ЭКОЖҮЙЕЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖҮЙЕ
ОРЫНДАҒАН:ЕСІРКЕП АРУЖАН
ҚАБЫЛДАҒАН:ДОСКЕНОВА.Б.Б
ТОБЫ:Б(О)-19К
ЭКОЖҮЙЕ ДЕГЕНІМІЗ – ЗАТ, ЭНЕРГИЯ ЖӘНЕ АҚПАРАТТАР АЛМАСУ
НӘТИЖЕСІНДЕ БІРТҰТАС РЕТІНДЕ ТІРШІЛІК ЕТЕТІН КЕЗ КЕЛГЕН ӨЗАРА
ӘРЕКЕТТЕСУШІ ТІРІ АҒЗАЛАР МЕН ҚОРШАҒАН ОРТА ЖАҒДАЙЛАРЫНЫҢ
ЖИЫНТЫҒЫ.

Мысал:Гран Канариядағы Қайнарсу экожүйесі, Канар аралдарының аралы.
ЭКОЖҮЙЕЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ

Құрлық экожүйелері – тундра, тайга, орманды дала, дала, шөлейт, шөл, тропиктер, тау;

Тұщы су – ағынсыз (көл, тоған) және ағында су (өзен, бұлақ, жылға), батпақтар
мен батпақты ормандар экожүйелері.

Теңіз экожүйелері.
ҚОРЕКТЕНУ ӘДІСІНЕ ҚАРАЙ АҒЗАЛАР:

• Автотрофтар (грек аутос - өзі) –
бейорганикалық заттардың органикалық
Афтотрофтар заттарға айналуын жүзегі асырады (жасыл
өсімдіктер мен кейбір
микроорганизмдер).

• Гетеротрофтар (грек. -әр түрлі) – дайын
органикалық заттармен қоректенеді
Гетеротрофтар (саңырауқұлақтар, жануарлар мен адам).
ЭКОЖҮЙЕНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ 3-ДЕҢГЕЙДЕН
ТҰРАДЫ:
• Консументтер – бұлар гетеротрофты организмдер, продуценттер немесе басқа консументтер өндірген органикалық
заттектерді қорек (азық) көзі ретінде пайдаланатын немесе оларды жаңа түрге трансформациялайтын организмдер. Бұларға
барлық жануарлар (адамды қоса), саңырауқұлақтармен микроорганизмдердің көбі, паразиттік және жәндік қоректі
1 өсімдіктер жатады.

• Продуценттерге (өндірушілер) өздерінің денелерін бейорганикалық қосылыстар есебінен құратын автотрофтық организмдер
жатады. Олар өздерінің тіршілік етуіне қажетті органикалық заттекттерді күн энергиясын пайдаланып, бейорганикалық
2 заттектерден өндіре алатын тірі организмдер.

• Редуценттер – қалпына келтіруші, деструкторлар органикалық заттарды ыдыратушы және оларды бейорганикалық заттарға
айналдырушы ағзалар. Редуцентерге бактериялар, саңырауқұлақтар жатады. Олар заттардың биологиялық айналымының
3 соңғы звеносы болып табылады.
КОНСУМЕНТТЕР 1-ШІ ЖӘНЕ 2-ШІ РЕТТІК
БОЛЫП БӨЛІНЕДІ:

• Фитофагтар
• 1-ші реттік консументтер (фитофагтар)- тек қана

1 өсімдік текті қорек пен тіршілік жасайтын
жануарлар, көптеген жәндіктер (бұғы, піл, қой,
қаз, көк шегіртке, өсімдік биті);

• Зоофагтар
• -2-ші реттік консументтер (зоофагтар)

2 жануарлармен қоректенетін организмдер,
жыртқыштар.
ЭКОЖҮЙЕ ТҮРЛЕРІ:

- микроэкожүйе - мезоэкожүйе
- макроэкожуйе
(мысалы, шіріп (орман, көл,
(континент, мұхит);
жатқан ағаш діңі); батпақ);

- ғаламдық экожүйе
(Жер биосферасы).
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ
БАЙЛАНЫСТАР:
Трофикалық байланыстар түр аралында
туындайды, мұнда бір түр басқа түрмен
қоректенеді: тірі особьтармен, өлген
қалдықтармен, тіршіліктегі онімдермен. Фабрикалық байланыстар – бұл түр түрлердің
Трофикалық байланыс тікелей немесе жанама пайдаланған азықтарының қалдыгын олген
жүруі мүмкін. Тікелей байланыс – арыстанның денелерін, сыртқа шығарған өнім қалдықтарын
ақбөкендерді жеуі, құстардың өлі жануар пайдаланады. Оған құстардың ұя салуға ағаш
денесімен қоректенуі және коңыздардың ірі бұталарын,
қаралардың қиларын пайдалануы. Жанама
байланыс бәсекелестік жағдайда әр түрлі
түрлердің бір қорды пайдалану кезінде шығады.

Топикалық байланыстар – бір түрдің тіршілік
орнын екінші бір түрдің пайдалануы. Мысалы, Форикалық байланыстар – бір түрдің басқа
тоқылдақ пен көкектің ұяны пайдалануы. екінші түрлері таратуға, тасымалдауға қатысуы.
жағдайда былай да болуы мүмкін. Бір түрдің Жануарлар арқылы өсімдіктердің дәндері,
тіршілік ету жағдайы өзгерсе екінші түрге етуі. Оған тұқымдары, споралары тасымалданады. Мұны
мысал, қылқан жапырақты ормандардағы зоохория деп атайды.
жерлерде шөптесін өсімдік жамылғысы болмайды.
ЭКОЖҮЙЕЛЕРДІҢ ӨНІМДІЛІГІНІҢ
ЗАҢЫ:
Екінші Бірінші
реттік реттік
өнімділік өнімділік

Таза Жалпы
бірінші бірінші
реттік реттік
өнімділік өнімділік
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Экологиялық сараптама түрлері

Табиғи экожүйе

Антропогендік іс әрекет және гидросфера. Антропогенез және педосфера

Экологиялық биотехнологияның міндеттері

Экологиялық пирамида

Экология бөлімі

Биомасса пирамидасы - қоректік тізбектің бірінші деңгейінен екінші деңгейіне берілетін органикикалық заттар массасы

Антропогендік іс әрекет және гидросфера, антропогенез, педосфера

Геоэкологияжоғарғы иерархиялық деңгейлердің Экожүйесін зерттейтін экологияның бір саласы

Антропогендік іс әрекет және гидросфера. Антропогенез және педосфера. Геожүйелермен экожүйелердің жер-топырақ ресурстарының күйіне антропогендің әсер етудің зардаптары

Пәндер