Гормондармен емдеу

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы: Гормондармен емдеу

Шымкент 2018
Жоспары:

І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
Гормондардың жіктелуі
Гормондардың жалпы қасиеттері
Гормон СЖК мен емдеу
ІІІ. Қорытынды
Кіріспе

Гормон деген терминді 1905ж Бейлис және Старлинг
деген ғалымдардың 12 елі ішектегі бөлінуші секретин
гормонын зерттеу кезінде енгізілген. Hormao- грек тілінде
«қоздырамын» деген мағынада.
Гормондар-жоғары активті биологиялық зат, эндокринді
бездермен ағзаның ішкі ортасына синтезделіп бөлінеді,
реттеуші әсер беретін заттар.
Эндокринология-гормондар туралы ғылым. Бездер,
олардың қызметі, сөлдерінің бөлінуінің қалыпты
жағдайдан ауытқуларын туғызатын науқастар туралы
ғылым. Қазіргі таңда 60-қа жуық гормондар бар.
Гормондардың классификациясы
Гормондарды жіктеу түрлі критериилерге байланысты.

Ерігіштігі бойынша – гидрофильды, липофильды.
Химиялық құрылымы бойынша:
1. АМҚ туындылары: тирозин туындылары: адреналин, тироксин,
дофамин, норадреналин, трийодтиронин
2. Белокты-пептидті гормондар:
-полипептидтер: глюкагон, кортикотропин, меланотропин,
вазопрессин, окситоцин, пептидті гормондар
-жай белокты (протеиндер): инсулин, соматотропин, пролактин,
паратгормон, кальцитонин
-күрделі белокты (гликопротеидтер): тиреотропин,
фоллитропин, лютропин
-стероидты гормондар: кортикостероидтар (альдостерон,
кортизол, кортикостерон), жыныс гормондары: андрогендер,
прогестерон
3. Сигналдарды өткізу механизмі және рецепторлардың орналасуы
бойынша, екі негізгі топқа бөлінеді:
а) стероидтар, йодтирониндер, кальцитриол. Бұлардың
рецепторлары цитоплазма, ядрода орналасады
б) суда еритін гормондар – олар плазмалық мембранадағы
рецепторлармен байланысады
4. Сигналдық табиғаты, жасушаішілік эффект бойынша.
5. Биоқызметтеріне қарай – АМҚ, липид, көмірсуды реттеушілер
(инсулин, глюкагон, кортизол, адреналин).
Су-тұз алмасуын реттеуші (вазопрессин, альдостерон).
Са алмасуын реттеуші (паратгормон, кальцитриол, кальцитонин).
Репродуктивті қызметті реттеушілер (эстрадиол, тестостерон,
прогестерон).
Тропты гормондар – либерин, статиндер гипоталамустын,
гипофиздің кейбір гормондары басқа гормондардың синтезін де
реттейді.
Гормондардың жалпы ортақ қасиеттері:

Физиологиялық әсер – қатаң спецификасы
Жоғары биоактивтілігі: гормондардың физиологиялық әсері аз дозада
(10-6-10-10 моль\л).
Әсер етудін дистальды сипаты: гормон түзілу жерінен әдетте нысана-
жасуша алыс орналасады.
Генерализденген әсері (жайылынқы).
Ағзаға гормонның физиологиялық әсерінің 4 типі белгілі:
кинетикалық, орындаушы мүшенің белгілі әсерін тудыру,
метаболиттік, морфогенетикалық, корригирлеуші.
Гормонның метаболиттік әсері түрлі жолдармен жүзеге асады. Оның
ішінде ең маңыздысы:
жоғары, төмен ферменттін активтілігін
жасуша мембрана өткізгіштігінің активтілігін
энергетикалық, биосинтетикалық реттеушілік
Гормонды эффектінің этаптары: синтезі, қанға өтуі, тасымалдау
түрлері,гормонның әсер етуінің жасушалық механизмі.
Гормондардың әсер ету механизмі

Жасушалық деңгейде гормондардың әсер
етуі 2 негізгі механизімі белгілі:
жасуша мембранасының сыртқы
қабатындағы эффектінің реализациясы;
гормон ішіне енгеннен кейін реализация.
Гормондардың биологиялық эффекті, рецептормен байланысатын,
плазмалық мембранада орналасқан, бұл процесс екінші реттік
өткізгіштік арқылы жүзеге асады оны мессенджер деп атайды.

Оны атқаратын заттын жіктелуіне байланысты гормондарды бөледі:
биологиялық эффектіні көрсететін цАМФ гормоны. Оған: глюкагон ,
лютеин, ФСГ, ТСГ, кальцитонин, паратиреоидты гормон,
антидиуретикалық гормон, адреналин, норадреналин жатады
өз қызметін циклдік нГМФ арқылы жүзеге асатын гормон – азот
тотығы
өз қызметін мессенджер арқылы жүзеге асырады олар –
фосфатидилинозитол (инозитолтрифосфат және
диацилглицерин)немесе екеуін де бірге. Оларға: антидиуретикалық
гормон, адреналин, норадреналин, ангиотензин ІІ, гонадотропин-
рилизинг немесе люлиберин, тиролиберин жатады
өз қызметін каскадты, фосфатазаларды белсендіру арқылы жүзеге
асырады. Оларға: инсулин, пролактин, эритропоэтин жатады.
Гормон СЖК
СЖК (СЫВОРОТКА ЖЕРЕБЫХ КОБЫЛ). Serum equae
praegnantis.

• Құрамы және қасиеттері. СЖК - құрамында
гонадотроптық гормон (фолликула стимулдеуші
және лютеиндейтін) бар препарат. 4-10-жастағы
буаз биенің қан сарысуы, жүктілік мерзімі 45-90 күн.
Мөлдір немесе сәл жылтыр ашық-сары (кейде
қызғыш түсті) сұйықтық, жиі құты түбінде ақуыздық
тұнба болады, шайқаған кезде біркелкі қоспаға
айналады.
• СЖК-ң белсенділігін халықаралық бірлік арқылы
анықтайды(ХБ) Сарысудың 1 бірлігін 20-28 күндік
жыныстық жетілмеген тышқандарға тері астына
енгізгенде жатыр мен қынап 50%-дан кем емес
жануарларда үлкейгені байқалады.
Фолликул реттеуші гормон (ФРГ) немесе
фоллитропин,

Фолликул ұрықтарының өсуі мен пісіп
жетілуін және олардың ұрықтануға
дайындығын арттырады. Ертеректерде ФРГ
әскерінен сперматозоидтар пайда болады.
Лютеиндеуші гормондар (ЛГ) немесе
лютропин

Піскен фолликулдың қабығының жарылуынан, яғни
ұрықтану мен жасыл дененің пайда болуын қамтамасыз
етеді. Еркектерде бұл гормон еркектің жыныс
гормондары-андрогендердің пайда болуын қамтамасыз
етеді.
ФРГ және ЛС гонадолибериннің пайда болуы
экстрогендер мен андрогендердің деңгейіне байланысты
қайтымды байланыс механизмі бойынша ретеледі.
Аденогипофиздің пролактин гормоны гонадотропты
горомондардың өнімдерін жояды.
ЛГ бөлінуіне тежеуіш әрекетті глюкокортикоидтар
жасайды.
• Шығарылу формасы. Сыйымдылығы 200 мл-лік оралып
қапталған флакондарда шығарылады. СЖК-ны 2-10°С
қараңғы жерде сақталады.

• Қолданылу мерзімі - 1,5жыл. Зеңі бар немесе тұнба
түзбесе және флакон қапталуы дұрыс болмаса препарат
қолданылуға жіберілмейді. Қыс уақытында гормон СЖК-
ны 40°С температурада 5-7 минут жылытады. Ашылған
флакондар сақталуға келмейді.
• СЖК-ның орнына буаз биенің қанын пайдалануға болады
(КЖК) - Sanguis equae proegnatis. Оны донор-биелерден
алады.
• 10°С-тан жоғары емес температурада сақталынады. 1 мл
КЖК-да 80 БІР кем емес белсенділігі сақталған жағдайда
қолданылуға болады.
• Əсері және қолдану. СЖК - жыныс безінің функциясын стимулдайды,
жұмыртқа жасушасының жетілуіне, овуляцияны жылдамдатады,
ұрықтануға және ұрықтың дамуына қолайлы жағдай тудырады.

• Препаратты гинекологиялық ауруларды емдеуге, қайтымды сипатты
жыныс органы функцияларының бұзылуында ( гипофункция, ұзақ
сақталған сары дене, жұмыртқалардың бір жақты кистасы;
овуляциясыз жыныстық цикл), ауылшаруашылық жануарлардың
өнімділігін стимулдауға қолданылады. СЖК-ны сиырдың мойнының
орталық үштен біріне тері астына, қойларда - жамбастың ішкі жүнсіз
бөлігіне енгізіледі.
• Гинекологиялық ауру сиырларда препаратты енгізбес бұрын
гинекологиялвқ тексерулерден өткізеді. Жұмыртқаның патологиялық
сипаты мен функциональді жағдайына байланысты СЖК дозасы мен
енгізу уақытын белгілейді.
• Сиырларда овуляциясыз жыныстық циклде және жұмыртқаның ұзақ
уақытты сары денеде СЖК мен қоса фолликула стимулдаушы және
лютеиндеуші пайдалана отырып үздік қорытынды алады. Ол тиісінше
1,7:1 және 2:1-2,7:1 артық емес болуы тиіс.
СЖК-ны жануар салмағына қарай 1000-2000 м. е. (немесе 400-900ИЕ) дозада
тері астына енгізіледі. Сарысудың мөлшерін таблица арқылы анықтайды
4. Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі
1. Т.Сайдулдин. Орысша - қазақша малдәрігерлік сөздігі. Алматы,
1993. – 115б.

2. Бірімжанов Б. А. Жалпы химия. – Алматы. ҚазҰУ, 2011 – 744 б.
3.Рогожин В. В. Биохимия животных. – Гпорд, 2009 – 104 б.
4.Малдәрігерлік жөніндегі анықтамалық. Құрастырған Г.А.Кононов. -
Алматы: Қайнар, 1982 г.
5.Сеитов З.С. Биохимия. Алматы – 2012

Ұқсас жұмыстар

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ ЗАТ АЛМАСУ

Майлар энергетикалық функциясынан басқа

Гонадотропты гормондар

Сүт безінің обыры

Аталық жыныс безі

Иммундыэауаптың - нейроэндокриндіреттелуі

Фитогормондар

Қан туралы жалпы түсінік

Манту сынамасының нәтижелері

Қарын – ішек жолдарының (гастроинтестинальдық) гормондары

Пәндер