Жасуша қызметі мен құрылысы

Дайындаған:Еркінқызы Ардақжан

Биология 15-топ

Цитология

Цитохимия

Цитоэкология

Цитогенетика

Жасушаны зерттейтін ғылым. Цитология грекше

цитос-жасуша, логос -ғылым

Молекулалық Биологияның бір саласы

Клеткадағы нуклеин қышқылын зерттейді.

1870 ж Мишер. лейкоцит ядросынан нуклеин қышқылын тапты

Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтарын жасуша деңгейінде зерттеуге мүмкіндік береді.

Қоршаған ортаның бұзылуына байланысты жасуша құрылымының өзгеруін соның салдарынан аурудың алдын алу шаралы қарастырылады

Жасуша теориясының қалыптасуы

Ботаник М. Шлейден зоолог Т. Шванн өсімдік пен жануар жасушасын салыстырып, олардың ұқсастықтарын тапты.

1858ж Р. Вирхов әрбір жасуша өзіндей жасушаның бөлінуі арқылы пайда болады деген қорытындыға келді.

Нәтижесінде жасуша теориясының негізін қалады

Жасушаның ашылу тарихы 1609 ж

1609 ж Г. Галелей микроскопты құрастырды

1665 ж Р. Гук микроскоппен жасушаның майда ұяшықтан тұратынын көрді. Жасуша терминін қолданды

А. Левенгук қан құрамындағы эритроциттің бір жасушалы екенін анықтады

Р. Броун өсімдік жасушасын ашты 1839 ж

Я. Пуркине жасуша ішіндегі сұйықтық протоплазманы тапты.

1. Жасуша -барлық тірі ағзалардың ең кіші өлшем бірлігі.

2. Әр түрлі ағзалардың жасушалары құрылысы, құрылымы, химиялық құрамы зат алмасуы негізгі тіршілік әрекеті жөнінен ұқсас.

3. Ағзалардың жасуша құрылыстарының ұқсас болуы - өсімдік пен жануарлардың шығу тегінің бар екенін дәлелі болып табылады.

4. Жасушалар бөліну арқылы көбейеді.

5. Жасушаның негізгі құрылымдық бөлігіне цитоплазма және жасуша мембранасы жатады.

6. Көп жасушалы ағзалардың жасушаларының ең негізгі бөлігі -ядро, тұқым қуалау аппараты сақталып келесіұрпақтарға беріліп отырады.

Жасуша теориясының қағидалары:

Жануар және Өсімдіктер жасушасы құрылысының сызбанұсқасы

Жасушаның химиялық құрамы

Бейағзалық заттар

Макроэлементтер

Микроэлементтер

Су

Минералды тұздар

Ағзалық заттар

Нәруыздар

Көмірсулар

Липидтер

Нуклейн қышқылдары

Тірі ағзалар жасушалары жетілуіне байланысты

Прокариоттар ядросыз жасушалар

Эукариоттар ядролы жасушалар

Жасушаны зерттеу әдісі. Бұл мироскоп құралы болып табылады.

жас

Жасуша мембранасы Жасуша қабырғасының астында болады. Қызметі: Жасуша құрамын шектеп, бір пішінге келтіріп тұрады; Жасушаны қорғайды; Сыртқы ортамен зат алмасуды реттейді. Жасуша мембранасы Жасуша қабырғасының астында болады. Қызметі: Жасуша құрамын шектеп, бір пішінге келтіріп тұрады; Жасушаны қорғайды; Сыртқы ортамен зат алмасуды реттейді. Цитоплазма Жасушаны толтырып тұратын тұтқыр сұйықтық; Көрші жасушалар бір бірімен цитоплазма арқылы байланысқан. Қызметі: Жасушаның тіршілік әрекетіне қажетті заттарды жинақтау; Қоректік заттарды қорға жинау. Цитоплазма Жасушаны толтырып тұратын тұтқыр сұйықтық; Көрші жасушалар бір бірімен цитоплазма арқылы байланысқан. Қызметі: Жасушаның тіршілік әрекетіне қажетті заттарды жинақтау; Қоректік заттарды қорға жинау. Ядро Хромосомалар болады; Қабықпен қапталған. Қызметі: Ұрпақтан ұрпаққа тұқымқуалаушылық ақпаратты сақтау және беруге қатысады; Жасушадағы үрдістерді реттейді. Ядро Хромосомалар болады; Қабықпен қапталған. Қызметі: Ұрпақтан ұрпаққа тұқымқуалаушылық ақпаратты сақтау және беруге қатысады; Жасушадағы үрдістерді реттейді. Ядрошық Ядролық заттардың ядрода жинақталуы Қызметі Рибосома түзу Ядрошық Ядролық заттардың ядрода жинақталуы Қызметі Рибосома түзу Рибосомалар Дөңгелек пішінді және көлемі кішкентай; Цитоплазмада немесе эндоплазмалық торда еркін орналасқан. Қызметі: Нәруыз түзу (синтез) Рибосомалар Дөңгелек пішінді және көлемі кішкентай; Цитоплазмада немесе эндоплазмалық торда еркін орналасқан. Қызметі: Нәруыз түзу (синтез) Эндоплазмалық тор Тор түзетін түтіктерден тұрады; Өз қабықшасы болады. Қызметі: Органикалық заттар түзу (нәруыздар, майлар және көмірсулар) Жасушадағы заттарды тасымалдайды. Эндоплазмалық тор Тор түзетін түтіктерден тұрады; Өз қабықшасы болады. Қызметі: Органикалық заттар түзу (нәруыздар, майлар және көмірсулар) Жасушадағы заттарды тасымалдайды. Гольджи аппараты Түтікшелер мен көпіршіктерден тұрады; Өз өабықшасымен қапталған. Қызметі: Күрделі органикалық заттарды түзу; Лизосома түзу. Гольджи аппараты Түтікшелер мен көпіршіктерден тұрады; Өз өабықшасымен қапталған. Қызметі: Күрделі органикалық заттарды түзу; Лизосома түзу. Лизосомалар Бұлар кішірек көпіршіктер; Құрамында ферменттер болады; Өзінің жеке қабықшасы болады. Қызметі: Органикалық заттарды ыдырату (нәруыздар, майлар, көмірсулар) . Лизосомалар Бұлар кішірек көпіршіктер; Құрамында ферменттер болады; Өзінің жеке қабықшасы болады. Қызметі: Органикалық заттарды ыдырату (нәруыздар, майлар, көмірсулар) . Митохондрия Сопақша пішінді; Екі қабатты қабықпен қапталған; Ішкі қабық қатпар түзеді. Қызметі: Энергия түзу және жинақтау (жасушаның энергия көзі) Митохондрия Сопақша пішінді; Екі қабатты қабықпен қапталған; Ішкі қабық қатпар түзеді. Қызметі: Энергия түзу және жинақтау (жасушаның энергия көзі) Жасуша орталығы Цилиндр пішінді екі бөліктен тұрады Қызметі: Жасушаның бөлінуіне қатысу Жасуша орталығы Цилиндр пішінді екі бөліктен тұрады Қызметі: Жасушаның бөлінуіне қатысу Жасуша органоидтары