Тірі заттың биологиялық функциялары

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі
М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университтеті

Биосфера туралы ілім
Орындаған:Омирхан Айгүл
Қабылдаған:Доскенова.Б.Б
Тобы:Б(о)-19к
.

Биосфера (грек тілінен аударғанда биос -өмір, шар деген мағынаны білдіреді)- барлық тірі организмдерді және осы организмдермен үздісіз алмасып
түратын планета заттарын жинақталған Жердің ерекше қабаты. Биосфера терминін ең алғаш көрнекті австриялық геолог – Э.Зюсс (1875 ж). Ол
биосфераны жердің ерекше қабаты деп түсіндірді. Бірақ та биосфера туралы ілімнің негізін салушы академик В.И.Вернадский болды, ол тірі заттар
туралы түсінікті дамытты.
Биосфераның құрылымы:
Биосферада геологиялық бір-
бірімен байланысқан типтері:
Биогенді
Костық
Тірі
Биокостық
зат зат
затзат
Тірі заттың биологиялық
функциялары:
• Энергетикалық функциясы. Биосфералық құбылыстардың космостық сәлеленумен, негізінен күн
радиациясымен байланысын жүзеге асырады. Бұл функцияның негізінде жасыл өсімдіктердің
фотосинтетикалық қызметі жатыр. Фотосинтез процесінде күн энергиясының жинақталуы және оның
биосфераның жеке компоненттері арасында таралуы жүзеге асырылады. Күн энергиясының жинақталуы
есебінен жердегі барлық тіршілік құбылыстары жүреді;
• Газдық функциясы. Газдардың миграциясы мен өзгерісін жүзеге асыра отырып, биосфераның газдық
құрамын қамтамасыз етеді. Жердегі газдырдың басым юөлігінің шығу тегі – биогенді тірі заттың тіршілік
процесінде негізгі газдар, азот, оттегі, көмірқышқыл газы, күкірт сутек, метан және түзіледі;
• Концентрациялық функция. Қоршаған ортаның бтогенді элементтерін тірі ағзалардың жинауынан
көрінеді. Тірі заттың құрамында жеңіл элементтердің атомдары: сутегі, көміртегі, азот, оттегі, натрий,
магний, калий, кальций, кремний, күкірт, хлор, алюминий басым болады. Бұл элементтердің тірі ағзалар
денесіндегі концентрациясы сыртқы ортамен салыстырғанда жүздеген құрамының біртектісіздігі мен
оның өлі заттан айырмашылығын осы себеппен түсіндіруге болады;
• Тотығу дәрежесі өзгермелі атомдары бар заттардың химиялық өзгерістері. Жер бетінде тотығу мен
тотықсызданудың биогенді процестері басым болады;
• Деструктивтік функция. Өлімнен соң ағазалардың ыдырауымен байланысты процесстер. Оның
нәтижесінде органикалық заттың минерализациясы жүреді. Нәтижеде биосфераның биогенді және
биокостық заттары түзіледі;
• Орта түзуші функция. Тірішілік процестерінің нәтижесінде ортаның физико-химиялық өлшемдері де
өзгереді;
• Тасымалдаушы функциясы. Ауырлық күшіне қарсы, горизонталды бағытта заттардың тасымалдануы
жүзеге асырылады. Тірі заттардың кері – төменнен жоғары, мұхиттан континенттерге тасымалдауын
қамтамасыз ететін бірден-бір фактор. Осының нәтижесінде олар биохимиялық циклдың «жоғарғы»
бұтағын жүзеге асырады.
Коммонер заңы:
• Ағылшын ғалымы Б. Коммонер (1974 ж) тірі және өлі табиғаттың арасындағы
барлық экологиялық өзара қарым-қатынастарды 4 заңға біріктірген. Бірінші
заң – барлығы барлығымен байланысты. Екінші заңы – материя жойылмайды,
жоқтан пайда болмайды, ол бір түрден екінші түрге өтеді. Үшінші заң – табиғат
өзі жақсы біледі. Төрінші заң – тегін ешнәрсе жоқ.

2.Материя
1.Барлығы
жойылмайды,жо 3.Табиғат өзі 4.Тегін еш нәрсе
барлығымен
қтан бар жақсы біледі жоқ
байланысты
болмайды
Ноосфера
• Ноосфера – ақыл-ой сферасы – биосфераның дамуының ең жоғарғы сатысы «сана сферасы», мұна
негізгі дамуды анықтайтын фактор – саналы адам әркеті. Ноосфера терминін алғаш рет
палеонтолог, антрополог Эдуард Леруа және палеонтолог Пьер Тейяр Шарден 1927 ж. Бірақта әлі
күнге дейін ноосфера туралы түсінік пікірталас. Бір жағынан ноосфера әлеуметтік экологияның
негізгі заңы ретінде, ғылымның ең ірі жетістігі екіні мойындалып, ал екінші жағынан адманың ақыл-
ойымен басқарылатын қоршаған орта туралы армандау. Биосфера ілімі сияқты, ноосфера ілімінің де
негізін қалаушы В.И. Вернадский. Адамның әсері басқа организмдердің тірішілігінен көп
айырмашылығы бар: біріншіден ол биологиялық емес, өндіріс қызметімен байланысты.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Микроорганизмнің кедерлік құрылымдары

Жасушаның биологиялық мембраналарының молекулалық құрылымы мен функциялары

Биосфера құрылымы

ТЕРМОДИНАМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР

Ақуыз құрамы

Өндірісте қолдануға продуценттерді жасау үшін табиғи микрофлора микро организмдердің штамдарының көзі

Биологиялық мембраналардың қызметі

Сұйытылған ерітінділер

Табиғат құбылыстары

Био - мембраналар

Пәндер