Батыс - араб философы

Презентация қосу

Әл Киндидің және
Ибн Рушдтың пәлсапасы

Орындаған: Жаңғали Айбол ВМ-21
ЖОСПАР:

Әл-Кинди
Ин Рушд
Әбу Жүсіп Әл-Кинди

Әбу Жүсіп әл-Кинди немесе Әбу-Юсуф Иакуб ибн Исхақ әл-Кинди
(800, Басра[1][2][3] — 860/879) — араб философиясының негізін салушы,
араб философы, астрологі, математигі әрі дәрігері, «арабтардың
философы» деген құрметті атаққа ие.
Өскен жері — Бағдат, Басрада білім алған. Зерттеушілер оның 238
трактаты болғанын айтады. Содан біздің заманға жеткені — 29. Екі
бөлімнен тұратын “философиялық трактаттары” Египетте М. А. Әбу-
Ридтың басшылығымен 1950, 1953 ж. жарық көрді. Еуропада латын тіліне
тәржімаланды. Әл-Киндидің “Аристотель еңбектері және олардың
философияны меңгерудегі қажеттілігі”, “Алғашқы философия туралы”,
“Пайда болу мен жойылудың бізге түсінікті себептері туралы” және
“Заттың (субстанцияның) бес мәні туралы” трактаттары ерекше бағалы.
Әл-Киндидің еңбектері философияның дамуына зор
ықпал жасады. Италиян ғалымы Карден оны
әлемдегі үздік жиырма ойшылдың бірі деп атаған.
Ол Аристотель шығармаларын араб тіліне аударып,
түсініктеме жазды. Сол замандағы озық
дүниетанымдық ағым — мутазилиттер
көзқарасына сәйкес әлемнің пайда болуы,
жаратылуы туралы құнды пікірлер айтқан.
Материя, форма, қозғалыс, кеңістік, уақыт,
субстанция, сан, сапа сияқты ұғымдарға терең
талдау жасаған. Философияның мақсаты мен
қызметі туралы нақты тұжырым жасап, оның білім
саласындағы орнын анықтауға үлкен үлес қосқан
Ибн Рушд
Абдул-Валид Мухаммад ибн Ахмад аль-Куртуби, Ибн Рушдпен
белгілі (араб.: ‫ ;ابنرشد‬1126, Кордоба - 10 желтоқсан, 1198, Марракеш).
Батыс-араб философы. Батыс Еуропада романдық атымен Аверроэс
белгілі.
Аристотель және ислам философиясы, теология, маликит
мазхабының діни құқығы, жағрапия, математика, физика,
астрономия, аспан механикасы, медицина, психология және саясат
бойынша жұмыстардың авторы. Перипатетик, Шығыс
аристотеланизмнің көрнекті өкілі, Аверроизм негізін қалаушы; оның
туындыларын латын тіліне аудару Еуропада Аристотельді танымал
етуге көмектесті.
Өмірбаяны:
Ибн Рушдтың әкесі Кордоба бас кади және муфти болды. Ибн Рушд ғасырдың
ең үлкен ғалымдарымен танысып, әйгілі суфийлік ойшыл Ибн Араби мен
танымал ғалымдар Ибн Туфайл мен Ибн Зухрмен достық қарым-қатынаста
болды. Альмохад сұлтанның Юсуф (1163-1184) кезінде ең жоғарғы құрметті
лауазымдарға жетті және Мароккода, сосын Севильяда немесе Кордовада
тұрды. Өзінің мұрагері, Әл-Мансур, Ибн Рушд, халифтың дәрігері және досы
ретінде алдымен үлкен мейірімге ие болды. Алайда, оның қатаң рационалистік
көзқарастары сұлтанның православиелік көзқарасына қайшы келеді; соңында
Ибн Рушд Құранды ілімін сақтамағанына және сөгісліктен айырылып,
Кордобаға жақын жердегі тұтқында өмір сүріп, оның туындыларын өртеп
жібергені үшін айыпталды. Бірнеше жылдан кейін, сұлтанның өзі оқуды
бастады және философияға қызығушылық танытқанда, Ибн Рушд 1197 жылы
Марракеште (Марокко) қайтадан сотқа шақырылды және көп ұзамай 1198
жылы Мароккода қайтыс болды. Оның денесі Кордобаға жіберілді, онда ол
жерге сатылды.
Еңбектері
Ибн Рушд Шамдан аударып, Аристотельдің бірнеше
туындысына (осылайша Орта ғасыр философиясында
және Ренессанс - «Пікіршім» деген атаумен)
түсіндірді. Оның негізгі философиялық еңбектерінің
бірі - «Талассыздықтың сәйкес келмеуі» (Tahāfut al-
Tahāfut), ол Аристотеланизмді қорғайды, Әл-Ғазали
мен «Философтардың сәйкес келмеуі» (Tahāfut al-
Falāsifa) атты жұмысын қорғайды.
Латын тіліне аударылған және бірнеше рет қайта
басылған «Colliget» (араб. «Күлліят» - «жүйе»)
медицина бойынша кітап жазды. Оның көптеген
туындылары еврей тіліне аударылады.
Ибн рушдтың философиясы
Ислам дінінен қол үзбей ақ материя мен уақыттың мәңгілігін және оларды ешкімнің
жаратпағандығын дәлелдеп, адам жанының өшпейтіндігі мен о дүниедегі өмір
нег.қалаушы. «Қос ақиқат» идеясының нег.мәні ф.лық және діни ақиқат әртүрлі, діндегі
ақиқат пен саналатын кейбір құбылыстар ф.да жалған болып есептелуі мүмкін. Сол
сияқты ф.ғы ақиқат дінде де теріске шығарылуы мүмкін. «Қос ақиқат» теориясының
нег.мақсаты ф.ны діннің шармауынан босатып, өз алдына жеке ілім ретінде
қалыптастыру. Ибн Рушдтың Аристотель шығармаларына жазған түсініктемесі Еуропа
ф.рын антикалық ф.мен таныстыруда үлкен рөль атқарды. Ибн рушд ақыл парасаттың
нанымнан артықшылығын негіздеді, діни ілімді уағыздаушылардың ф.лық
мәселелермен айналысуының заңсыздығын атап айтты. Ибн Рушдтың ілімі
ортағасырлық Батыс Еуропалық ф.да еркін ойдың дамуына зор ықпал етті. "Қос ақиқат"
принципінің баяндалуы небәрі ақыл-парасатқа (философияға) діндар қоғамда тірі қалуы
үшін мүмкіндік беретін "казуистикалық айла" ретінде шектен тыс оңайлату болса керек.
"Қос ақиқат" теориясы ортағасырлық мәдениеті әлемін екі дербес алаңға – рационалды
пайымдау (философия мен ғылым) алаңы мен діни сырлар алаңына –
дифференциялаудың көрінісі болып табылды."Қос ақиқат" теориясы гносеологиялық
принцип ретінде кез келген ақиқаттың кең мәтінділігін көрсетті
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

ИБН РУШД МУХАММЕД АХМЕД ЯССАУИ

Араб мұсылман философиясы

Ортағасырлық философияда

Мұсылман дінінің философиясы және теологиясы

Философия - барлық нәрсе туралы білім

Ислам философиясының кезеңдері

Ортағасырлық мұсылман философиясы

Араб философиясының кезеңдері

Ислам философиясының маңыздылығы жайлы

ШПЕНГЛЕР ОСФАЛЬД ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ БАСТАУЛАРЫ

Пәндер