радиактивтік сәуле адамның
денесіне ешбір кедергісіз ене береді. Ал одан қорғаныс амалы мен
ағзадан шығарып тастау жолын ғылым мен медицина әзірге таппай
келеді. Сондықтан адам өзінің сәулеленгенін сезбейді. Радиация
қуаты денеге енгенде ет пен тері ауырмайды. Ондайда бүкіл дененің
жасушаларындағы атомдар қозғалады да, биохимиялық процестер
өзгереді. Оның соңы ағзаның тұтастай жүйесі бұзылуына, ішкі
органдардың істен шыға бастауына апарып соғады. Ми, жыныс
бездері, аш ішек, сілекейлі жерлер, тамыр жүйесі, ағзаның
эндокриндік мүшелері, қалқанша безі, бауыр, бүйрек радиацияны тез
сезіп, қабылдауға бейім. Радиактивті сәулеленген адам өмір бойы
түрлі жұқпалы аурулардан, қоздырғыш таяқшалардан қорғанып
жүруге мәжбүр. Себебі, иммундық жүйенің жасушалары тез қырыла
бастайды. Ақыры ағза жұқпалы ауруларға қарсы тұра алмай қалады.
Радиация іштегі шарана мен жаңа туған нәрестенің иммундық жүйесін
жойып жібереді. Ғалымдар адам ағзасы 10 триллион жасушадан
тұратынын айтады. Ағза сәулеленгенде миллион жасушаның қалпы
айнып, оның әрбірі қатерлі ісікке душар болады. Ондай жасушаның саны
жылдам көбейе бастайды. Нәтижесінде, ісікке бой алдырған жасушалар
артып, оның соңы аты жаман ауруға алып келеді.
Иммундық жүйе адам ағзасына сәуле өткенде ғана емес, өзге де
себептерден зардап шеге береді. Күнделікті өмірде адам өте аз мөлшерде
болса да сәулеленеді екен. Радиактивті сәуле денеге ғарыштан,
табанымыздың астындағы жерден, радио, теледидардан, компьютерден,
сондай-ақ өндіріс орындарынан енеді.
Радиациялық зақымданудан сақтану жеке дәрі – дәрмек
қобдишасындағы радиациядан қорғау құралдарымен
жүргізіледі. Жеке дәрі-дәрмек қобдишасы өз-өзіне және
дара көмек көрсетуге және өткіш радиациямен, улағыш
заттармен және бактериалдық құралдармен
зақымданудың алдын алуға арналған. Ол медициналық
құралдар тұратын массалық пеналдарды орналастыруға
арналған жеті ұясы бар қорапшадан тұрады.
Радиациялық зақымдану қауіпін алу қауіпіне байланыстс
жергілікті жердегі радиация деңгейінің жоғарылығына
орай халыққа медициналық көмек көрсетуге болмайды.
Бұл жағдайда зардап шегуші халықтың өз-өзіне және
өзара көмек көрсетуінің зақымданған аумақта өзін-өзі
ұстау тәртібін сақтаудың маңызы зор.
Сәулелік күю- ядролық жарылыстың жарық
сәулесінен рентген мен күн сәулесінен пайда болады,
сәулелік күйіктің сырттай алғашқы белгілері
зақымдау дәрежесіне сәйкес келмейді. Зақымдау
дәрежесі біршама кейінірек анықталады.
Белгілері:
-теріңіздің қызаруы
-температура
-құсық
-бас ауру
Алғашқы көмек.
Күйік оттан , будан, қайнап тұрған судан , химиялық
заттардан, күн сәуледен болуы мүмкін.
-күйген жерді мүмкіндігінше таза жаймамен жабу.
Терінің күйген бөлігін байлап тастауға немесе қатты
түйуге болмайды ;
целлофан пакеттерін, пластикалық шөлмектерді қармен,
мұзбен немесе суық сумен толтыру және оларды құрғақ
жайма төселген күйген жердің үстіне қояды ;
-күйік алған адамға 1-2 таблетка анальгин беру ;
-зардап шегушіге жылы сусынды көп ішкізу және толық
тыныштықта қалдыру.
4 дәрежелі күйік болады:
1)дәрежелі – терінің ісінуі мен қызаруы ;
2 дәрежелі – сұйықпен толтырылған
көпіріктер ;
3 дәрежелі- қанды сұйықпен толтырылған
көпіріктер ;
4 дәрежелі - терінің күйуі, бұлшық еттердің,
сіңірдің, сүйектің зақымдануы.
Күйік болады:
• Термиялық ( отпен, бумен, металлмен);
• Электрлі ( 1000 В немесе одан да жоғары токпен зақымдану);
• химиялық.
Термиялық күйік – денеге жалын, қайнаған су, жанып тұрған және
ыстық сұйықтық пен газ, қызған және балқыған металдардың
әсерінен болады. Зақымданудың ауырлығы әсер еткен
температураның жоғарылығына, әсер етудің ұзақтығына,
зақымданудың көлемі мен жайылуына байланысты. Қатты күйіктер
әсіресе жалын мен қысымда тұрған будың әсерінен пайда болады.
Аяқ-қол, көз, дененің басқа мүшелеріне қарағанда күйікке жиі
ұшырайды.
Термиялық күйік кезіндегі алғашқы медициналық көмек зардап
шегушіге жоғары температураның ықпалын тоқтатуға, яғни
жанған киімді сөндіруге, оны жоғары температура аймағынан
әкетуге, оның денесінен күйген киімді шешуге бағытталады.
Күйіктің асқынуын болдырмау үшін күйіктің бетіне таза
таңғыштар жабу керек. 1-дәрежедегі күйік кезінде таңғышты
спиртпен, арақпен, калий перманганатымен ылғалдап қоюға болады.
Химиялық күйік- денеге жинақталған қышқылдардың
және сілтілердің , фосфордың және ауыр металдардың
кейбір тұздарының әсерінен пайда болады.
Химиялық күйік кезіндегі алғашқы көмек химиялық
заттың түріне байланысты. Концентрлі қышқылдар
күйдірген кезде күйіктің бетіне 15-20 минут бойы суық
сумен шаяды. Күкірт қышқылы сумен қосылып жылу
шығарады. Бұл күйікті асқындыруы мүмкін.
Сілтілермен болған күйікті сумен жақсылап шайып ,
соңынан сірке қышқылының әлсіз ерітіндісімен тазалау
қажет. Фосформен күйген күйік қышқылмен және
сілтімен күйген күйікке қарағанда ерекше болады.
Күйік деп ыстық сұйықтықтар, қышқыл-
сілті, жалынның шарпуы, сәулелі ыстық,
қатты ысыған заттар, электр тогы немесе
электромагниттік радиацияның әсерімен
теріге және одан төмен жатқан адам
денесінің ұлпаларына жасалған зиянды
әрекетті айтады. 50°С температураға
шалдыққан теріні 5 минуттан кейін күйік
шалады.
Радиациялық зақым: симптомдар, алғашқы
көмек, алдын алу, эффектілер. Ядролық
жарылыс кезінде радиацияның тікелей әсері
бастапқы жану радиациясының
зақымдалуына әкеледі. Апаттың жағында
орналасқан тері жамылғылары бейіндік
және беткей жағуға бейім. Байланыстағы
зақымданулар қатаң үйлесімді киімдерге
тән. Екінші күйіктер жанып жатқан
өрттердің жалынына байланысты.
Радиацияның әсері туралы ақпарат, оған тән
белгілер мен белгілер диагнозды дұрыс орындауға
мүмкіндік береді. Рафинуклидтердің түрін және
олардың орналасуын анықтау үшін кейде
рентгенограмма қолданылады.
Ішкі өзгерістер

Радионуклидтердің әсері гемостаздағы жүйелік
өзгерістерге, организмнің қорғанышсыз арнайы
жүйелерін азайтуға, улану мен қалпына келтіру
процестеріндегі өзгерістерге әкеледі. Ірі сәулелену
дозалары ішектің электролиттері мен сұйықтық
жоғалтуымен сипатталады.
Әсердің ерекшеліктері
Ядролық жарылыс кезінде радиацияның тікелей әсері бастапқы жану
радиациясының зақымдалуына әкеледі. Жазатайым оқиға орнында
орналасқан тері жамылғысы бейіндік және үстіңгі күйіктерге
ұшырайды. Істес зақымданулар жақын киім киетін жерлерге тән. Ілеспе
өрттердің алауы туындаған қосымша күйіктер.
Зақым пайда болуы нейрондық немесе гамма сәулелерінің сыртқы
әсерінен өзгермейді. Бұл жағдайда эпидермис бета-сәулелерді
адсорбциялайды, соның салдарынан сыртқы көріністердің өзгеруінен
жарақаттардың нашар емдеуі байқалады. Энергетикалық компаниялар
мен ядролық шабуылдардың жойылуына осындай патологиялардың
типтік пайда болуы.
Жарылыс соққы толқынының нәтижесінде қатты радиацияның
зақымдануы орын алады. Олардың әсерін анықтаған кезде баротрубкам
пайда болады. Жанама әрекеттің соққы толқыны зақымдалған ағаштар
мен ғимараттардан екінші раковиналардың пайда болуына себеп болады.
Механикалық жарақаттардың арасында ең көп тараған жұлын және
аяқтың аяғы ашық сынықтар, ішкі жаралардың соққылары мен көз
жастары басқа жарақаттармен үйлеседі.
Қорытынды
Радиацияның жерден шығатын көзі-тау жыныстары,
бұлақ-тың суы, радонның радиобелсенді газы. Жер
қыртысында кең та-ралған табиғи радиоактивті
заттар гамма сәулесін шығарады. Олар жер
қыртыстарында, тау жыныстарындағы гранит
алатын радиоак-тивті тектерден тұрады.
Табиғатта уран мен торийдің ыдырауы кезінде
шығатын ра-дон газына ерекше орын беріледі. Бұл
газдың түсі, дәмі, иісі бол-майды, ауадан 7,5 есе ауыр,
ол көбінесе өзінің жер бетіне қолданып жүрген
құрылыс материалдарымыз. Қазіргі уақытта
радоннан қорға-нудың көптеген жолдары бар.
Мысалы, үй астындағы топырақты бетондау,
бөлмелердегі қабырғаларды пластик материалдармен
қап-тау, радонның эмиссиясын төмендететін май
бояуын бірнеше қабаттап жағу, қарапайым
түсқағаздарын жапсыру, жертөлелерге желдетпе ор-
нату сақтық шараларының ең қарапайым түрі болып
есептеледі. Ауыз-судағы радонды жою суды жай
қыздыру, көмір сүзгіштен өткізу арқылы іске
асырылады.
Қорыта айтқанда, күнделікті өмірде радиациялық
қауіпсіздік-тің алдын алу үшін жеке жер телімдерінің,
жеке меншік үйлердің не-месе құрылыс
материалдарының, сонымен қатар үй төбесін жа-барда
пайдаланатын тұрбалардың радиация деңгейін
тексертіп алған жөн.
Пайдаланылған әдебиеттер
Интернет желісі

Ұқсас жұмыстар

Асқынған сәулелік ауру

Асқынған сәулелену ауруының патогенезі

Инфрақызыл сәуле

Күйіктің жіктелуі

Күйік ауруы

Ядролық жарылыстың зақымдаушы факторлары

Күйік туралы

Күйіктер және алғашқы ветеринариялық көмек

Күйік шогы

Қанды зерттеу әдістері

Пәндер