Құрылыс болаттар

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

«Құрылыс және көлік» факультеті
«Өнеркәсіптік азаматтық және жол құрылысы» кафедрасы

Презентация
Тақырыбы: Металл конструкциялардың материалдары

ОРЫНДАҒАН: ______________
ТОБЫ: ______________
ҚАБЫЛДАҒАН: ______________

2019жыл
Жоспар:
Кіріспе
Жалпы түсінік
Негізгі бөлім
Құрылыс болаттары: жалпы сипаттамасы және
механикалық қасиеттері
Алюминий қорытпалары: жалпы сипаттамасы және
механикалық қасиеттері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Металл конструкцияларында негізінде болаттар және алюминий
қорытпалар қолданылады. Болат материалы – прокатты және құйма
түрінде пайдаланады және олардың дәнекерлену қасиеттері жақсы болады.
Алюминий қорытпалардың беріктігі жоғары және өте жақсы пластикалық
қасиеттері болады. Құрылыс конструкцияларда 95% прокатты болат
қолданылады, алюминий қорытпалар негізінде қорғау конструкцияларда
қолданылады.
Құрылыс болаттар
1)
1) –
– аз
аз
легирленген,
легирленген,
легирлеу
легирлеу
1)
1) –
– аз
аз қосымшалардың
қосымшалардың
көміртекті,
көміртекті, мөлшері
мөлшері 2,5%-ға
2,5%-ға
дейін;
көміртектің
көміртектің дейін;
мөлшері
мөлшері
0,09-0,23%;
0,09-0,23%;

Легирленген
Көміртекті
Көміртекті болаттар үш
болаттар
болаттар топқа
көміртектің
көміртектің
мөлшеріне
мөлшеріне бөлінеді:
қарай
қарай
бөлінеді:
бөлінеді: 3)
3) –
– көп
көп 2)
2) –
– орта
орта
легирленген,
легирленген, легирленген,
легирленген,
3)
3) –
– көп
көп 2)
2) –
– орта
орта легирлеу
легирлеу легирлеу
легирлеу
көміртекті, көміртекті, қосымшалардың
қосымшалардың қосымшалардың
қосымшалардың
көміртекті, көміртекті, мөлшері
мөлшері 10%
10% көп.
көп. мөлшері
мөлшері 2,6-10%;
2,6-10%;
көміртектің
көміртектің көміртектің
көміртектің
мөлшері
мөлшері мөлшері
мөлшері
0,51-1,20%
0,51-1,20% 0,24-0,50%;
0,24-0,50%;

Болат дегеніміз – темірдің, көміртектің (У), рудадан қалған қоспалардың және Құрылыс металл конструкцияларда негізінде аз легирленген болаттар
легирлей қосымшалардың қорытпасы. қолданылады, бірақ кейбір жағдайда орта легирленген болаттарда
Болат көміртекті және легирленген болады. қолданылады. Болаттарды мартен және конвертор қорыту тәсілімен
Құрылыс металл конструкцияларда негізінде аз көміртекті болаттар қолданылады, жасайды. Болаттардың қасиеттері және сапасы негізінде механикалық
олардың пластикалық қасиеттері жоғары және дәнекерлеу қасиеттері жақсы. қасиеттері мен және химиялық құрамымен сипатталынады.
Болаттың химиялық құрамы
Болаттың химиялық құрамы әр түрлі қосымшалардың
және қоспалардың мөлшері процентпен сипатталынады.
Көміртек (У) – аққыштық шекті және беріктікті ұлғайтады,
бірақ дәнекерлену және пластикалық қасиеттерін
төмендетеді, сондықтан МК аз көміртекті болаттар
қолданылады. Болаттың құрамына арнайы легирлену
қосымшаларды енгізеді, олар болаттардың қасиеттерін
жақсартады.
Мысалы: Кремний (С) – беріктігін ұлғайтады, бірақ
төзімділігін дәнекерлену қасиеттерін және соққы
тұтқырлығын төмендетеді. Кремнийдің жағымсыз әсері
марганең (Г) қосымшаның көп мөлшерімен басылады
(төмендетеді).
Марганец (Г) - ұлғайтады, пластикалық қасиеттерін
төмендетеді;
Мыс (Д) – беріктікті, коррозияға тӛзімділігін ұлғайтады;
Алюминий (Ю) – соққы тұтқырлығын ұлғайтады,
фосфордың жағымсыз әсерін төмендетеді; Азот (А) –
легирлеу элементтермен қосыла болаттың механикалық
қасиеттерін жақсартады; Легирлеу қосымшалар – никель
(Н), ванадий (Ф), вольфрам (В), молибден (М), титан (Т),
бор (Р) азкөміртекті болаттардың беріктігін және
механикалық қасиеттерін жақсартады. Кейбір қоспалар
зиянды болады:
Фосфор – пластикалық және соққы тұтқырлық қасиеттері
төмендейді, төмен температураның әсерінен болат морт
қирауы мүмкін. Күкірт – беріктігін төмендетеді,
дәнекерленген кезде жарықшақтардың пайда болуына
себеп болады ; О2, Н2, N – оттегі, сутегі, азот –
балқытылған болатқа аудан О2, Н2, N түскен жағдайда
болаттың морттылығы күшейтіледі.
Болатты балқытып қорытқан кезде,
болаттың ашыту дәрежесіне
байланысты олар бөлінеді:

– тынық болат;

– жартылай тынық болат;

– қайнатылған болат.

Егербалқытқан болатты ашытпасақ, онда газдар сыртқа шығып болат қайнаған су сияқты болады. Осындай
болаттарды қайнатылған деп айтады. Бұндай болаттардың құрамында көпдеген газдар болады және тез
суытылғаннан, болаттың құрамы біртекті емес болады. Сондықтан балқытылған болаттың құрамына
ашытқыш элементтер қосады – кремний және алюминий (0,1%) дейін. Осы элементтер болаттың
құрамындағы еріген оттегімен (О2) қосылып, оның жағымсыз әсерін төмендетеді. Осы процессті – ашыту
процесс деп санайды және бұл кезде жылу шығарылады. Ашытқан процестен кейін болатты тындырады
және оны тынық деп атайды. Қайнатылған және тынық болат ортасындағы болаттың сапасы жартылай
тынық болаттың түріне сәйкес. Бұл жағдайда болатты кремний элементпен ашытады (0,050,15%).
Алюминий қорытпалары
Алюминий өзінің қасиеттері бойынша болаттардан көп айырмашылығы бар.

- алюминий коррозияға өте тұрақты, себебі бетінде өте жұқа қабыршақ пайда болып ары қарай коррозияны
болдырмайды;

- алюминийдің беріктігі өте төмен, сол себептен алюминийді таза түрінде құрылыста қолданбайды;

- алюминийдің беріктігін жоғарлату үшін:

-қосымша легирлену металлдарды қолданады, легирленген алюминийдің беріктігі 2-5 есе асады, ал
қалдық салыстырмалы созылуы 2-3 есе төмендейді;

- легирлену үшін келесі металл элементтерін қолданады: Mn марганец (Г), Mg магний (Mg), Si кремний (С),
Zn цинк, Cu мыс (Д), Cr хром (Х); - құрылыста келесі алюминий қорытпалары пайдаланады:

- AMr (алюминиймагний) дәнекерлеу қасиеттері жоғары, коррозияға төзімді;
-тартып беріктігін жоғарлатады (нагартовка вытяжкой);

термиялық өңдейді:

- көп компонентті қорытпалар AI-Mg-Si; AI-Cu-Mg; AI-Mg-Zn термиялық өндірген кезде
беріктігі жоғарлайды.

Олардың маркасы АД31Т; АД 31Т1; АД31Т4; АД31Т5; 1925; 1915Т; 1935Т

-термиялық беріктенетін AI қорытпалары.

- AI-Mg; AI-Mn қорытпалары термиялық өндірген кезде беріктігі артпайды,

сондықтан АД1М; AMgM; AMn2M; AMn2H2 алюминий қорытпаларды термиялық беріктенбейтін деп
атайды. Алюминий қорытпаларын прокат түрінде (табақ, профильді құбыр және т.б.) зауыттарда
өзіне қойылған стандарттар бойынша шығарылады.
Алюминий қорытпаларын прокат
түрінде (табақ, профильді құбыр
және т.б.) зауыттарда өзіне
қойылған стандарттар бойынша
шығарылады. Шығару жағдайына
байланысты маркадан кейін келесі
шартты белгілеп қойылады:
-ГП - ыстық тапталған;
-М - жұмсақ (күйдірілген)
-Н - ногартталған
1/2 - жартылай ногартталған (П)
Т - суарылған (қатты) және
ескерілген 3-6 тәулікте
Мысалы: Д16-Т дюралюминий №16,
суарылған және ескерілген. AI -
қорытпалар бөлінеді:
а) 1 топ – төмен және орта беріктік,
коррозияға төзімді AMr, AMn, АВ
қабырға және шатыр панельдер
үшін, витрина, терезе рамалар мен
переплет.
б) 2-топ – жоғары беріктік, бірақ
коррозияға тӛзімділігі орташа Д –
дюралюмины, В – ж.б. қорытпа
оларды кӛтергіштік конструкциялар
ретінде.
Пайдаланған
әдебиеттер
1. Бржанов Р.Т. Темірбетон және
тас құрылымдары: Қысқаша
дәрістер құралы / Бржанов Р.Т.
– Петропавловск.: М.Қозыбаев
атындағы СКМУ. 2006.- 80 бет.

2. Мандриков А.П. Темірбетон
конструкцияларын есептеудің
мысалдары: оқу құралы. І-
бөлім / А.П. Мандриков. –
Алматы.: РБК. 1996.-299б.

Ұқсас жұмыстар

Төмен қосындылы құрылыс болаттары. Арматуралық болаттар

Көміртек пен басқа тұрақты қоспалардың болаттар қасиеттеріне тигізетін әсері

Болат

Болаттың тотығу дәрежесі

Қыздыру элементтеріне арналған

Алюминий қорытпалары

Жаңа байланыстырушы заттардың түрі. СНГ мен Қазақстанда әктас, гипс, цемент, шыны, керемика өндірісі. Заманауи құрылыс саласындағы Қазақстан зауыттарының орны мен ролі. Коагулянт өндірісінің материалды ағынын есептеу

Техникалық керамика, қолдануы. Керамикалық материалдардың технологиясының заманауи күйі

ТІСТІ БІЛІК

ЖҮК КӨТЕРГІШ МЕХАНИЗМ

Пәндер