МЕМЛЕКЕТТІК ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ ҚАДАҒАЛАУДЫҢ НЕГІЗГІ МАҚСАТТАРЫ

Презентация қосу

Қ А З А Қ Ұ Л Т Т Ы Қ А Г РАРЛЫ Қ У Н И В Е Р С И Т Е Т І
В Е Т Е Р И Н А Р И Я Ф А К УЛЬ ТЕ Т І
ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ САНИТАРИЯЛЫҚ
С А РАП Т АУ Ж Ә Н Е Г И Г И Е Н А К А Ф Е Д РАС Ы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНА САЛҚЫНДАТЫЛҒАН
ЕТТІ (ИМПОРТТАУ) КЕЗІНДЕГІ ҚОЙЫЛАТЫН
ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ-САНИТАРИЯЛЫҚ ТАЛАПТАР
ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖАҚСАРТУ ШАРАЛАРЫ
тақырыбына арналған СӨЖ
ЖОСПАР:
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
2.1. Ет және ет өнімдерін темір жол көлігімен тасымалдау ережелері
2.2. Ет және ет өнімдерін су көліктерімен тасымалдау ережелері
2.3. Ет және ет өнімдерін әуе көліктерімен тасымалдау ережелері
2.4. Ет және ет өнімдерін автокөлікпен тасымалдау ережелері
2.5. ТМД елдеріне ет пен ет өнімдерін импорттау үшін қойылатын
ветеринариялық-санитариялық талаптар
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
ҚР мемлектеттік шекарасында жануарларды, жануартекті өнім мен шикізатты және фуражды

импорттау кезінде ветеринарлық-санитарлық қадағалауды дұрыс ұйымдастыру мақсатында ветеринарлық

бекеттер жүйесі құрылған. Мұндай бекеттер халықаралық тасымалдаумен айналысатын ірі әуежайларда

да бар.Шекаралық қадағалау бекетінің тексеруіне көліктің кез-келген түрі мен шекара арқылы өткен

барлық жануарлар мен малшаруашылық жүктер және фураждар, көбінесе үй, зоопарктік, зертханалық т.б

жануарлар, сонымен қоса құстар, шаяндар, балықтар, аралар, қоңыз және кенелер, шәует, уылдырық,

жануартекті өнім және шикізат, фураж, биологиялық препараттар т.б жүгіндіріледі.Жануарларды,

жануартекті өнімді және шикізатты тек аурудан таза шаруашылықтардан әкелсе ғана кіргізуге және

шығаруға рұқсат етіледі.Жануарлардың, ауылшаруашылық өнімдерінің, шикізат және фураждың импорт

операциялары ҚР АШМ ветеринария департаментінің рұқсатымен жүргізіледі.

Мемлекеттік ветеринарлық қадағалау – ветеринария саласындағы өкілетті мемлекеттік органның

Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңдарын бұзудың алдын алуға, оны анықтауға

болдырмауға және жоюға бағытталған қызмет. ҚР аумағында мемлекеттік ветеринариялық қадағалауды

ҚР Үкіметі белгілеген ветеринария саласындағы өкілетті мемлекеттік орган және оның облыстық,

аудандық, қалалық аумақтық бөлімшелері, ветеринариялық бақылау бекеттері бар шекарадағы және

көліктегі мемлекеттік ветеринариялық қадағалаудың аймақтық бөлімшелері жүзеге асырады.
МЕМЛЕКЕТТІК ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ
ҚАДАҒАЛАУДЫҢ НЕГІЗГІ МАҚСАТТАРЫ:

1.Жануарлардың жұқпалы ауруларының, оның ішінде
адамдар мен жануарларға ортақ аурулардың алдын алу;
2. Мемлекеттік ветеринариялық қадағалау нысандарының
ветеринариялық-санитариялық қауіпсіздігін қамтамасыз
ету;
3. ҚР аумағын басқа мемлекеттерден жануарлардың жұқпалы
және экзотикалық ауруларын алып келуден және таратудан
қорғау;
4. ҚР ветеринария саласындағы заңнамаларын бұзудың
алдын алу, анықтау, болдырмау және жою;
МЕМЛЕКЕТТІК ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ ҚАДАҒАЛАУ
КЕЛЕСІ МӘСЕЛЕЛЕРДІ КӨЗДЕЙДІ:

-жеке және заңды тұлғалардың ҚР ветеринария саласындағы заңдарының талаптарын орындау
жөніндегі қызметін бақылауды;
-ҚР аумағын басқа мемлекеттерден жануарлардың жұқпалы және экзотикалық аурулары
қоздырушыларының әкелінуі мен таралуынан қорғау жөніндегі ветеринариялық іс-шараларды
жүзеге асыру мен бақылау;
-ветеринария саласындағы заңдарында белгіленген тәртіпте ветеринариялық есепке алу мен есеп
беруді жүргізу және оларды табыс етуді;
-ветеринариялық іс-шараларды ұйымдастыру мен олардың орындалуын бақылау; базарларда,
жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізатты өндіру, дайындау, сақтау, өңдеу және өткізу
жөніндегі ұйымдарда, сондай-ақ мемлекеттік ветеринариялық қадағалауға жататын жүктерді
тасымалдау (орнын ауыстыру) кезінде мемлекеттік ветеринариялық қадағалауды жүзеге асыру;
-мемлекеттік ветеринариялық қадағалау нысандарының қауіпсіздігін, ветеринариялық-
санитариялық жағдайды бақылау;
-жануарлар ауруларының пайда болу мен таралу және жануарлардың азықтан улану себептері мен
жағдайларын ашып, анықтау;
-ҚР заң актілеріне сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау.
МЕМЛЕКЕТТІК ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ ҚАДАҒАЛАУ
НЫСАНДАРЫ:
1. Жануарлар, жануарлардан алынатын өнімдер мен жануарлардың жыныс және дене
жасушалары;
2. Жануарлар ауруларының қоздырғыштары;
3. Жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізат, ветеринариялық препараттар, жемшөп пен
жемшөптік қоспалар, патологиялық материал немесе диагностика және ветеринариялық-
санитариялық сараптама үшін алынатын сынамалар, сондай-ақ су, ауа, топырақ, өсімдіктер
сынамалары;
4. Жануарларды емдеу мен дауалау үшін, аурулардың диагностикасын өткізу үшін қолданатын
препараттар, ветеринариялық-санитариялық сараптама үшін пайдаланылатын
ветеринариялық және зоогигиеналық мақсаттағы бұйымдар мен қондырғылар;
5. Жануарлар ауруларының қоздырғыштарын тарататын факторлар көлік құралдары, ыдыстың
барлық түрлері, буып-түю материалдары;
6. Жеке және заңды тұлғалардың ветеринария саласындағы қызметі;
7. Мемлекеттік ветеринариялық қадағалау бақылайтын жүктерді өсіретін, дайындайтын,
сақтайтын, өңдейтін, өткізетін немесе пайдаланатын, сондай-ақ ветеринария саласындағы
ғылыми қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың аумақтары, өндірістік үй-
жайлары мен қызметі;
8. Мал айдайтын жолдар, маршруттар, мал жайылымдары мен суаттардың аумақтары, оларды
жүйелеу рәсімдері мен нысандары;
9. Ветеринариялық есеппен есепке алу мен есеп беру жөніндегі нормативтік құжаттама,
ветеринариялық куәлік, ветеринарлық сертификат, ветеринариялық анықтама,
ветеринариялық-санитариялық қорытынды, сараптама актісі, мемлекеттік ветеринариялық
қадағалау бақылайтын жүктерді өндіру, дайындау (сою), сақтау және өңдеу жөніндегі
нормативтік-техникалық құжаттама мен ветеринария саласындағы өзге де нормативтік
құжаттамалар.
Салқындатылған ет артылар алдында еттің ішкі қабатында температурасы
0 ден минус 4 о С-тан аспай, еттің үсті құрғақ және кепкен қатпары
болып, көгермеген, жібімеген, сілекейсіз және қатқан етке тән бөлінген
болуы керек.
Салқындатылған түрінде шошқаның кесілімдері тасымалдауға
жіберілмейді.
Салқындатылған түрде мұздатқышы жоқ, сойылғаннан соң сақталуы екі
күннен аспаса тек қана мал, қой, жылқы етін ғана тасымалдауға
болады. Салқындатылған ет тасымалдауға еттің үсті кепкен қатпары
болып, еттің ішкі қабатында температурасы минус 4 о С-тан 12 о С-қа
дейін болуы керек.
Мұздатылған және салқындатылған еттерді вагонға асып артылады, асып
артылғанда ұшалар, жартылай бөлінген, төртке бөлінген еттер, бір-
бірімен және вагонның едені мен қабырғасымен жанаспау керек.
Жартылай бөлінген қара мал етін ілгенде оң бөлігі вагонның бір
жағына, сол бөлігі бір жағына, іш жақтарымен вагонның басына
немесе аяғына қарай қаратылып ілінеді.
Төртке бөлінген қара мал еті және қой еті екі қабаттап ілінеді,
екінші қабаты бірінші қабатқа жіппен байланады. Қара мал етінің
жартылай бөлінген және төртке бөлінгенін еттері шахмат тәсілінде
ілінеді. Шошқаның жартылай бөлінген етін және басқа да ұсақ
малдар етін орнының көлеміне байланысты қой мен сиыр етіне
сәйкестеп ілінеді.
ЕТ ЖӘНЕ ЕТ ӨНІМДЕРІН ТЕМІР ЖОЛ
КӨЛІГІМЕН ТАСЫМАЛДАУ ЕРЕЖЕЛЕРІ
Ет және ет өнімдерін темір жол көлігімен тасымалдау ерекшелігі сапасын сақтай
отырып, жылдам жеткізу керек. Ветеринарлық инспектор ветеринарлық
сертификаттың дұрыс рәсімделгенін, олардың берілген өнімге сәйкестігін тексереді,
құжаттары дұрыс толтырылмаған жүк тасымалдауға жіберілмейді. Оларды жеткізу
үшін арнайы тоңазытқышты көлік-машинамен суытылған және электрмен
жылытылатын изотермиялық вагондар, сонымен қатар мұзды-тұзды суытылатын
мұздақ вагондар, рефрижераторлы вагондар пайдаланылады. Рефрижераторлы
вагондар мұздақ вагондарға қарағанда артықшылығы молырақ, онда 15°С тен -18°С
дейінгі температуралық режимін ұстануға болады. Мұздатылған 30 т дейінгі етті
артып, түсіруге 3 сағаттан көп емес уақыт беріледі.

Ет тасымалдауға арналған изотермиялық вагондар
Қоңдылығы ортадан төменгі жануарлардан сойылған суытылған етке тасымалдау мерзімі 25%
қысқартылады, оны үлкен жылдамдықпен жеткізуі шарт. Суытылған, тоңазытылған сиыр, шошқа,
қой еттерін вагондарға ілмектерге іліп тасиды. Мұздатылған етті және субөнімдерді жазғы
мерзімдерде тек рефрижераторлы вагондарда тасымалдайды. Тасымалдау барысында салмақ түсуі
орын алады.
Ет пен өзге өнімдер тасымалдауға арналған изотермиялық вагондарда артар алдында техникалық
және санитарлық сәйкестігі тексеріледі. Бөгде иісі бар вагондарды пайдалануға болмайды (балық,
бояу, тыңайтқыштар, т. б. иістері бар). Жөнелтерден 2-4 сағат бұрын мұздақ вагондарға мұз бен тұз
салынуы керек (алдын ала суынуы үшін). Жазда тасымалдағанда мұздатылған етті мұз бен тұзға 4
сағат, ал суытылғанда 2 сағат бұрын салады.
Жолда мұздақ-вагондарды әрбір 24-48 сағат салып мұзбен толықтырады. Қыста вагондарды мұз,
тұзбен қамтиды, сыртқы температурасы күндіз -10°С төмен болғанда тоқтатады. Ет, ет өнімдерінің
әр партиясын ветеринарлық инспектор қарау керек, ол бұлшық ет қабатындағы температурасын
барлық орындардың, кем дегенде 5% тексереді. Стандарт бойынша бұлшық ет қабатындағы
температурасы еттің термиялық күйіне сәйкесуі керек.
САЛҚЫНДАТЫЛҒАН ЕТ
Салқындатылған етті тиеу алдында еттің ішкі қабатының температурасы 0°С -
4°С-тан аспай, еттің үсті құрғақ және кепкен қатпары болып, көгермеген,
жібімеген, кілегейсіз және қатқан болуы керек. Салқындатылған түрінде
шошқаның кесілімдері тасымалдауға жіберілмейді. Салқындатылған түрде
мұздатқышы жоқ, сойылғаннан соң сақталуы екі күннен аспаса, тек қана мал, қой,
жылқы етін ғана тасымалдауға болады. Салқындатылған ет тасымалдауға еттің
үсті кепкен қатпары болып, еттің ішкі қабатында температура минус 4°С-тан
12°С-қа дейін болуы керек.
ЕТ ЖӘНЕ ЕТ ӨНІМДЕРІН СУ КӨЛІКТЕРІМЕН
ТАСЫМАЛДАУ ЕРЕЖЕЛЕРІ
Ет және ет өнімдерін теңіз, өзен көліктерімен тасымалдайды. Бұл мақсатта
арнайы төмен температурамен қамтамасыз етілген, жүкке арналған
рефрижераторлы бөлімдері бар кеме және баржаларды қолданады.
Рефрижераторлы кемелерден басқа, механикалық желдеткіштері бар су көліктерін
де қолдануға болады. Мұндай кемелерде консервілерді, ысталған өнім, май және
т. б. өнімдерді тасымалдайды, соңғы кезде тез бұзылатын өнімдерді тасымалдауға
арналған изотермиялық және рефрижераторлы контейнерлер қолданады.
КЕМЕНІ ДАЙЫНДАУ
• Трюмдерге өнімдерді артар алдында, да, жуып, кептіреді, егер ет
тасымалданатын жағдайда, тазалаудан кейін трюмдерді ыстық сумен жуып,
желдетеді. Трюм палубасына тор орнатады. Қажет болса дезинфекция,
дезинсекция, дератизация жұмыстарын жүргізеді.
• Трюмдердің жылу изоляциясын тексереді, изоляцияның бұзылғаны
анықталса, жөндейді. Трюмдердің герметизациясына да көңіл бөлінеді. Трюм
түбіне ағаш бөлшектерін жақсы желдетілу үшін салады. Барлық төселетін
материалдарды трюмге алдын ала салады, олар қажетті температурада болу
керек.
• Суытылған және мұздатылған тез бұзылатын өнімдерді артуға арналған
рефрижератор кемелерінің жүк бөлімдерінің ауа температурасы 2-3°С төмен
болмаған жөн.
• Жүктің сапалық жағдайын келесі тәртіпте жүргізеді: жүкті қараудан өткізеді;
жүктің тасымалдау мүмкіндігін бағалайды; құжаттарды тексереді;
герметикалық жабдықталған ыдыс-қораптардың сыртқы түрін қарайды,
тоңазытқыш камералардың жағдайын тексереді.
ЕТТІ ТАСЫМАЛДАУ
• Тез бұзылатын жүктерге ет өнімдері жатады, оларды тасымалдауға жіберер алдында
келесі жағдайлар орындалады: жөнелтуші етті мұздатылған, суытылған немесе
салқындатылған күйнде, тұтас ұша немесе бөлшектенген түрде тасымалдайды. Ірі
қара мал ұшасын төрт бөлікке бөліп, шошқа жартылай ұша немесе тұтас бассыз
тасымалдайды.
• Барлық ет және ет өнімдерін рефрижераторлы трюмдерде тасымалдайды. Бір трюмге
суытылған немесе салқындатылған етті мұздатылған етпен қоса, суытылған етті
салқындатылған етпен тасымалдауға болмайды. Етті кемеге артар алдында әрбір
жүкті мұқият байқаудан өткізу керек. Еттің, ет өнімдердің тауарлық, дәмдік сапасын
сақтау мерзімі ұзақ болғанда және ет өніміне қатысты оптималды температуралық
режим сақталмаған жағдайда өзгереді. Етті ұзақ сақтаған кезде еттің жоғарғы беткейі
қараяды, құрамы өзгереді және зеңдену үдерістері байқалады. Түсінің өзгеруі құрсақ
бұлшықетінде, мойын және жанбастың ішкі жағында байқалады. Омыртқа бөлігінің
ұлпасын түсі қызғылт түстен қоңыр түске дейін, ал санында қоңырқай түске өзгереді.
ЕТ ЖӘНЕ ЕТ ӨНІМДЕРІН ӘУЕ КӨЛІКТЕРІМЕН
ТАСЫМАЛДАУ ЕРЕЖЕЛЕРІ
• Ет және ет өнімдерін тасымалдауға жабдықталған ұшақтар немесе тік ұшақтар
қолданылады, оларға жергілікті санитарлық қадағалау берген санитарлық
паспорттары болу керек. Ұшақтар үнемі мемлекеттік ветеринарлық қадағалауда
бақыланып, олардың санитарлық-гигиеналық жарамдылығы тексеріліп
отырады. Жүкті арту алдында әуежайдың ветеринарлық-санитарлық қадағалау
бөлімі ветеринарлық құжаттарды және жүк үстемелік құжатын тексереді.
• Ет және ет өнімдерін тасымалдау: Температуралық және техникалық жағдай
болса, өнімнің әрбір түрін тасымалдауға жібереді.
• Ветеринарлық-санитарлық қадағалау өкілі экипаж мүшелерімен бірлесе
отырып өнімді жүктеу, өнімнің термиялық жағдайын және ұшақ
температурасына бақылау жұмыстарын жүргізеді. Өнім сапасы
талаптарға сай келмеген жағдайда, термиялық өңдеуден өткізілмесе,
дұрыс жабдықталмаған болса, жүктеуге рұқсат берілмейді.
Зақымданған, сулы, зеңденген, еріген өнімдер де тасымалдауға
жіберілмейді.
• Суытылған және салқындатылған еттерді рефрижератор
контейнерлерінде қысқа және ұзақ қашықтықтарға тасымалдайды.
Суытылған және салқындатылған етті 2-3 қабат етіп, қысқа қашықтыққа
3 сағаттан кем емес уақытта тасымалдауға болады.
ЕТ ЖӘНЕ ЕТ ӨНІМДЕРІН ТАСЫМАЛДАУҒА АРНАЛҒАН ЖҮК
ҰШАҚ ІШІНДЕГІ ТЕМПЕРАТУРАЛЫҚ РЕЖИМ
Жүк атауы Тасымалдау Өнімнің ішкі
температурасы температурасы
Тоңазытылғанет: -12 жоғары емес -6... -8
Сиыр, қой, шошқаеті (ұша, жарты ұша)

Тоңазытылған ет бөліктері (блоктар) -12 жоғары емес -3 жоғары емес

Экспортқаарналған сиыреті мен -15 -10 жоғары емес
тоңазытылған ет бөліктері

Салқындатылған ет 0...-1 0...-1
Суыған ет 0 4...-12
Оралған блоктарда тоңазытылған кит -15 -10 жоғары емес
еті мен бауыры
Тазаланып, тоңазытылған және -6 жоғары емес
жартылай тазаланып салқындатылған құс 0...-4

Тоңазытылған үй қоян ұшасы -8 жоғарыемес -6 жоғары емес

Субөнімдер -8 -6 жоғары емес

Эндокриндік шикізат -12 жоғары емес -12 жоғары емес

Шұжықтар мен ет ыстандылары 2 жоғары емес 4 жоғары емес

Тағамдық қорытылған жануар майы 2 жоғары емес 4 жоғары емес
ЕТ ЖӘНЕ ЕТ ӨНІМДЕРІН АВТОКӨЛІКПЕН
ТАСЫМАЛДАУ ЕРЕЖЕЛЕРІ
• Жануарлар өнімдерін тасымалдайтын әрбір көлікке жергілікті денсаулық сақтау мекемесі
санитарлық паспорт береді, ол көліктің санитарлық жағдайын айқындайды. Ет, ет
өнімдерін тасымалдау үшін ар- найы тасымалдауға арналған көлікті пайдаланылады. Ет
және ет өнімдерін тиеу алдында әкімшіліктен белгіленген жұмыскер автокөлікті тексереді
және ветеринарлық-санитарлық талап- тарға сәйкестігін тексереді, әрі қарай
тасымалдануына рұқсат береді, рұқсатсыз өнімдерді тасымалдауға жібермейді. Көлікке
етті, ет өнімдерін тиеу барысында бас ветеринарлық инспекто- ры міндетті түрде өнімнің
сақталуын қадағалау керек.
• Тасымалдауға арналған ет, ет өнімдерінің сапасы МЕМСТ, ТШ, ветеринарлық санитарлық
ережелердің талаптарына сәйкес болу керек. Ет өнімдерін тасымалдау кезінде қатысатын
адамдар арнайы киімдермен қамтамасыз етіледі.
• Аймақтан тыс жерлерге еттерді тасымалдау кезінде еттерді тек қана мұздатылған,
қатырылған және суытылған түрінде тасымалдайды. Авторефрижератор көлігімен
көбінесе қаты- рылған өнімдерді тасымалдайды (-18°C).
• Еттерді келесі шартты сақтаған кезде тасымалдауға болады: ет ұшалары міндетті түрде
бөлінген болу керек (ірі қара малдар ұшасы және жылқылар екі немесе төрт бөлікке,
шошқа-жарты ұшағы, қой мен ұсақ қара малдар тұтас, бассыз болу керек).
• Ұшалар механикалық соғылмаған, ұрылмаған, зақымданбаған,
қанталаған, қанның ізі, т. б. ішкі мүшелердің қалдығы болмау
керек.
• Тасымалдауға мұзбен, қармен қатырылған, ұшалар
жіберілмейді, сонымен қатар аралас ұшалар,қатырылған,
мұздатылған, салқындатылған, суытылған бір жерде
тасымалданбайды, әрбір ұша бақылаудан өтуі керек.
• Ірі қара малдың суытылған етін автокөліктің ішінде орнатылған
ілмектерге іліп қояды. Егер жақын жерге тасымалдан- са, екі
қатар тиеуге рұқсат етіледі. Ол үшін едені жуылған, брезентпен
төселген, брезенттің және еттің үстіне жабылған таза мата мен
брезент болу керек. Құстың, қоянның ұшасын, шұжықтарды
тасымалдау үшін тесіктері бар жәшіктер қолданады. Еттерді
тасымалдау кезінде көліктің ішінде басқа бөгде, иісі қатты
шығатын заттар болмауы керек.
ТМД ЕЛДЕРІНЕ ЕТ ПЕН ЕТ ӨНІМДЕРІН ИМПОРТТАУ
ҮШІН ҚОЙЫЛАТЫН ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ-
САНИТАРИЯЛЫҚ ТАЛАПТАР

ТМД еліне әкелінетін ет және ет өнімдері, мемлекеттік ветеринария қызметінің тұрақты
бақылауында тұратын, елдің Орталық ветеринария қызметінің экспортқа өнім шығару
жөнінде рұқсаты бар қасапханаларда сойылған дені сау малдан алынуы керек.
Еті ТМД еліне экспортқа шығаруға арналған мал, сояр алдындағы ветеринариялық
тексеруден өтіп, олардың ұшалары мен ішкі ағзалары сойғаннан кейінгі ветеринариялық-
санитарлық сараптаудан өткізіліп, еттің тағамдық мақсаттарға жарамды деп табылуын,
экспортер елдің мемлекеттік ветеринария қызметі жүргізуі тиіс.
Ұшаларда ( жарты шарларды, ширектерде) анық басылған, мемлекеттік ветеринариялық
бақылау қызметінің таңбасы (клеймо) болуы керек, онда мал сойылған ет комбинатының
(ет мұздату қасапханасының) атауы немесе номері көрініп тұруы тиіс. Шабылған еттің
таңбасы (ветеринариялық клеймо) буып-түйілген ыдысқа немесе полиблокқа қойылады.
Маркирленген этикетка буып-түйілген ыдысқа оны ашқан кезде этикетканың бүтіндігі
міндетті түрде бұзылатындай етіп жапсырылады.
ЕТ ПЕН ЕТ ӨНІМДЕРІ АЛЫНҒАН МАЛДЫҢ ДЕНІ САУ, МАЛДЫҢ ЖҰҚПАЛЫ
АУРУЛАРЫНАН РЕСМИ ТҮРДЕ ТАЗА ШАРУАШЫЛЫҚТАР МЕН ӘКІМДІК
АУМАҚТАРДАН ДАЙЫНДАЛҒАН БОЛУЫ ТИІС, ОНЫҢ ІШІНДЕ:

a) малдың барлық түрлері үшін:

- шошқаның африкалық обасынан ел аумағында соңғы 3 жыл бойына;

-аусылдан - ел аумағында соңғы 12 ай бойына;

б) ірі қара мал:

-ірі қараның губка тәрізді энцефалопатиясы мен қойдың ел аумағында ХЭБ-тің "Халықаралық скрепи ауруынан ветеринариялық кодексінің"
талаптарына сәйкес;

-ipi қара обасынан, контагиозды плевропневмониядан, везикулярлық стоматиттен, күйісті ұсақ мал обасынан аумағында соңғы 12 ай бойына;

-туберкулезден, бруцеллезден, лейкоздан -соңғы 6 ай бойына;

-топалаң мен қарасаннан - шаруашылықта сонғы 20 күн бойына;

в) қой мен ешкі:

-ірі қараның губка тәрізді энцефалопатиясы мен қойдың ел аумағында ХЭБ-тің "Халықаралық скрепи ауруынан ветеринариялық кодексінің"
талаптарына сәйкес;

-блутангтан, ірі қара обасы мен плевропневмониясынан, күйісті ұсақ мал обасынан - ел аумағында соңғы 12 ай бойына;

-аденоматоздан, медиа-висна, артрит-энцефалиттен шаруашылықта соңғы 3 жыл бойына;

- қой мен ешкінің күл ауруынан- шаруашылықта соңғы 12 ай бойына;

-туберкулезден, бруцеллезден шаруашылықта соңғы 6 ай бойына;

-топалаңнан - шаруашылықта соңғы 20 күн бойына;

г) шошқалар:

- шошқаның везикулярлық ауруынан - ел аумағында соңғы 12 ай бойына;

-шошқаның классикалық обасынан, Ауески ауруынан, шошқаның энтеровирустық энцефаломиелитінен (Тешен ауруы) - әкімдік аумақ (штат,
провинция, округ т.б.) бойынша соңғы 12 ай бойына;

-трихинеллезден - шаруашылықта соңғы 3 жыл болына;

-шошқалардың репродуктивтік респираторлық синдромынан шаруашылықта соңғы 12 ай бойына;

-топалаң мен шошқа тілмесінен - шаруашылықта соңғы 20 күн бойына.
ТМД ЕЛДЕРІНЕ ТӨМЕНДЕГІ ЕТ ПЕН ЕТ
ӨНІМДЕРІ ӘКЕЛІНБЕЙДІ:
o -союдан кейінгі ветеринариялық-санитариялық сараптау кезінде, аусылға, обаға, анаэробты
инфекцияларға, туберкулезге, лейкозға және басқа жұқпалы ауруларға тән белгілер
байқалған, (цистицеркоз, трихинеллез, гельминттермен зақымданған саркоспоридиоз,
онхоцеркоз, эхинококкоз т.б.), сондай-ақ әртүрлі заттармен улану белгілері байқалғандар;
o -сақтау кезінде дефростация жасалғандар;
o -бүліну белгілері байқалғандар;
o -сүйек маңайындағы қалың ет температурасы, қатырылған ерте минус 8° С, ал тоңазытылған
етте - + 4 С жоғары болған жағдайда;
o -ішкі ағзалар қалдықтары, ұлпаларда қанталау болған жағдайда, абсцесстер алынбаған,
бөгелек дернасілдері болған жағдайда, сірі қабықтар тазаланған және лимфа түйіндері алып
тасталған, бөгде заттармен ластанған, түсі, иісі етке тән емес, дәмі бұзылған (балық, дәрілік
шөптер т. б. татыған) ұшалар;
o -құрамында консервілеуші заттар табылған еттер; сальмонеллалармен немесе басқа да
бактериялық
o -инфекциялар қоздырғышымен ластанған;
o -бояғыш заттармен, иондаушы сәулелермен немесе
o -ультракүлгін сәулелермен өңделген;
o -табиғи немесе синтетикалық эстрогендік, гормональдік заттар, тиреостатикалық препарат,
антибиотиктер, пестицидтер қолданылған малдан алынған және сояр алдында, ұсынылған
ережелерде көрсетілген уақыттан кеш қолданылған басқа емдік заттар байқалған жағдайда.
Еттің микробиологиялық, химико-токсикологиялық және радиологиялық көрсеткіштері ТМД
еліндегі қолданыстағы ветеринариялық және санитариялық ережелерге сәйкес болуы тиіс.
Ыдыстар мен буып-түю материалдары гигиеналық талаптарға сай және бір рет қана
қолданылуы керек.
Көліктер экспортер-елде қабылданған ережелерге сай өңделу мен тасымалға дайындалудан
өтеді.
Бұл талаптардағы көрсетілген шарттардың орындалғандығына, экспортер-елдің мемлекеттік
ветеринариялық дәрігері қол қойған, экспортер-ел тілі мен орыс тілінде жазылған
ветеринариялық сертификат толық кепілдік бере алады,
ТМД еліне ет пен ет өнімдерін жөнелту, импорттаушы -ел ТМД елінің Орталық ветеринария
органының рұқсатын, алғаннан кейін ғана іске асырылады.
ТМД елінің Орталық ветеринариялық органы, ТМД еліне экспортталатын ұшалар мен ішкі
ағзалардың ветеринариялық- санитариялық сараптаудың, малды сояр алдындағы тексеруді,
экспортер-елдің өндіріс орындарында жүргізуді, сондай-ақ ет өңдейтін мекемелердің
экспорттау мүмкіндігін аттестатциялауды өзінің ветеринария мамандарының күшімен іске
асыруды сақтауға қақылы.
Қорытынды:
Көліктің барлық түрлерімен жануар, өнім және жануартекті шикізаттарды
тасымалдау кезіндегі басты мәселе – аурулардың таралуының алдын алу
жұмыстарын жүргізу, тасымалдау барысында ветеринарлық-санитарлық талаптарды
міндетті түрде орындау жатады. Барлық аталған міндеттер ҚР аумағына шетелден
жұқпалы аурулардың қоздырғыштарының өтуінен сақтайды, бұл жұмысты
шекарадағы ветеринарлық бекеттің ветеринарлық инспекторлары жүзеге асырады.
Бұл жағдайда ҚР көліктегі ветеринарлық қызметтің транзит және республика
ішінде ішкі тасымалдау мен ветеринарлық-санитарлық қадағалау жұмыстарын
дұрыс ұйымдастыру маңызды болып табылады.
Ветеринарлық-санитарлық қадағалау негізіне ветеринарлық санитария ғылымын
оқу барысында алынған білім жатады, себебі зертханалық және өндірістік
зерттеулер тәжірибесінің негізі патогенді немесе шартты патогенді
микроорганизмдер жануар ауруларын тудыратын және өнімдермен жануартекті
шикізаттардың жарамсыздығына әкелетін компоненттерді жақсы білу шарт.
Ветеринарлық-санитарлық қадағалау бөлімі ветеринарлық куәліктің №2 формасын
және жүк үстемелік құжатын тексереді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Шекара және көліктегі ветеринарлық санитарлық бақылау Астана
2008 Бегенова А.Б., Жұмақаева А.Н., Майқанов Б.С.
2. Макаров В.А. «Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами
технологии и стандартизации продуктов
животноводства».М.:Агропромиздат. 1991
3. Макаров В.А., Боровков М.Ф. Практикум по ветеринарно-санитарной
экспертизе с основами технологии продуктовживотноводства.
4. Песков П. Г., Малуша П. М., Фих Л. Э. Ветеринарно-санитарный
надзор на транспорте. М., Колос, 1982 г.
5. Туник Н. Т., Лещук А. Т., Чалый А. А. и др. Перевозка
сельскохозяйственных грузов автомобильным транспортом. М., 1982
г.
6. Жексембиев Д.Б., Шекара және көлікте ветеринариялық-
санитариялық бақылау.Алматы, 2006

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанның қаржы нарығын мемлекеттік реттеу

Ветеринариялық анықтамалар

Мемлекеттік ветеринариялық санитариялық инспекторлардың міндеті мен құқығы

Етті қайта өңдеуші кәсіпорындағы ветеринариялық менеджмент

Селекциялық жетістіктерді қорғау туралы 1999 ж. 13 шілдедегі No 422-1 Қазақстан Республикасының Заңы

Жеке ветеринариялық қызметті жүргізуге құрылтайшы құжаттардың жиынтығын құрастыру

Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы

Бақылау және қадағалау органдарын басқару қызметтері мен міндеттері

Жабайы кәсіби жануарлар және ауланатын құстарды аулау әдістері

Сазқұндыз шаруашылығы өнімдерін жұқпалы аурулар кезінде ветеринариялық - санитариялық сараптау

Пәндер