Мембрана құрылысы

Биологиялық мембраналардың қызметтері. Мембраналардың иондық каналдары.

Астана медицина университеті

Қалыпты физиология кафедрасы

Жоспар

І. Биологиялық мембраналардың қызметі

ІІ. Иондық каналдар

Биологиялық мембраналар:

Жасушаны сыртқы қоршаған ортадан шектейді және сыртқы ортаның кері әсерінен қорғайды

Жасуша мен оны қоршаған ортаның арасындағы зат алмасуды басқарады

Электрлік потенциалдардың пайда болуына ықпал етеді

Митохондриядағы АТФ энергиясын синтездеуге қатынасады

Биологиялық мембрананың түрлері:

Плазмолемма (жасушаның сыртқы қабаты)

Жасушаішілік мембраналар

Базальды мембрана

Мембрананың құрылысы

- Фосфолипидтердің екі қабаты

- Липид молекулалары гидрофилды бастан және гидрофобты құйрықшаны түзейді

- Билипидты қабатына ақуыз молекулалары, гликопротеидтер мен көмірсулар батырылған.

Фосфолипид

Құрамы:

Полярлы (гидрофильді) - (басы және денесі) ;

Полярлы емес (гидрофобты) - (құйрықшалары)

Химиялық құрамы

Басы - азотты (этаноламин, холин) және азотты емес (серин, инозин, треонин) негіздерінен құралған. Ортофосфорлы қышқылдардың әсерінен басы денесімен байланысады.

Денесі глицериннен немесе сфингозиннен (қанықпаған аминспиртінен) тұрады.

Құйрықшалары полярсыз май қышқылдарының СН тізбегінен тұрады.

Мембрана құрылысы

1- фосфолипид биқабаты, 2- фосфолипид молекуласының гидрофильді полярлы басы, 3- фосфолипид молекуласының гидрофобты құйрығы, 4- интегралды ақуыздар, 5- гликолипид, 6- перифериялық ақуыздар, 7- иондық канал, 8- пор(саңлау), 9- ақуызға жабысқан микротүткіше.

Қызметтері

Энергетикалық қызметі

Матрицалық қызметі

Механикалық қызметі

Бөгеттік қызметі

Бөгеттік қызметі - қоршаған орта мен жасушаның арасында таңдамалы, кезекпен белсенді, енжар зат алмасу процестері жүреді. Таңдамалы дейтін себебі биологиялық мембранада, басқа топқа жататын заттар тасымалданбайды. Клетка ішіндегі оттегі, көмірқышқыл газы, су оңай өтеді де, басқа заттардың өтуі қиындай түседі және бұл өткізгіштік олардың майларда және суда ерігіштігіне тәуелді.

Бөгеттік қызметі

Механикалық қызметі - жасушалармен жасушалар ішіндегі құрылымдар берік болып өзін - өзі басқарады.

Механикалық қызметі

Матрицалық қызметі - мембаранадағы ақуыздардың орналасуын, олардың бағытын және өзара ұтымды әсерлесуін қамтамасыз етеді.

Матрицалық қызметі

Энергетикалық қызметі - митохондрийдің ішкі мембраналарында АТФ - ті синтездеу және хлоропласт мембранасында фотосинтездеу.

Энергетикалық қызметі

Тасымал қоректік және қуаттық заттардың жасушаға

келуін, қалдық өнімдер мен биологиялық дәртті

нәрселердің одан шығарылуын, иондардың алмасуын

қамтамасыз етеді. Тасымалдың бірнеше түрі бар: диффузия, белсенді тасымал, экзо-және эндоцитоз.

Мембрана арқылы тасымал

Диффузия -бұл заттардың мөлшері көп жағынан аз жағына қарай, яғни мөлшерлік айырмашылығына сәйкес өтуі. Мембрана арқылы оттек және көмірқышқыл газы осы тәсілмен өтеді. Иондар, глюкоза мен аминқышқылдары, майлар баяу өтеді.

Диффузия

Белсенді тасымалдау - мембрана арқылы заттардың өткізілуі транслоказалар көмегімен жүзеге асады, бірақ бұл кезде заттар олардың концентрация градиентіне қарама-қарсы бағытта, яғни концентрациясы аз ортадан концентрациясы жоғары ортаға өткізіледі.

Транслоказалар - ѳздері ѳткізетін заттарға азды-көпті сай болып келетін интегралдық ақуыздар.

Белсенді тасымалдау

К+ және Na+ иондары градиенттерінің пайда болуына мүмкіндік жасаушы мембраналар жүйесі натрий-калийлі насостар деп аталады.

Эндоцитоздың түрлері

Экзоцитоз

Мембрананың иондық каналдары

Каналдар арқылы иондардың тасмалдануы импульстің таралуы үшін энергия көзі болып табылады. Процестің негізінде АТФ энергия есебінде қатысатын натрий насосы болады. Ионды каналдар жоғарғы селективті болып келеді. Бірақта К-каналдарын жауып тастап, Nα-каналдарын басқа катиондарды тасмалдатуға болады. Мұны К-каналдарына тасмалдатуға болады.

Мембрананың сырын, қорын зерттеу жаратылыстану ғылымындағы ең басты, тез дамыған сала.

Қазіргі таңда әр түрлі ғылыми зерттеу әдістерінің жетілуінен таза мембраналық фракцияларды таза күйінде бөліктерін алып, жеке-жеке құрылымын, қасиетін анықтады.

Қорытынды

Ұқсас жұмыстар

Биомембрана құрылымы, клетка қабырғасының құрылысы

Биологиялық мембрананың өткізгіштік механаимі. Иондық каналдар және тасымалдаушылардың құрылысы мен функциясы. Электрогенез механизмі

Биологиялық мембрана

Ядроның құрылысы мен қызметі

Жасуша және оның органоидтары

Қос мембраналары органоидтар. Пластидтер. Ядро. Митохондрия

НЕЙРОН ҚЫЗМЕТІ. СИНАПСТАРДАН ҚОЗУДЫҢ ӨТУІ

Интегралдық белоктар

Спиральді мүше

Жасуша органоидтары Ядро Ядролық мембрана