Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ
«АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРЫ» ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ
« ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ КЛИНИКАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА» КАФЕДРАСЫ

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: ______________________________________________

Орындаған: ______________
Тобы: __________________

Қабылдаған: ______________

Шымкент 2019
Мазмұны:

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
A. Д – витамині
Б. Д-витаминінің биологиялық ролі
B. Д – витаминінің авитаминозы
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе

Дәрумен — адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың
ағзасындағы зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте
қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Дәрумен
(латынша vіta – тіршілік және амин) туралы ілімнің негізін 1880 жылы
орыс дәрігері Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк дәрігері
Казимеж Функ сол кезге дейін жасалған тәжірибелер нәтижесін
қорытындылап, ғылымға дәрумен терминін енгізді. Дәрумен немесе
витамин - салыстырмалы құрылысы күрделі емес және әртүрлы
табиғаты бар төменгі молекулярлы органикалық қосылыстардың
тобы.
Д – витамині

Д витаминдерінің жиынтығы (эргокальциферол-Д2 жəне
холекальцеферол-Д3).Бұл витаминдер организмде кальций мен
фосфордың алмасуына қатысады. Олар кальций мен фосфордың ішектен
тасымалдануына қатысады, патагормонмен бірге сүйектің
минералдануына ықпал етеді, кальций жəне фосфор тұздарының бүйрек
өзекшелерінде кері сорылуын стимулдайды. Мұндайда кальций
канцентрациясы көбейеді.
Д витамині жеткіліксіз болған жағдайда шеміршектің метафизарлық
кальцийленуі болмайды да, рахит пайда болады. Жыныстық жетілген
малдардың сүйегі жұмсарады
Д-витаминінің биологиялық ролі

Кальциферолдардяң негізгі қызметі организмде кальцидің
алмасуын реттеу болып табылады.Д витамині өзінен-өзі
биологиялық активті емес, реттегіш қызметі олардың
гидроксильденген туындыларына байланысты, ондай
туындылардың полиярлық сипаты бар. Д3 витамині ең алдымен
бауырда гидроксильденеді, одан кейін бүйректе 1,25-
дигидроксихолекальциферол жəне 1,24,25-
тригидроксизолекальциферол түзіледі.
Бұл заттар бүйректен негіщінен ащы ішекке жəне сүйек
ұлпаларына барады, сол арада кальцидің жəне
фосфордың алмасуын реттиді. Əдетте бұларды
стеройдтық гормондар ретінде қарастырады, өйткені олар
бір жерде түзіледі де, басқа мүшелерде жəне ұлпаларда
əсер етеді.Д витаминінің осы гидроксильденген
метаболиттері ішектердің шырыш қабатында кальций
йонының сорылуын реттейді.Д витамині стеройдтық
гормондар сияқты транскрипция деңгейінде əсер етеді
жəне ол кальцийді байланыстырушы белоктардың
синтезделуіне себеп болады. Ол белоктың М 10000-12000
Белок ішекте кальцийдің 2-4 атомын қосып алады да, қан
арқылы сүйек ұлпасына жəне басқа да мүшелермен
ұлпаларға жеткізеді.
АВИТАМИНОЗЫ
Д-авитаминоз кезігде малдың өнімі бірден төмендейді, тауықтың
жұмыртқасы кемиді.Табиғатта таралуы. Д витамині жəне оның
провитаминдері табиүатта кең таралған. Жануар тектес азық-түліктерде
балық бауырының майында, сиыр, қой жəне треска бауырында көп
болады. Сол сияқты сарымайда, сүтте, жұмыртқада, кездеседі. Эргостерол
сонымен қатар ашытқы, өсімдік дəндерінің майында жəне
саңылауқұлақтарда кездеседі.Ауыл шаруашылығы малдарының Д
витаминін қажет етуі: тірідей массасының əр 100 кг мөлшеріне 25 мкг
болуы керек. Мал шаруашылығында рахит ауруының алдын алу үшін
торайларды, шөжелерді ультракүлгін сəулесімен қыздырады, күн түсіп
тұрған ашық күндері жас төлдерді ашық жерге шығарып бағады. Сол
сияқты ашытқы саңылауқұлақтарды сəулемен өңдейді де, оны жем шөпке
қосып береді.Витаминдерді көп мөлшерде беруге болмайды. Өйткені адам
гипервитаминоз сырқатына шалдығуы мүмкін. Мұндай сырқат кезінде
кальций тұздары өкпеге, бүйрекке, жүрекке жəне қан тамырлары
қабырғасына жиналады, сонымен бірге организімге улы əсер етуі де
мүмкін.
• Егер Д витамині жеткіліксіз болса, өсіп келе жатқан жас жануардардың сүйегінде
жəне шеміршегінде кальций мен фосфор тұздарының жиналып қалыптасу процесі
бұзылады. Сүйектері жұмсарады, омыртқа сүйектерінің пішіні бұзылады жəне
1 аяқтары қисайып өседі. Бұл ауру мешел немесе рахит деп аталады

• Мешел сырқаты кезінде бұлшық еттер босап əлсірейді, аурудың қарны тез
қампиып ұлғайып кетеді. Мешел ауруына ұшырағандар өкпенің құрт ауруына оңай
2 шалдығады.

• Жануарларда Д витамині жетіспесе, олардың сүйектері жұмсарады, ол морт
сынғыш келеді. Сүйектердің мұндай күйі остеомаляция (гректің osteon – сүйек
жəне malakia – жұмсару деген сөзінен шыққан). Мұндай ауру кезінде сүйекте
3 саңылау, қуыстар – остепороз пайда болады.

• Бұзаулар, торайлар, қозылар, құс балапандары сияқты ауыл шаруашылығы
жануарларының жас төлдері мешелге жиі ұшырайды. Олардың бүкіл сүйек
жүйесінің дамуы бəсеңдейді, əсіресе тіс дентинасы (сүйек ұлпасы) нашар жетіледі,
4 қан азайып, анемия құбылысы кезігеді.
Емге қолдану

Д витамині мешел, остеомаляция жəне остеопорозды емдеу үшін
жəне олардан сақтандыру ретінде қолданылады. Қалқанша
маңындағы бездің қызметі нашарлағанда, туберкулездің кейбір
түрінде, псориазда, тері жегінде қолданылады.Д витамині капсулада
май ерітіндісі түрінде шығарылады.
Малдəрігерлік практикада Д2 витамині мынадай препараттар
түрінде қолданылады: видеин, майға езілген Д3 витамині, тетравиттегі
жəне тривиттегі А, Д жəне Е витаминдерінің майлы
ерітінділері.Жануарлардың жəне адамның терісінде Д провитамині 7-
дегидрохолестерол болады, ультракүлгін сəулесімен əсер еткен кезде
олд Д3 витаминіне (холекальциферолға) айналады.

Д4 витамині, Д5 витамині бидай дəнінің майынан бөлініп алынған,
Д6 витамині бұршақ тұқымдас өсімдіктер майынан бөлініп алынған, ал
Д7 витамині синтездік жолмен бөлінген.

Д тобына жататын витаминдер ультракүлгін сəулесінің əсеріне
сезімтал келеді. Ұзақ уақыт бойы ол сəулемен əсер еткен кезде улы
қосылысқа айналады.
Қорытынды

Қорыта айтқанда, витаминдер тіршіліктің ауыстырылмайтын
факторы. Адамның, жануарлардың, микроорганизмдердің
қалыпты жағдайда тіршілік етуі үшін өте аз мөлшерде витаминдер
керек. Ал егер витаминдер болмаса, не жеткіліксіз болса зат
алмасуы бұзылып қатты науқас басталады. Витаминдердің
ауыстырылмайтын себебі, олардың құрылымы мен
функционалдық топтарының əсері.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Малдың ішкі жұқпалы емес аурулары. К.Н. Қожанов.
Семей 2005ж.
2. Ауыл шаруашылық малдарының жұқпайтын ішкі аурулары.
Құрбанов С., Мамбетали О.Д., Құрбанова К.С. Шымкент, 2010 ж
3. Малдың ішкі жұқпалы емес және инвазиялық аурулары.
Тулеметова С.Е. Шымкент 2012ж
4. Жануарлардың ішкі жұқпалы емес аурулары. М. Қожабаев, Ш.М
Қаратаев. Шымкент 2006ж
5. Внутренние незаразные болезни сельскохозяйственных
животных . Курбанов С., Курбанова К.С. Шымкент 2010г
6. Внутренные болезни животных. Г.Г. Щербаков Москва. 2006г
7. Ветеринариялық клиникалық диагностика. Оқу құралы.
Құрастырған М.А.Молдагулов. Алматы: Мерсал, 2004 г.
8. Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы.
М.А.Молдагулов. Алматы,2007

Ұқсас жұмыстар

Аурудың белгілері

Биогеоценотикалық зерттеу арқылы эндемиялық ауруларды анықтау туралы ақпарат

Қан

Ауески ауруы

Биогеоценоз құрылымы

Жұқпалы аурулардың диагностикасы

Бұзаулардың ротавирус инфекциясы

Аурудың себептерін жойып

ВЕТЕРИНАРИЯ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ

Генекологиялық аурулар кезіндегі организмнің иммунитетін көтеретін дәрі дәрмектер

Пәндер