Аллельді ген емес ген

Аллельдік және аллельдік емес гендердің өзара әрекеттесуі. Эпистаз. Өзара толықтыратын сипат. Полимер

Cабақтың мақсаты

Аллельді және аллельді емес гендерінің өзара әрекеттесуін салыстыру

Бағалау критерийі

гендердің өзара әрекеттесу түрлері және олардың көптеген әрекеттері туралы білімді қалыптастыру;

түсініктерді қалыптастыру: толық емес үстемдік, кодоминантность, полигенность, плейотропия, эпистаз, комплементарлық.

ұсынылған генетикалық схемалар бойынша қорытынды жасауға үйрету;

Ген дегеніміз не?

https://twig-bilim. kz/ru/film/inheritance-part-1

Ген-белгілі бір белгінің немесе қасиетінің дамуын бақылайтын тұқым қуалайтын ақпараттың құрылымдық бірлігі.

Ген-тұқым қуалайтын ақпараттың материалдық тасымалдаушысы, олардың жиынтығы ата-аналар көбею кезінде ұрпақтарға береді.

Гендердің өзара әрекеттесуі

Аллельді гендердің өзара әрекеттесуі

Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі

Толық үстемдік

Толық емес үстемділік

Полимер

Комплементарлық

Кодоминанттылық

Плейотропия

Эпистаз

Сабақ мақсаты

Неге ұрпақта кейде олардың ата-аналарына тән емес белгілер бар?

Терминологиялық жаттығу

Әрі қарай менің ойларым…

тұқым қуалаушылық туралы ғылым . . .

генетика туралы ғылымның негізін қалаушы…

генетиканың негізгі әдісі . . .

бұл гендері . . .

қарама-қарсы функциялары . . .

индивидуалдар, олар бір түрі гаметалар . . .

дарақтар әр түрлі гаметалар береді . . .

басым сызық . . .

денедегі барлық гендердің жиынтығы……… барлық сыртқы және ішкі жиынтық . . .

теңдеулер дарақ, бір біріне мүлдем ұқсамайтын . . .

Плейотропия

Бір геннің бірнеше белгілерге бір мезгілде әсер ету құбылысы (гендердің көпше әсері)

Үлгілер:Сұлы қабығының түсі мен ұзындығы бір генмен бақыланады. Адамның шаштың қызыл түсін анықтайтын ген бір мезгілде жеңіл тері түсі мен сескендердің пайда болуын тудырады

Кодоминанттылық

Кодоминирлегенде (гетерозиготтар екі түрлі доминантты Аллель бар, мысалы А1 және А2 немесе ja және JB), доминантты аллельдердің әрқайсысы өзінің әрекетін көрсетеді, яғни белгі көрінісіне қатысады.

F2 1:2:1 фенотипке ыдырату

Мұрагерлік қан топтары

О-О

А-А

В-В

III

В-О

III

А-B

А-O

Кодоминирлеудің мысалы ретінде АВО жүйесінде IV қан тобы қызмет етеді: генотип -Джа, Джей Би, фенотип - АВ, яғни эритроцитте IV қан тобы бар адамдарда а антигені (Чжа ген бойынша) және В антигені (ген м мәліметтері бойынша) синтезделінеді.

III

JA J0

JB J0

JA J0

JA JB

JB J0

J0 J0

III

Эпизтаз

Бір Аллель жұбының гендерінің басқа гендермен көрінуін басу. Басқа галлельді емес гендердің әсерін басатын гендер супрессор (супрессор) деп аталады.

Эпизтаз

Доминатты

Рецессивті

Фенотиптің ыдырауы F2-де 13:3-ке дейін

F2 9:3:4 фенотип бойынша ыдырау

Тауықтардың қауырсындарын тұқым қуалау

Үй тіндерінің жүнін тұқым қуалау

Доминантты эпистазының мысалы

Асқабақ y доминант гені сары түстің пайда болуын тудырады, ал оның рецессивті аллель y-жасыл. Сонымен қатар, кез келген түстің пайда болуын басатын W доминантты гені бар, ал оның рецессивті w бояуға кедергі келтірмейді, сондықтан өзінің генотипінде ең болмағанда бір доминантты гені бар өсімдіктер y - y аллеліне қарамастан АҚ жемістерді қалыптастырады: YYWW - YYWw - YYww - YyWW -

YyWw - Yyww - yyWW - yyWw - yyww

Рецессивті эпистазының мысалы

Тышқандар үйінде жүннің (агути) қызыл-сұр түсі а доминантты генімен анықталады:оның рецессивті аллель гомозигот күйінде қара түсті анықтайды. Басқа жұптың доминантты гені s пигменттің дамуын анықтайды: рецессивті Аллель үшін Гомозиготалар онымен альбинизм болып табылады (шашта және көздің Радуга қабығында пигменттің болмауы) .

Жеке жұмыс

Қоянның түсі (альбинизмге қарама-қарсы) доминантты генмен анықталады. Бояу басқа хромосомада орналасқан басқа генмен бақыланады, ал сұр түсі қара түстен басым (қояндар альбиностарда түстердің өздерінің гендері көрсетілмейді) . Сұр қоян альбинос қоянынан туған сұр Қоянды будандастыру кезінде алынған гибридті формалар қандай белгілер болады?

Тапсырма 1

A-түстің болуы, a-түстің болмауы (альбинизм) B-сұр, b-қара

Р: ♀ АаВВ × ♂ ааbb

G: АВ, аВ аb

F: АаВb, ааВb

Пиязда доминантты ген а шамдарда (а - түссіз шам) бояудың болуын, ал Ген б (б) - шамдардың бояуын (қызыл сары түстен жоғары) анықтайды. Қызыл және сары шамдармен өсімдік өзара қиылысады. Алынған ұрпақта түссіз, қызыл және сары шамдары бар өсімдіктер болды. Ата-аналық формалар мен ұрпақтардың генотиптерін анықтаңыз.

Тапсырма 2

Вb

Аа

A-түстің болуы, a-түстің болмауы,

B-қызыл, b-сары

Р:

Aа



АВ, Аb, аВ, аb

Аb, аb

АВ

Аb

аВ

аb

Аb

аb

ААВb

ААbb

АаВb

Ааbb

АаВb

Ааbb

ааВb

ааbb

қызыл

сары

түссіз

қызыл

сары

Эпизтаз

Комплементарлық және полимерия туралы бейне: http://www. childrenscience. ru/courses/genetics/070107. html

Комплементарлық

Белгі екі доминантты емес гендердің өзара әрекеті кезінде ғана дамитын құбылыс, олардың әрқайсысы жеке-жеке белгінің дамуын тудырмайды. Фенотип бойынша ыдырау 9:7 шықты, бұл арақатынас дұрыс па?

Гендердің комплементарлық өзара әрекеттесуі-ата-аналарда жоқ басқа белгінің дамуына жауап беретін екі аллельді емес доминантты геннің құбылысы. Мысалы, CSD гені және қызғылт тарақтың қалыптасуына жауап береді, ген - писиформный. АВ гибридтері orehoviy тарақтарын әзірлейді, және рецессивті гомозигот - ААВВ - қалыпты жапырақтары. F1 гибридтеріне бөлу болады: 9:3:3: 1.

Үй тауықтарының тарағы: а-қызғылт, Б - бұршақ тәрізді; в-жай жапырақты; Г-жаңғақ тәрізді

Міндет:

Генмен тәтті бұршақ, егер аллель-пропеллент түзілмесе, пигменттің - пропиганда түссіз ізашарының синтезін анықтайды. Ген R ферменттің синтезін анықтайды, оның әсері күлгін пигментке айналады. Егер аллель Р-фермент синтезделмесе. Ақ гүлдермен екі сортты будандастырғанда, барлық F1 күлгін гүлдер болды. F2 қандай гүлдер болады? Ата-аналар мен F1 генотиптерін жазыңыз.

Ата-аналар мен ұрпақтарды талдау қорытындылары:

Егер F1 қызыл гүл болса, онда олардың CP генотипі. Егер F1 біртекті болса, онда ата-аналар гомозигот және SSR және ssrr генотиптері бар. F2-де қос гетерозиготты будандастыру кезінде фенотиптің ыдырауы күтіледі:9/16 CR - қызыл, 3/16 SR + SR 3/16 + 1/16 MTEF -ақ. Бөлу 9/16: 7/16

Комплементарлық

Notes: Эпистаз.

Эпистатичным называют такое взаимодействие генов, при котором аллель одного гена подавляет действие аллелей других генов. Эпистатичное взаимодействие противоположно комплементарному. Некоторые породы кур имеют белое оперение, другие же - окрашенное.

Рис. 332. Наследование окраски оперения у кур

Белое оперение определяется несколькими различными генами, например, у белых леггорнов - генами ССII, а у белых плимутроков - ccii (рис. 332) . Доминантная аллель гена С определяет синтез предшественника пигмента (хромогена, обеспечивающего окраску пера), а его рецессивная аллель с - отсутствие хромогена. Ген I является подавителем действия гена С, а аллель i не подавляет его действия. Таким образом, белая окраска у кур определяется не наличием особых генов, определяющих развитие этой окраски, а наличием гена, подавляющего ее развитие.

Рис. 333. Наследование окраски зерновки у пшеницы.

При скрещивании, например, леггорнов (ССII) с плимутроками (ссii), все потомство F1 имеет белую окраску, которая определяется наличием в их генотипе гена-подавителя (СсIi) . Если же гибридов F1 скрестить между собой, то во втором поколении происходит расщепление по окраске в отношении 13/16 белых: 3/16 окрашенных. Окрашенным оказывается та часть потомства, в генотипе которой имеется ген окраски и отсутствует его подавитель (С_ii) .

Полимерия

Скрещивая белую и пурпурную фасоли, Мендель столкнулся с явлением полимерии. Полимерией называют однозначное влияние двух, трех и более неаллельных генов на разви-

тие одного и того же признака. Такие гены называют полимерными, или множественными, и обозначают одной буквой с соответствующим индексом, например, А1, А2, а1, а2.

Полимерные гены контролируют большинство оличественных признаков организмов: высоту растения, массу семян, масличность семян, содержание сахара в корнеплодах сахарной свеклы, удойность коров, яйценоскость, вес тела и т. д.

Явление полимерии было открыто в 1908 г. при изучении окраски зерновки у пшеницы Нельсоном-Эле (рис. 333) . Он предположил, что наследование окраски у зерновки пшеницы обусловлено двумя или тремя парами полимерных генов. При скрещивании краснозерной и белозерной пшеницы в F1 наблюдалось промежуточное наследование признака: все гибриды первого поколения имели светло-красное зерно. В F2 происходило расщепление в отношении 63 краснозерных на 1 белозерное. Причем краснозерные зерновки имели разную интенсивность окраски - от темно-красной до светло-красной. Исходя из наблюдений, Нельсоном-Эле определил, что признак окраски зерновок обуславливает три пары полимерных генов.

У человека по типу полимерии наследуется, например, окраска кожи.

Плейотропия

Плейотропией называют множественное действие генов. Плейотропное действие генов имеет биохимическую природу: один белок-фермент, образующийся под контролем одного гена, определяет не только развитие данного признака, но и воздействует на вторичные реакции биосинтеза различных других признаков и свойств, вызывая их изменение.

Плейотропное действие генов впервые было обнаружено Г. Менделем, который обнаружил, что у растений с пурпурными цветками всегда имелись красные пятна в пазухах листьев, а семенная кожура была серого или бурого цвета. То есть развитие этих признаков определяется действием одного наследственного фактора (гена) .

У человека встречается рецессивная наследственная болезнь-серповидно-клеточная анемия. Первичным дефектом этой болезни является замена одной из аминокислот в молекуле гемоглобина, что приводит к изменению формы эритроцитов. Одновременно с этим возникают глубокие нарушения в сердечно-сосудистой, нервной, пищеварительной, выделительной системах. Это приводит к тому, что гомозиготный по этому заболеванию погибает в детстве.

Плейотропия широко распространена. Изучение действия генов показало, что плейотропным эффектом, очевидно, обладают многие, если не все, гены.

Таким образом, выражение «ген определяет развитие признака» в значительной степени условно, так как действие гена зависит от других генов - от генотипической среды. На проявление действия генов влияют и условия окружающей внешней среды. Следовательно, генотип является системой взаимодействующих генов.

Гендердің комплементарлық өзара іс-қимылының мысалы

Адамда қалыпты естудің дамуы екі генмен анықталады: а (нормаға жауап береді.

Құлақтың ұлуын дамыту) ; В (нормалар үшін жауап береді. есту нервінің дамуы) .

Есеп: қалыпты адамдардың генотиптері. есту:ааВВ, ААВВ, аabbthe ауруы бар адамдардың генотиптері (кереңдік) :ААВВ, ААВВ, ААВВ, ААВВ

Полимерия

Бірнеше паллель емес доминантты гендер бір белгінің дамуына ұқсас әсер ету үшін жауап беретін құбылыс. Мұндай гендер неғұрлым көп болса, соғұрлым айқын белгі (тері түсі, сиыр сауығы)