Агроэкожуйеде тыңайтқыштарды қолдану

Презентация қосу

АГРОЭКОЖҮЙЕНІҢ
ТЫҢАЙТҚЫШТАРМЕН
ЛАСТАНУЫН АЗАЙТУ ӘДІСТЕРІ

Төлеубеков
Дәулетхан
305 топ, ветсан
ЖОСПАР:

1) Агроэкожүйе деген не?
2) Агроэкожуйеде тыңайтқыштарды
қолдану
3) Тыңайтқыштардың зияны
4) Ластануға қарсы іс-шаралар
АГРОЭКОЖҮЙЕ

Агроэкожүйе (а гробиоценоз) – ауыл ша руашылығы ө німдерін
өндіру мақсатымен адам үне мі реттеп отыратын жасанды (егістік,
жа йылым бақ, жүзімдік тер, т.б.), тұрақсыз жүйе. Табиғи
биоценоздардан А. – тірі организмдердің әр түрлілігі күрт
тө мендеген түрлер ж асанды сұрыптау арқылы реттелуімен
ерекшеле неді. Бұлардың табиғи эк ожүйемен салыстырғанда биол.
өнімділігі жоғары болады. Дақылдардан мол өнім алу үшін а. ш-н
механик а ландыруды ұлғайтып, минералды тыңайтқыштар,
пести цидтерді көп пайдалану, ж иі суғару қажет. Мұндай жағдайдан
к е й ін а. ш. өндірісі қоршаған ортаға тер іс әсерін тигізеді. А-ге
адамның шаруашылық іс-әрек етінің жағымсыз әсерін азайт у үшін
агротехник а ның табиғат қор ғайтын шараларын қолданған жөн.
Бұл топырақ жамылғысындағы қорек тік заттардың тепе-теңдігін,
жа йылымның өнімділігін, биол. алуан түрлілік тің біршама жоғары
болуын, т.б. сақтайтын тұрақты эк ожүйе құруға мүмкіндік береді.
Бір сөзбен айтқанда, А-ні жердің ж алпы табиғи ландшафтының
құрамды бөлігіне а йна лдырады.
ТЫҢАЙТҚЫШТАР

Тыңайтқыштар — өсімдіктердің топырақтан қоректенуін
жақсарту үшін қолданылатын органикалық және
минералдық заттар. Тыңайтқыштарды дұрыс
пайдаланғанда ауыл шаруашылық дақылдарының түсімі
артады, өнім сапасы жақсарады.
Шығу тегіне қарай органикалық және бейорганикалық
тыңайтқыштар деп, ал агрегаттық күйіне қарай
тыңайтқыштар қатты (селитра, фосфор тұздары) және
сұйық (аммиак суы) болып бөлінеді.
Құрамына қарай тыңайтқыштар органикалық,
минералдық, органикалық-минералдық және бактериялық
тыңайтқыштар болып жіктеледі.
АЗОТ ТЫҢАЙТҚЫШЫ.

Азот — тіршілік үшін маңызы өте зор элемент, ол жетіспеген
жа ғдайда өсімдік тің ж апырағы бозғылт жасыл болып (мысалы,
орамжапырак пен жүгерінің), бойы еспей, жапырағы ж ұқа және
шырыны аз, гүлі майда болады. Өсімдікк е азот тыңайтқышын
берсе, есімдік т ің өсуі мен дамуы жақсарып, өнім беруі
жо ғарылайды. Топырақ арқылы азотты әсімдік аммо ний ионы
NH4+ және нитрат ионы N0^ түрінде сіңіреді. Азот тыңайтқыштар ы
минералды және органик а лық болып белінеді (4-сызбанұсқа).
Азотты тыңайтқыштарға: к а лий, натрий және аммони й (NaN03,
KN03,NH4N03) нитраттары (селитра) жатады. Олар — ақ түсті,
суда жақсы еритін кристалл заттар, онда к о рек тік элементазот 15
—16% болады. Аммоний сульф атында (NH4 )2S04 21%-к е дейін
к о р ек т ік элемент — азот болады. Көп қолданылатын
тыңайтқыштың бірі— к а рбамид (мочевина) CO(NH2)2 құрамында
46%-к е дейін азот бар. Сұйық тыңайтқыш аммиак суы NHg, онда
қорек т ік элемент азот 80 % шамасында болады.
ФОСФОР ТЫҢАЙТҚЫШТАРЫ.

Фосфорсыз хлорофилл түзілмейді, онда өсімдік
жапырағы көмірқышқыл газын сіңіре алмайды. Өсімдікте
фосфор жетіспесе, жапырақта қара қошқыл жасыл, қара
дақ пайда болып, өсімдіктің гүлденуі мен пісуі
баяулайды. Фосфор тыңайтқышын топыраққа енгізу
арқылы алынатын жемістің сапасы жақсарып, өнімі
артады.
КАЛИЙ ТЫҢАЙТҚЫШТАРЫ

Кез келген есімдікке калий өте қажет. Калий жетіспесе,
фотосинтез қарқыны төмендейді. Калий жеткілікті болса,
өсімдікте крахмал, қантты зат, май түзілуі жоғарылайды
және картоп, күнбағыс, жоңышқа, қызылша сияқты
есімдіктердің өнімділігі едәуір артады. Топырақта болатын
калий, көбінесе органикалық тыңайтқыштар — қи, өсімдік
күлі арқылы топыраққа түседі. Калий тыңайтқышының негізгі
шикізаты шөптесін және ағаш типтес өсімдіктердің күліндегі
карбонат К2С03 түрінде болады. Калий тыңайтқышының
көндеріне силъвинит және карналит жатады. Силъвинит
дегеніміз — калий хлориді мен натрий хлоридінің біріккен
тұзы NaCl-KCl, сол сиякты карналит те қос тұз KCl-MgCl,.
Калий тыңайтқышына калий хлориді KC1 және калий
нитраты KN03 жатады. Олар ақ түсті кристалл заттар
ТОПЫРАҚТЫҢ ЛАСТАНУЫ

Топырақтың химиялық құрамы на - тыңайтқы штар мен зиянкестерге,
арам ш өптерге, ауруларға қарсы әртүрлі химиялық заттар
қолданылатын ауыл шаруашылығы да әсер етеді. Қазіргі кезде ауыл
шаруаш ылығы процесіндегі зат айналымға түсетін заттардың
мөлшері өнеркәсіп орындарынан бөлінетін заттардан кем тү спейді.
Айта кетерлігі, тыңайтқыштар м ен улы химик аттарды қолдану
жылдан-жылға артып к еледі. Ал топырақтың құнарлылығы алынған
өнім мен ондағы өсетін өсімдіктердің түрлік құ рамына байланысты.
Қазіргі кездегі топырақты ластауш ыларының негізгі көздері
мыналар:
пес тицидтер;
минералдық тыңайтқыштар;
өнеркәсіп және ауыл шаруашы лығы қалдықтары;
атмосфераға өнеркәсіп орындары нан бөлінетін газды-түтінді заттар;
Мұнай және Мұнай өнімдері.
НИТРАТ

Топырақта нитраттар артық мөлшерде болғанда, олар
толығымен өңделмейді, өсімдік өнімдерінде жиналып адам
және жануар организмдеріне түседі. Асқазан-ішек жолында
нитраттар азотты қышқылдың тұздарына-нитриттерге
айналады да, организмді улайды. Нитриттер гемоглобинмен
әрекеттесіп, метагемоглобин түзеді де Ғе (ІІІ) дейін тотығады.
Бұл зат тыныс алу орталығына зардабын тигізеді, Өйткені ол
оттекті тасымалдауға қабілетсіз.
Құрамында нитраттар
1. аз(10-80мг):бұршақ,қымыздық, бұрыш,брюссель капустасы,
картоп, жуа, жеміс -жидектер
2.Нитраттар мөлшері орташа (80-300мг):кәді, шалқан,асқабақ,
түсті және ақ капуста, сәбіз, қияр, желкек
3.Нитраттар мөлшері жоғары (300-600мг): қызылша, көк
ж уа,қауын-қарбыз.
« Т Ы Ң А Й Т Қ Ы ШТ А Р Д Ы Ң Қ А У І П С І З Д І Г І Н Е Қ О Й Ы ЛА Т Ы Н
ТАЛАПТАР»
Т Е Х Н И К А ЛЫ Қ Р Е Г Л А М Е Н Т І

Тың а й т қ ы ш тар м е н бай л а н ы с т ы қ атерле р м ы н а да й қ ауіп т і ф а к т орла р ғ а
н е г ізделеді:
м и н е р а л д ы т ы ң а й т қ ы ш тар ү ш ін :
1) жанғыштығы;
2 ) тоты қ т ы р ғ ы ш т ы қ ә с е р і;
3 ) к о р р ози я л ы қ ә се р і;
4 ) уы т т ы л ы ғ ы ;
5 ) к ө зді з а қ ы м д ауы ;
6 ) тер ін і ж еуі;
7 ) к ө з бен т ер ін і т іт ір к е н діруі;
8 ) қ о р ш а ғ а н с улы о рта ж ә н е топ ы р а қ ү ш ін қ ауіп т іл іг і;
9 ) қ о р ш а ғ а н а уа о ртас ы ж ә н е то пы р а қ үш ін қ ауіп т іл іг і;
1 0 ) р а ди о а к т и вті с ә уле ш ы ғ а руы (ф о с ф о рлы т ы ң а й т қ ы ш тар ж ә н е топы р а қ
ж а қ с а ртуш ы з атт ар үш ін );
о р ган и к а л ы қ ж ә н е о р ган и к а л ы қ м и н е р а л д ы т ы ң а й т қ ы ш тар ү ш ін :
1 ) бак т ер и ол о г и я л ы қ ;
2 ) п а р ази т оло г и я л ы қ ;
3 ) э н том ол о г и я л ы қ .
ТЫҢАЙТҚЫШТАР ҚАУІПСІЗДІГІНЕ
ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

Тыңайтқыштар осы Техникалық регламенттің қауіпсіздік
талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Биуреттің (карбамид үшін) массалық үлесі 2 %-дан аспауы тиіс.
Фосфорлы тыңайтқыштар мен топырақ жақсартушы заттар үшін
табиғи радионуклидтердің үлестік белсенділігі 4000 Бк/кг аспауы
тиіс.
Органикалық және органикалық минералды тыңайтқыштардың
биологиялық қауіпсіздігі:
1) патогенді бактериялардың;
2) гельминттердің тіршілік етуге қабілетті жұмыртқаларының;
3) ішектік патогенді қарапайымдылар цисталарының;
4) синантропты шыбындардың дернәсілдері мен
қуыршақтарының жоқтығымен қамтамасыз етілуі тиіс.
Тыңайтқыштар үшін бөлшектеп сатуға арналған тыңайтқыштарға
қойылатын сақтау мерзімі және (немесе) жарамдылық мерзімі
белгіленеді.
ТОПЫРАҚ ЛАСТАНУЫН БОЛДЫРМАУ ҮШІН
МЫНАДАЙ ШАРАЛАРДЫ ЖҮРГІЗУ КЕРЕК:

табиғатты қорғайтын заңдарды бұлжытпай орындау;
қоршаған ортаның сапасына бақылау жүргізетін
мекемелер қызметін дұрыс ұйымдастыру;
топырақты ластаушы заттардың қасиеттерін, жылжу
тәртібін, топырақ процестеріне қатысуын зерттеу;
зиянды заттардың шекті мөлшерлерін нормалау;
қауіптілігі бойынша пестицидтерді топтастырып, кейбір
түрлерінің қолданылуын шектеу;
ауыл шаруашылығында зиянкестермен, арам шөптермен
күресу үшін химиялық әдістердің орнына биологиялық
әдістерді,органикалық тыңайтқыштарды қолдану және т.б.
ОРГАНИКАЛЫҚ ТЫҢАЙТҚЫШТАР

Коректенудің басты элементтеріне азот, фосфор және калий
жатады. Ал өсімдіктерге аз мөлшерде магний, натрий,
марганец, кальций, темір, сонымен қатар бор, мыс, мырыш,
молибден сияқты микроэлементтер қажет. Органикалық
заттардың 30 – 40% көбі қосымша себілген тыңайтқыштарға
жататын шымтезекте, қарашірікте, шіріген жапырақтарда
кездеседі.

Органикалық тыңайтқыштардың тобына төмендегілер жатады:
– өсімдік тектес;
– құрғақ жануарлар тектес;
– балық эмульсиясы негізінде;
– жануарлардың көңі мен тезегі;
– табиғи (синтетикалық емес) минералдар;
– балдырлар негізінде;
– компосттар.
Казіргі таңда көптеген бақшашылар
минералды тыңайтқыштардан бас
тартып немесе оларды қолдануды
азайтып, органикалық жер игеруге
көшуге тырысуда. Мұндағы басты
мақсат – ақшаны үнемдеумен қатар,
экологиялық таза өнім алу.
САБАН МЕН ПІШЕН.

Бұл тыңа йтқыштар ға қа лаған к езде қол жеткізу бақш ашыла р үшін
с о ншал ық қиын болмаса да , о ның құндылықтары т урал ы кө п
жа ғдай да ұмытып кетеді. С а бан мен піше н әртүрлі п айд алы
қасиеттерге ие , мыса лы ола рдың бір і ретінд е суды сіңіру мен ұстап
тұру қа сиетін айтсақ бола ды. С а банның бір бө лігі судың үш бөлігін
сіңір е ала ды. Микр оағзал ардың өсімдік қа лдықтарын, ә сіре се
сабанды қа йта ө ңдеуі кезінде ө сімд іктерге ауруларға қар сы
тө зі мділік қа сиет бер етін ере кше зат экотол ө ңделініп шыға ды.
С а банд ы топыраққа себуден бұрын оны дұрыс дайындау қа жет.
Т үбі жоқ аға ш жәшікке бір қап са бан сал ып, оға н8 литрнесеп
ер ітіндісін құяды (50 -60 г. ер ітінді 10 л итрсуға ). Осылайша үш
қапты жина п са лады . Басқа е рітінд і үшін шама мен1 кг. шір іп тұр ған
көңді неме се к о мп остты а лад ы да 10 литр сумен ар ал астыр ып, дайын
болға н ер ітіндіні са бан сал ынға н жә шікке толғанш а құяд ы. Бұл
опе рация ә детте қыркүйек айында жа салына ды д а, са бан осы
түр інде қысқа қал ады. Б ір жыл дан ке йін са бан толығымен шір иді.
Көктемде оны барлық ө сімд іктерді отырғызу к езінде ко мпост сия қты
қолданады.
АҒАШ ҮГІНДІЛЕРІ

К өптеген бақшашылар ағаш ү гінділеріне айтар лықтай мән
бермейді, немесе оны дұрыс қол данбайды. К өп жағдайда
бақшашының өсімдік түбіне жас ағаш үгіндісін көп
мөл шерде сеуіп, одан мол өнім күтетінін байқауға болады.
Н әтижесі – қураған, сарғайған өнім. Ағаш үгінділері шір у
кезінде азотты көп мөлш ерде сіңіреді. Негізінен, ш іри
бастаған ағаш үгіндісін пайдаланған дұрыс. О лардың әр
қапшығын азотты тыңайтқыш қоспасымен кезек-кезек
араластыра отырып, бір үйме қылып жинайды. Қоспаны
құстардың көңімен арал астыруға да болады. Ағаш
үгінділерін компостпен араластырудың қажеті жоқ, себебі
олар 2-3 жыл ға дейін шірімей қоюы мүмкін. Қ ара шір ікке
айналған ағаш үгінділерін таңқурайдың, қар ақаттың,
қарл ығанның түбіне (қалыңдығын5 см етіп) пайдаланады.
Н әтижесінде олардың маңына утаспа мен қияқ сияқты
арамшөптер өспейтін бол ады.
ЖАПЫРАҚТАР.

жапырақтарды жинап алып, өртемей, керісінше
шірінді түрінде басқа өсімдіктер үшін қолданған
дұрыс. Жиналған жапырақтарды бір төбе қылып
үйеді де, оның үстіне құстардың көңінен
дайындалған ерітіндінің (1:15) 30-40 литрін құяды.
Егер тыңайтқышты көктемнен бастап жасаса,
күзге дейін жапырақтар толығымен шіриді.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Төлеубеков
Дәулетхан
305 топ, ветсан

Ұқсас жұмыстар

Азот тыңайтқыштары

Жүгері дақылдында тыңайтқыштар ды қолдану жүйесі

КОМПЛЕКСТІ ТЫҢАЙТҚЫШТАР

Агрохимия ғылымының міндеттері мен зерттеу әдістері

ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ МАҚТАРАЛ АУДАНЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

Агротехникалық күрес

Қауынды егістікте күту және тыңайтқышты қолдану

Ауыл шаруашылығында қолданатын бактериалды препараттар жайлы ақпарат

Ауыл шаруашылығында қолданатын бактериалды препараттар туралы ақпарат

Қарқынды егіншілікте туралы түсінік. Тыңайтқыш - ауыл шаруашылығы дақылдарының өнiмiн арттырудың басты факторы

Пәндер