Көлденең жолақты қаңқа

Тақырыбы: Бұлшық ет физиологиясы.

Тексерген: Әбдірешов С.

Орындаған: Бақтияр А. Т.

Тобы: ББ 18-06.

Алматы, 2020

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Жоспары:

Кіріспе: Бұлшықеттің жіктелуі.

Негізгі бөлім: 1) Қаңқа бұлшықеттерінің қызметі.

2) Бұлшықеттің физиологиялық қасиеттері.

3) Бұлшықеттің жиырылу түрлері және механизмі.

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер.

Бұлшықеттер

Көлденең жолақты қаңқа

Көлденең жолақты жүрек

Біріңғай салалы

Адам еркіне сай жиырылу тән

Адам еркінен тыс жиырылу тән

Адам еркінен тыс (автоматиякалық) жиынырылу тән

Бұлшықет ұлпасының түрлері

Көлденең жолақты қаңқа

Біріңғай салалы

Көлденең жолақты жүрек

Қаңқа бұлшықетінің қызметтері:

адам дене қалпын сақтауға қатысады;

дененің кеңестікте қозғалысын қамтамасыз етеді;

дене бөліктерінің бір-біріне салыстырмалы түрде қозғалысын қамтамасыз етеді;

жылу көзі болып табылады (жылу реттеуге қатысады) .

Бұлшықеттің физиологиялық қасиеттері:

Қозғыштық

Жиырылу

Эластикалық

Автоматия

Пластикалық

Өткізгіштік

бұлшықеттің тітіркендіргішке қозып жауап беруі

бұл қозу кезінде ұзындығы немесе кернеуінің өзгеруі

жиырылудан кейін бұлшықеттің бастапқы пішініне келуі

бұл тіннің сырттан тітіркендірусіз өзінде пайда болатын серпіністер арқылы қозуын айтамыз

ұзындығы өзгерген пішінін біраз уақытқа дейін сақтау

бұлшықет бойымен қозудың өтуі

Қозуды өткізу жылдамдығы:

көлденең жолақты қаңқа еті - 3, 5-14 м/сек;

көлденең жолақты жүрек еті - 0, 5-1м/сек;

бірыңғай салалы еттері- 0, 5мм - 5-10см/сек

Бұлшықеттің жиырылу түрлері

Еттің жиырылуы белгілі бір жағдайға (тәуелділігіне) байланысты

Сандық жағынан

изотониялық режим

ауксотониялық режим

изометриялық режим

бұлшықеттің дара жиырылуы

тетанус (немесе сіреспе)

жинақы бұлшықет жиырылуы

Шала жинақталу

Толық жинақталу

Тісті тетанус

тегіс (жайпақ) тетанус

ЕДЖ - жеке импульс әсері нәтижесінде пайда болады.

1. Латенттік (жасырын) кезеңі - 0, 01 сек;

2. Жиырылу кезеңі - 0, 05 сек;

3. Босаңсу кезеңі - 0, 05-0, 06 сек.

Еттің дара жиырылуы (ЕДЖ) :

Тетанус - бұл жиі тітіркендіргішке бұлшықеттің ұзақ және күштірек жиырылып жауап беруі.

Тісті тетанус төменгі жиілікті тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады (10 - 20 Гц) .

Тегіс тетанус жоғары жиілікті тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады (↑ 20 Гц) .

Тітіркендіргіш жиілігінің оптимумы мен пессимумы (Н. В. Введенский)

Оптимум - бұл ең жоғары тетанусты тудыратын тітіркендіргіш жиілігін (оптималды) айтамыз.

Пессимум - бұл төмен тетанус тудыратын ең жиі тітіркендіргішті айтамыз.

Бұлшықеттің жиырылу механизмі

Тітіркендіру→ Әрекет потенциалының пайда болуы→ Оның жасуша мембранасы мен талшықтардың көлденең түтікшелері бойымен өтуі→ Саркоплазма ретикулум цистерналарынан Са2+ иондарының босап шығуы және олардың миофибриллдерге енуі→ Са2+ ионының тропонинмен байланысы→ Тропомиозиннің деформациясы→ Көлденең көпіршелердің белсенді актин орталықтарымен байланысы→ Актин жіпшелерінің жылжыуы, яғни миофибриллдер қысқарады→ Кальций насосының белсенуі→ Саркоплазмадағы бос Са2+ иондарының концентрациясының төмендеуі→ Көлденең көпіршелердің босауы→ Миофибриллдердің босаңсуы.

Қорытынды:

Қорыта келе, бұлшықеттің көлденең жолақты жүрек, көлденең жолақты қаңқа, біріңғай салалы деп жіктелетінін көрдік. Негізгі физиологиялық қасиеттері жиырылғыштық, өткізу, эластикалық, қозғыштық, автоматия, пластикалық болып қаралынды. Жалпы алғанда, бұлшықет тірек-қимыл аппаратының негізі.