Емдік шикізат ретінде өсімдік маңызы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Оңтүстік Қазақстан
Денсаулық Сақтау Медицина
министрлігі Академиясы АҚ

Фармакология кафедрасы

БӨЖ
Тақырыбы: Емдік шикізат ретінде өсімдік маңызы

Дайындаған: Амангелді А.
Тобы : В-ФҚБ-03 19
Қабылдаған: Рахманова Г. С.

Шымкент қ.
2019-2020 оқу жылы
Жоспар:
*Кіріспе
Дәрілік өсімдіктер

*Негізгі бөлім
а) Дәрілік өсімдіктердің қолданылуы
б) Қазақстандағы дәрілік өсімдіктердің
түрлері

*Қорытынды

*Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Дәрілік өсімдіктер (лат. Plantae medicinalis) , шипалы
өсімдіктер – медицинада және мал дәрігерлігінде емдеу
және аурудың алдын алу мақсатында қолданылатын
өсімдіктер. Дәрілік өсімдіктердің емдік қасиеті олардың
құрамында стероид, тритерпен, алкалоид пен
гликозидтердің, витаминдердің, эфир майлары мен
тұтқыр заттар сияқты түрлі химиялық қосылыстардың
болуына байланысты. Қазақстанда өсетін алты мыңнан
астам өсімдік түрінің 500 дей түрі дәрілік өсімдіктерге
жатады. Дәрілерді дайындау үшін шикізат ретінде
пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі.
Дәріні көбінесе жабайы өсімдіктерден алады .
Негізгі
бөлім
Дәрілік өсімдіктер кептірілген шөп, тұнба, қайнатынды, шай,
ұнтақ, т.б. түрінде қолданылады. Дәрілерді дайындау үшін
шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек
іріктеледі. Дәріні, көбінесе, жабайы өсімдіктерден алады.
Көптеген өсімдіктердің емдік қасиеттері бар. Оларды дәрілік
өсімдіктер дейді. Осы заманғы кейбір ең таңдаулы дәрілер
жабайы шөптерден жасалған.
Соған қарамастан адамдар пайдаланып жүрген дәрілік
шөптердің бәрі бірдей медициналық тұрғыдан өз бағасын
алған жоқ, ал ондай шөп қолында барлар кебіне оны қате
пайдаланады. Өз өлкеңіздегі осындай шөптерді зерттеуге
тырысыңыз және қайсысының емдік қасиеті бар екенін
анықтаңыз.
Кейбір дәрілік шөптер, егер оларды ұсынылғанынан артық
Қазақстандағы дәрілік
өсімдіктердің
Алоэ, сабыр, жүзжылдық (лат. Aloe) –
түрлері
шырыштар тұқымдасына жататын көп
жылдық бұта, кейде шырмауық түріндегі
мәңгі жасыл, қуаңшылыққа төзімді
өсімдіктер. Тропиктік, субтропиктік
белдеулерде кездеседі. Биіктігі 7-12 м-дей,
сабағы жуан, жапырағы шырынды, етті,
тікенді болып келеді. Қызыл, қызғылт-сары,
сары түсті, гүлі түтікше келген қоңырау
тәрізді гүлшоғырына топталған. Сирек
гүлдейді, негізінен құстар арқылы
тозаңданады. Тұқымынан кейде өсімді (
вегетативті) жолмен де көбейеді. Тұқымы
жалпақтау қоңыр түсті. Алоэны көбейту үшін
сабағының түбінен шығатын атпа бұтақтарын
аналық өсімдіктен бөліп алып, құмды құнарлы
топыраққа отырғызу керек. Қазақстанда
Ағаш тәрізді Алоэ (Алоэ arborescens) деген
түрі қолдан өсіріледі. Алоэның жапырақ
Арша (лат. Juníperus) - кипарис
тұқымдасына жататын мәңгі жасыл
қылқан жапырақты бұталардың
немесе ағаштардың тұқымдас
тармағы
Арша жемісінің құрамында 35 – 40
пайыз шамасында қантты заттар,
смолалар, балауыз, сірке, құмырсқа,
алма аскорбин қышқылы және
фитонцидтер бар.
Халық емінде арша жемісі ежелден-
ақ несеп айдайтын және қуықтың
қабынуын басатын дәрі ретінде
қолданылып келеді. Бойында
зиянды бактериаларды жойғыш
және емдік қасиеті бар. Өкпе, тері
Жалбыз (лат. Mentha) – ерінгүлділер
тұқымдасына жататын көп жылдық
тамырсабақты өсімдік.
Жалбыз қосылған шәй жүрек ауруымен
ауыратындарға,тамақтан
уланғанда,асқазан -бауырауруы мен
ауыргандарга, жүйке жүйесі
бұзылғандарға өте пайдалы. Және бас
ауырғанда,қатты ашуланғанда ішу керек.
Жалбызды 1 стаканға 2-3 еуін салса
жеткіліті. Жалбыз қосылған шәйді: қан
қысымы жоғары адамдарға,6 жасқа дейін
толмаған балаларға, ішуге болмайды.
Жалбыз қосылған шәй адам ағзасын
тазалайды.Тағы бұл өсімдіктің дәрі жане
Итмұрын (лат. Rōsa) — раушангүлдер тұқымдасына
жататын жапырақ тастайтын бұта не шырмауық
көпжылдық өсімдіктердің тегі. Итмұрынның
құрамында Менделеев кестесінің жартысы бар
деуге болады. Итмұрынның тамыры, жапырағы,
жемісі адам ағзасына өте шипалы. Құрамындағы
аскорбин қышқылы қарақатқа қарағанда 10 есе,
лимонға қарағанда 50 есе артық мөлшерде болады.
Медициналық тұрғыдан итмұрынның құндылығын
оның құрамында көп мөлшердеболатын С дәрумені
арттырады. Сонымен қатар итмұрынның құрамында
В, К, Рдәрумендері, тұқымында Е дәрумені, каротин,
қант, сондай-ақ, илік, пектинді, бояулық заттар,
органикалық қышқылдар, минералды заттар, макро
микроэлементтер болады. Медицинада итмұрынды
поливитамин ретінде, ағзада дәрумендер
жетіспегенде, атеросклерозға қарсы, қан қысымы
көбейгенде, қан аздыққа, иммунитетті көтеруге,
сынған сүйекті тез бітіретін және бауыр ауруларын
Диоскорея (лат. Dioscorea) — жабайы
және қолдан өсірілетін өсімдік. Тамыр
сабағы мен тамырларынан алынған
диоспонин және полиспонин
препараттары кейбір жүрек қан
тамыры ауруларына пайдаланылады.
Сондай-ақ атеросклероз ауруына
холестеринді төмендететін дәрі
ретінде қолданылады.
Жөке ағашы (лат. Tilia) – құлқайырлар
тұқымдасына жататын жапырақ
тастайтын ағаш.
Жөке гүлдерін дәрілік мақсатта
қолданады және шай ретінде ішеді.
Гүлдерін гүлдеу кезінде жинап алу керек,
одан кешірек жинайтын болса, гүлдердің
емдік қасиеті төмендейді. Гүлдерінің
қайнатпасы мен тұнбасы микробтарды
жояды, ісік қайтарады, несеп жүргізеді.
Шипа ретінде оны асқазан, ішек жолдары,
бауыр, бүйрек, қуық ауруына да қолданып,
қайнатпасын күйікке, жараға жағады.
Жөке гүлінің тұнбасы шашты бекітеді
Қалақай (лат. Urtica) —
қалақайлар тұқымдасынан бір
туысы. Қалақайдың барлық түрінің
құрамында ақуыз, сондай-ақ К, С, В
витаминдері, илік заттар және
минералды тұздар, әр түрлі
органикалық қышқылдар
болғандықтан, ол тағам ретінде
және медицинада пайдаланылады.
Қалақай препаратын диабетпен
ауырғанда, кептірілген
жапырағынан жасалған
қайнатындыны қақырық түсіру
және асқазанды тазарту үшін
Қорытынды
Менің түсінгенім, көшпелі өмір салтын ұстанған қазақ халқы да
әр өсімдіктің пайдасы мен зияны туралы тамаша білген. Дархан
даламызда жайыла өсетін қарапайым жусанды алайық. Бұл
өсімдіктің дермене жусан атты түрін қазақтың халық емшілері
ішек құрты ауруын емдеуге қолданған. Бабаларымыз бұл
өсімдікті бағзы заманда шет елдерге сауда керуендері арқылы
жіберетін болған. Ал қара жусанның тамырын тәбет ашуға, ішек,
асқазан, бауыр, өт ауруына пайдаланған. Яғни, өсімдіктің әр
бөлігін - тамырын, сабағын, жапырағын, гүлін жинау қағидалары
сақталуы тиіс, әйтпесе, оның құрамы өзгеріп, шипалы қасиеттері
бұзылады. Халық медицинасында дәрілік өсімдіктерді қолдану
жөніндегі мәліметтер ұрпақтан ұрпаққа ауызекі айтылуы
бойынша жеткізіліп отырған. Бұл тұрғыдан, атадан балаға мирас
болған дәстүрді жалғастырып, жас өрендерімізге емдік
шөптердің атаулары, шипалық қасиеттері туралы түсінік беріп,
Пайдаланылған
әдебиеттер
1)Ботаника: окулык/ Б.К.Махатов- ; ОКМФА эдіст.
Кеңес мүшелерінің шешемімен бекіт. Баспаға
ұсынган.-Алматы: Эверо. 2014.-329 б.
2)2) Б.Қ.Махатов, «Ботаника».-Шымкент. 2013.-424
б.
3)Махатов Б.К., Патсаев Ә.К., Орынбасарова К.К.
«Өсімдіктердің анатомиясы және морфологиясы»
-Шымкент, 2011.-143 б.
4)Махатов Б.К., Патсаев Ә.К., Орынбасарова К.К.
«Төменгі және жоғарғы сатыдағы өcімдіктер»
Ж.А.Қадишаева К.К. Орынбасарова,
Ж.С.Токсанбаева, Ә.ҚПатсаев, - Шымкент, 2011.-
126 б

Ұқсас жұмыстар

ЕМДІК ӨСІМДІКТЕР АВТОР

Қазақстандағы дәрілік өсімдіктер, соның ішіндегі өзіміздің өлкеде кездесетін дәрілік өсімдіктер

Төменгі молекулярды дірілік заттардың ерітінділері. Жоғары молекулярды ерітінділердің қосындылыры және коллоидтар

Дәрілік шөптерді оқыту

Дәрілік өсімдіктердің морфологиялық белгілері

Қазақстандағы дәрілік өсімдіктер, соның ішінде өзіміздің Жамбыл облыстарында кездесетін дәрілік өсімдіктер

БАҚ тағам өндірісінде қолдану

Экстракттарды дайындау технологиясы және жалпы сипаттама

Емдік мөлшері

Тыныс алу жүйесі бұзылыстарында қолданылатын фитотерапия

Пәндер