Каспий теңізінің экологиялық проблемалары

Су қорларын пайдалану проблемалары. Каспий теңізі

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

1. Су қорларын пайдалану проблемалары

2. Каспий теңізі

3. Каспий теңізінің экологиялық проблемалары

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

(1) Қазақстанның су ресурстары - Қазақстанның жер үсті суларының ресурсы сулылығы бойынша орташа көлемі 100, 5 км3; соның ішінде не бары 56, 5 км3-і ғана республика аумағында қалыптасқан, қалған көлемі Орта Азия мемлекеттерінен, Ресей және Қытайдан келетін өзен суларынан құралады. Өзен ағынының көлемі бойынша Қазақстан планетаның сумен неғұрлым аз қамтылған елдерінің қатарына жатады. Қажетті су тұтыну көлемі 54, 5 км3-ді құрайды, мұның сулылығы бойынша орташа есеппен жылда шаруашылыққа пайдаланылу мүмкіндігі 46, 0 км3-ден аспайды. Су тапшы жылдары су ресурстарының көлемі 58 км3-ге дейін, ал пайдаланылатын су тиісінше 26 км3-ге дейін төмендейді. Тұщы жер асты суларының қоры 15, 1 км3-ді құрайды, оларды пайдалану деңгейі 11, 3% немесе 1, 7 км3. Қайтымды сулардың көлемі 4 км3, су көздеріне қайта құйылған су 2 км3-ден аспайды, қалған ағынды құрамы сейіледі немесе жерге сіңіп кетеді. Қайтымды сулар табиғи сулар мен қоршаған ортаны ластаудың негізгі көзі болып табылады.

Су қорларын пайдалану проблемалары

Соңғы кездері су ресурстарының сандық және сапалық сарқылуы жүріп жатыр. Адамзат өз қажеттілігіне незігінен гидросфера жалпы көлемін құрайтын 1% тұщы суды пайдаланады. Бұл мәселені шешу үшін әлемдік мұхит, жер асты және мұздықтардың суын тұщыландыруды қарастыру керек. Бұлардың ішінде жер асты суларының болашағы бар.

Қазақстан су қоры көлемі, км³

[2] Су ресурстарын қорғау, сонымен бiрге су қатынастарының заңға сүйеніп реттелуі едәуiр дәрежеде олардың тиiмдi пайдалануына әсер етеді. Тап осы негізде су қорларының қолайлы, ұқыпты және тиiмдi қолдануына қамтамасыз етуге жағдай жасау керек. Ирригация мен гидроэнергетика аралығында ұтымды балансты iздестiру, өлкенiң мемлекеттерi арасында трансшекаралық өзендердің суын пайдаланудың шарттарын қамтамасыз етуде, басты мiндет, су қорларын басқарудағы үйлесiмдi саясатты талап ететiн жолдарды іздестіру. Сондықтан қойылған мақсаттың табысты болуы, су қорларын басқарудың төңiрегiдегi халықаралық заңдарға сүйене отырып, ұлттық заңдардың бір-бірімен жақындасуына тәуелдi болады. Бұл салада мұндай заңды базаның жасалуы, халықаралық тәжiрибеге сүйене отырып, сөз жоқ аймақтық жағдайлар есепке алынуы тиiстi. Шекарааралық өзендердi басқаруда, халықаралық тәжiрибенiң негiзiнде, аймақтық ынтымақтастықты нығайту керек. Халықаралық тәжiрибенi есепке ала отырып ұлттық және аймақтық деңгейлерде су қорларын бiрлесіп пайдалану бойынша ортақ заңның механизімін жасау Орталық Азияның су қорларының пайдаланудағы көп қайшылықтардың шешуiнiң негiзi болып табылады. Өлкенiң орнықты экономикалық дамуы өзара мемлекетаралық қатынасқа және ынтымақтастыққа, су қатынастарының саласындағы тиiмдi заңға сүйенген базасының негiзiне қатысты болады.

Каспий теңізі

[3] Каспий теңізі - Еуропа мен Азияның шекарасында орналасқан, әлемнің ең үлкен ағынсыз тұзды көлі

* Теңіз деңгейінен биіктігі - 28м

* Ауданы - 370 мың км²

Тереңдігі - 1025 м

Көлемі - 78200км³

Өлшемі - 1200 х425 км

Тұздылығы - 13‰

Cу жинау ауданы - 3 626 000 км²

Құятын өзендер - Самур, Еділ, Жайық, Құр, Терек

● [4] Каспий теңізі - солтүстіктен оңтүстікке дейін 1200 км созылып жатқан, Ресей, Қазақстан, Түркіменстан, Әзірбайжан, Иранның жағалауларын шайып жатқан ірі тұйық көл. Шығыс бөлігінің жартысы және солтүстік бөлігінің көпшілігі Қазақстан аумағына тиесілі. Жағалау сызығының ұзындығы шамамен 7000км, ал Қазақстан аумағында - 2340км құрайды. Үлкен шығанақтары - Маңғыстау, Қазақ, Қарабұғазкөл және т. б. Жалпы ауданы 350км² болатын 50 аралы бар - Құлалы, Түленді, Дурнева және т. б

Рельеф сипаты бойынша Солтүстік, Орта, Оңтүстік Каспий деп бөлінеді.

Солтүстік пен Оңтүстік Каспийдың климаттық жағдайлары айтарлықтай айырмашылық жасайды. Солтүстікте ауаның орташа температурасы қыста - 7-11°С, жазда 24-26°С ; оңтүстікте қыста 5-9°С, жазда 25-27°С. Жылдық радиациялық баланс солтүстікте 2100 МДж/м² -тен, оңтүстік-шығыста 2930МДж/м² дейін өседі.

Теңіздің тұздылығы Орал мен Волга эстуар жанында 0, 1-0, 3‰ -тен оңтүстік-шығыста 12, 6-13, 5‰ аралығында өзгереді. Қарабұғазкөл шығанағында 300‰. Орташа тұздылық 12‰ тең. Мұхиттарға қарағанда Каспийдың суы хлоридтерге кедей, сульфаттарға бай болып келеді.