Каспий теңізінің экологиялық проблемалары

Презентация қосу

Су қорларын пайдалану
проблемалары.
Каспий теңізі
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Су қорларын пайдалану проблемалары
2. Каспий теңізі
3. Каспий теңізінің экологиялық проблемалары
Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі
(1)Қазақстанның
(1)Қазақстанның су
су ресурстары
ресурстары –
– Қазақстанның
Қазақстанның жер
жер үсті
үсті суларының
суларының ресурсы
ресурсы сулылығы
сулылығы
бойынша
бойынша орташа
орташа көлемі
көлемі 100,5
100,5 км
км33;; соның
соның ішінде
ішінде не
не бары
бары 56,5
56,5 км
км33-і
-і ғана
ғана республика
республика
аумағында
аумағында қалыптасқан,
қалыптасқан, қалған
қалған көлемі
көлемі Орта
Орта Азия
Азия мемлекеттерінен,
мемлекеттерінен, Ресей
Ресей және
және Қытайдан
Қытайдан
келетін
келетін өзен
өзен суларынан
суларынан құралады.
құралады.

Өзен
Өзен ағынының
ағынының көлемі
көлемі бойынша
бойынша Қазақстан
Қазақстан планетаның
планетаның сумен
сумен неғұрлым
неғұрлым аз
аз қамтылған
қамтылған
елдерінің
елдерінің қатарына
қатарына жатады.
жатады. Қажетті
Қажетті су
су тұтыну
тұтыну көлемі
көлемі 54,5
54,5 км
км 33-ді
-ді құрайды,
құрайды, мұның
мұның сулылығы
сулылығы
бойынша
бойынша орташа
орташа есеппен
есеппен жылда
жылда шаруашылыққа
шаруашылыққа пайдаланылу
пайдаланылу мүмкіндігі
мүмкіндігі 46,0
46,0 км
км 33-ден
-ден
аспайды.
аспайды. Су
Су тапшы
тапшы жылдары
жылдары су
су ресурстарының
ресурстарының көлемі
көлемі 58
58 км
км 33-ге
-ге дейін,
дейін, ал
ал пайдаланылатын
пайдаланылатын су
су
тиісінше
тиісінше 26 км33-ге
26 км -ге дейін
дейін төмендейді.
төмендейді. Тұщы
Тұщы жер
жер асты
асты суларының
суларының қоры
қоры 15,1 км 33-ді
15,1 км -ді құрайды,
құрайды,
оларды
оларды пайдалану
пайдалану деңгейі
деңгейі 11,3%
11,3% немесе
немесе 1,7
1,7 км
км 33.. Қайтымды
Қайтымды сулардың
сулардың көлемі
көлемі 4
4 км
км33,, су
су
көздеріне
көздеріне қайта
қайта құйылған
құйылған су
су 2
2 км
км33-ден
-ден аспайды,
аспайды, қалған
қалған ағынды
ағынды құрамы
құрамы сейіледі
сейіледі немесе
немесе жерге
жерге
сіңіп
сіңіп кетеді.
кетеді. Қайтымды
Қайтымды сулар
сулар табиғи
табиғи сулар
сулар мен
мен қоршаған
қоршаған ортаны
ортаны ластаудың
ластаудың негізгі
негізгі көзі
көзі болып
болып
табылады.
табылады.
Су қорларын пайдалану проблемалары

Соңғы
Соңғы кездері
кездері су
су ресурстарының
ресурстарының сандық
сандық және
және сапалық
сапалық
сарқылуы
сарқылуы жүріп
жүріп жатыр.
жатыр. Адамзат
Адамзат өз
өз қажеттілігіне
қажеттілігіне
незігінен
незігінен гидросфера
гидросфера жалпы
жалпы көлемін
көлемін құрайтын
құрайтын 1%1%
тұщы
тұщы суды
суды пайдаланады.
пайдаланады. Бұл
Бұл мәселені
мәселені шешу
шешу үшін
үшін
әлемдік
әлемдік мұхит,
мұхит, жер
жер асты
асты және
және мұздықтардың
мұздықтардың суынсуын
тұщыландыруды қарастыру керек. Бұлардың ішінде
тұщыландыруды қарастыру керек. Бұлардың ішінде
жер
жер асты
асты суларының
суларының болашағы
болашағы бар.
бар.

Қазақстан
су қоры
көлемі, км³
[2]
[2] Су
Су ресурстарын
ресурстарын қорғау,
қорғау, сонымен
сонымен бiрге
бiрге су
су қатынастарының
қатынастарының заңғазаңға сүйеніп
сүйеніп реттелуі
реттелуі едәуiр
едәуiр
дәрежеде
дәрежеде олардың
олардың тиiмдi
тиiмдi пайдалануына
пайдалануына әсер
әсер етеді.
етеді. Тап
Тап осы
осы негізде
негізде су
су қорларының
қорларының қолайлы,
қолайлы,
ұқыпты
ұқыпты және
және тиiмдi
тиiмдi қолдануына
қолдануына қамтамасыз
қамтамасыз етуге
етуге жағдай
жағдай жасау
жасау керек.
керек.
Ирригация
Ирригация мен гидроэнергетика аралығында ұтымды балансты iздестiру, өлкенiң мемлекеттерi
мен гидроэнергетика аралығында ұтымды балансты iздестiру, өлкенiң мемлекеттерi
арасында
арасында трансшекаралық
трансшекаралық өзендердің
өзендердің суын
суын пайдаланудың
пайдаланудың шарттарын
шарттарын қамтамасыз
қамтамасыз етуде,
етуде, басты
басты
мiндет,
мiндет, сусу қорларын
қорларын басқарудағы
басқарудағы үйлесiмдi
үйлесiмдi саясатты
саясатты талап
талап ететiн
ететiн жолдарды
жолдарды іздестіру.
іздестіру.
Сондықтан қойылған мақсаттың табысты болуы, су қорларын басқарудың
Сондықтан қойылған мақсаттың табысты болуы, су қорларын басқарудың төңiрегiдегi төңiрегiдегi
халықаралық
халықаралық заңдарға
заңдарға сүйене
сүйене отырып,
отырып, ұлттық
ұлттық заңдардың
заңдардың бір-бірімен
бір-бірімен жақындасуына
жақындасуына тәуелдi
тәуелдi
болады.
болады. Бұл
Бұл салада
салада мұндай
мұндай заңды
заңды базаның
базаның жасалуы,
жасалуы, халықаралық
халықаралық тәжiрибеге
тәжiрибеге сүйене
сүйене отырып,
отырып,
сөз жоқ аймақтық жағдайлар есепке алынуы тиiстi. Шекарааралық өзендердi
сөз жоқ аймақтық жағдайлар есепке алынуы тиiстi. Шекарааралық өзендердi басқаруда, басқаруда,
халықаралық
халықаралық тәжiрибенiң
тәжiрибенiң негiзiнде,
негiзiнде, аймақтық
аймақтық ынтымақтастықты
ынтымақтастықты нығайту
нығайту керек.
керек.
Халықаралық
Халықаралық тәжiрибенi есепке ала отырып ұлттық және аймақтық деңгейлерде су
тәжiрибенi есепке ала отырып ұлттық және аймақтық деңгейлерде су қорларын
қорларын
бiрлесіп
бiрлесіп пайдалану
пайдалану бойынша
бойынша ортақ
ортақ заңның
заңның механизімін
механизімін жасау
жасау Орталық
Орталық Азияның
Азияның сусу қорларының
қорларының
пайдаланудағы
пайдаланудағы көп көп қайшылықтардың
қайшылықтардың шешуiнiң
шешуiнiң негiзi
негiзi болып
болып табылады.
табылады. Өлкенiң
Өлкенiң орнықты
орнықты
экономикалық
экономикалық дамуы өзара мемлекетаралық қатынасқа және ынтымақтастыққа, су
дамуы өзара мемлекетаралық қатынасқа және ынтымақтастыққа, су
қатынастарының
қатынастарының саласындағы
саласындағы тиiмдi
тиiмдi заңға
заңға сүйенген
сүйенген базасының
базасының негiзiне
негiзiне қатысты
қатысты болады.
болады.
Каспий теңізі
[3] Каспий теңізі – Еуропа мен
Азияның шекарасында
орналасқан, әлемнің ең үлкен
ағынсыз тұзды көлі
* Теңіз деңгейінен биіктігі –
28м
* Ауданы – 370 мың км²
•Тереңдігі – 1025 м
• Көлемі – 78200км³
• Өлшемі – 1200 х425 км
•
•Тұздылығы – 13‰

•Cу жинау ауданы – 3 626 000
км²
•Құятын өзендер – Самур, Еділ,
Жайық, Құр,Терек
●
● [4]
[4] Каспий
Каспий теңізі
теңізі –
– солтүстіктен
солтүстіктен оңтүстікке
оңтүстікке дейін
дейін 1200
1200 км
км созылып
созылып жатқан,
жатқан, Ресей,
Ресей,
Қазақстан,
Қазақстан, Түркіменстан,
Түркіменстан, Әзірбайжан,
Әзірбайжан, Иранның
Иранның жағалауларын
жағалауларын шайып
шайып жатқан
жатқан ірі
ірі тұйық
тұйық көл.
көл.
Шығыс бөлігінің жартысы және солтүстік бөлігінің көпшілігі Қазақстан аумағына
Шығыс бөлігінің жартысы және солтүстік бөлігінің көпшілігі Қазақстан аумағына тиесілі. тиесілі.
Жағалау
Жағалау сызығының
сызығының ұзындығы
ұзындығы шамамен
шамамен 7000км,
7000км, ал
ал Қазақстан
Қазақстан аумағында
аумағында – – 2340км
2340км
құрайды.
құрайды. Үлкен
Үлкен шығанақтары
шығанақтары – – Маңғыстау,
Маңғыстау, Қазақ
Қазақ ,, Қарабұғазкөл
Қарабұғазкөл және
және т.б.
т.б. Жалпы
Жалпы ауданы
ауданы
350км²
350км² болатын
болатын 50 50 аралы
аралы бар
бар –– Құлалы,
Құлалы, Түленді,
Түленді, Дурнева
Дурнева және
және т.б
т.б
Рельеф
Рельеф сипаты
сипаты бойынша
бойынша Солтүстік,
Солтүстік, Орта,
Орта, Оңтүстік
Оңтүстік Каспий
Каспий деп
деп бөлінеді.
бөлінеді.
Солтүстік
Солтүстік пен
пен Оңтүстік
Оңтүстік Каспийдың
Каспийдың климаттық
климаттық жағдайлары
жағдайлары айтарлықтай
айтарлықтай айырмашылық
айырмашылық
жасайды.
жасайды. Солтүстікте
Солтүстікте ауаның
ауаның орташа
орташа температурасы
температурасы қыста
қыста –
– 7-11°С,
7-11°С, жазда
жазда 24-26°С
24-26°С ;;
оңтүстікте
оңтүстікте қыста
қыста 5-9°С,
5-9°С, жазда
жазда 25-27°С.
25-27°С. Жылдық
Жылдық радиациялық
радиациялық баланс
баланс солтүстікте
солтүстікте 2100
2100
МДж/м² -тен , оңтүстік-шығыста 2930МДж/м² дейін
МДж/м² -тен , оңтүстік-шығыста 2930МДж/м² дейін өседі. өседі.
Теңіздің тұздылығы
Орал мен Волга
эстуар жанында
0,1-0,3‰ –тен
оңтүстік-шығыста
12,6-13,5‰
аралығында
өзгереді.
Қарабұғазкөл
шығанағында
300‰. Орташа
тұздылық 12‰ тең.
Мұхиттарға
қарағанда
Каспийдың суы
хлоридтерге кедей,
сульфаттарға бай
болып келеді.
Каспий теңізінің экологиялық
проблемасы
Каспий теңізінде мұнай-газ өндіру және мұнай еңдеу кешендерінің
дамуына байланысты Казақстанның батыс өңірінде қалыптасқан табиғат,
әлеуметтік, экономикалық жөне экологиялық жағдай. Каспий теңізі —
әлемдегі шаруа-шылық маңызы зор ең ірі тұйык, су алабы. Жыл бойына
Каспий теңізінің деңгейі жел-қума-желбөгет құбылыстарының нәтижесінде
0,5 — 1 м-ге дейін ауытқып отырады. 1837 — 1990 ж. жүргізілген бақылау
жүмыстарының нәтижесінде Каспий теңізнің су деңгейі мөлшерінің
айтарлықтай өзгеруі 1930 және 1980 — 90 ж. аралығына сәйкес келетіні
анықталған. 1929 - 41 ж. су деңгейі 2 м-ге төмендесе, 1977 ж. бұл көрсеткіш
ең төменгі абс. мөлшері не (29,01 м) жетті. 1978 ж. су деңгейі 2,35 м қайта
көтеріліп, 1 995 ж. көрсеткіш -26,66 м болды.
Су деңгейінің көтерілуі нәтижесінде Каспийдің акваториясы 70кмге
кеңейген, 0,5млн га шабындықтар мен жайылымдар, 100-ден аса мұнай
ұңғымалары батып кетті. Ондаған қоныстық аймақтар, 30 мұнай кен орны
батып кету қаупі төніп тұр. 10 мыңнан астам халықты көшіру керек болады.
Каспийдың су тасуын алдын алу шараларын жүргізуді қолға алмасақ, келер
ғасырда , біз, үлкен экологиялық катастрофаның куәсі болуымыз мүмкін.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. wikipedia.org
2. cawater-info.net
3. wikipedia.org
4. Е.Н.Вилесов , А. А. Науменко, Л. К.
Веселов, Б.Ж. Аубекеров, - Физическая
география Казахстана. 210 бет.

Ұқсас жұмыстар

Батыс Қазақстан экономикалық ауданы

Каспий теңізі экологиялық проблемалары

Аралдың экологиялық проблемасы

БАЛҚАШ ПРОБЛЕМАСЫ

Ауыр металдар мен мұнай өнімдері

Химиялық ластану

Каспий теңізі жайлы

Экологиялық проблемалар

Каспий теңізінің табиғи су қоймасына жалпы сипаттама

Каспий теңізі

Пәндер