Қазақсатандығы қоқыс мәселесі

Презентация қосу

Ғұмарбек Дәукеев атындағы Алматы Энергетика және Байланыс Университеті

Қазақсатандығы қоқыс мәселесі

Орындаған: Атантаев А.А.
Тексерген: Дүйсенбек Ж.С.
Жоспар:
1.Қоқыстардың түрлері
2.Қоқыстардың айналадағы ортаға әсері
3.Менің ауданымның экологиясы
4.Ауданымыздағы қолға алынған жұмыстар
5.Қорытынды
6.Пайдаланған әдебиеттер
Табиғат – адамның бойына қуат,көңіліне шабыт,сезіміне
ләззат шапағатын ұялататын сұлулық пен әсемдік әлемі,
баға жетпес байлық. Ол- ырыс пен мол қазынаның қайнар
көзі. Сондықтан халқымыз «табиғат адамзаттың өмір
нәрі,қажетіңнің табылар содан бәрі» деп дәріптеген.
ХХ ғасырдың ортасынан бастап жер бетінде адам санының
және техниканың, қалалар санының өсуіне байланысты
биосфера көп зиян шеге бастады. Ұлан – байтақ
Қазақстанның бір бөлшегі –Теректі ауданы. Теректі ауданы
Батыс Қазақстан облысының солтүстік шығыс бөлігінде
орналасқан. Ауданының солтүстік шекарасы Орал өзені,
батысы Орал қаласы жерлері, шығысы Бөрлі ауданы
жерлері және оңтүстігі Сырым және Ақжайық аудандары
жерлері мен шектеседі. Жер көлемі - 8.4 мың шаршы
шақырым, 58 елді мекен орналасқан. Олардың ең ірілерінің
бірі – өзім туып өскен Покатиловка ауылы. Покатиловка
HD 1200×791
ауылының жері бай, табиғаты әсем, тарихи сырға толы
өлке. Қазіргі уақытта туған өлкенің экологиясы мені қатты
аландатып отыр. Соған орай экологиялық проблема
ғаламдық проблемаға айналды. Қазіргі уақытта қоқыс
зерттеуіне көп көңіл бөлуіміз керек. Ал қоқыстарды
зерттейтін сала-Гарбология деп аталады.
Гарбология ағылшын тілінен аударғанда «қоқыс» деген мағынаны білдіреді. Оны 1973 жылы Уильям
Рэджи ашты.Ол экология ғылымынан бөлінген жеке бір сала. Егер де бір жыл ішінде жиналған
қоқысты жоймай немесе қайта өңдемей, бір жерге төге берсе Европадағы ең биік шың-Эльбрустей тау
пайда болады. Қоқыстың түрлері екіге бөлінеді:

ҚОҚЫС

Қоқыс- еліміздің дамуынаЗиянды кесір. Қазіргі кезде Зиянсыз
бәрімізді қатты алаңдатып отырған
жағдай – табиғатымыздың тікелей адамның (Пластмасса,
(Химиялық, іс-әрекетінен ластанып, бұзылуы. Еліміздің
қоқысын тазаламайынша біз дамыған мемлекеттер қатарына қосыла алмаймыз. Менің
ауданымның экологиялық жағдайы Биологиялық)
мәз емес. Себебі,ауданқағаз,
халқы т.б. )
көбейген сайын қоқыс та көбейе береді.
Теректі ауданында тұратын халық саны соңғы 01/01/2009 жылда 42813 адамнан құралды. Менің зерттеуімше 1
адам тәулігіне 1,2-1,4 кг. қоқыс шығарса 1 адам 1 күнде 59938,2 кг, сонда 1 адам 1 айда 1 858 084,2 кг, жылына
1 адам жылда 22 297 010,4 кг қоқыс, 42813 адам 1 жылда 954 601 906 255,2 кг қоқыс полигонына апарылады
екен. Қатты тұрмыстық қалдықтардың көмілу сызбасы картада көрсетілгендей, Покатилов ауылында ҚТҚ
төгілетін жер И.Шұғайыпұлы көшесінің шетінде орналасқан.
Теректі ауданы 2000-2020жж.арналған қоқыс полигонының сызбасы және қалдықтарды көму
технологиясы көрсетілген. Әр 20 жыл сайын қоқыс полигонының орнын ауыстырып өзімізді - өзіміз
жұбатамыз. Егер қаланың күндіз –түні бір тынбайтын желін ескерсек, аталған қалдықтар мен қоқыстар
ұшып, ауылды ластап, қоршаған ортаға зиянын тигізуде. Ауылдағы қоқыс адамзаттың әсерінен
туындап отыр. Табиғатта өте тамаша бір қасиет бар.
Оның өзі бөліп шығарған қалдықтардан біздің көмегімсіз-ақ өзін-өзі тазартып ала алады. Ал адам
баласының бөліп шығарған көң-
қоқсығынан ақыл-оймен өмірге келген халық
шаруашылығының улы, зиянды қалдықтарынан өздігінен тазалауға табиғатта шама жоқ. Мынаны
қараңыз, адамдар күн сайын тау-тау қылып күл-қоқысқа тастайтын пластмасса құтылар жер бетінде 500
жылға дейін, кәдімгі полиэтилен пакеттері 200 жылдан астам уақыт бойы шірімей, жатып алады екен.
Ал консерві қалбырлары мен шыны сынықтары 1 мың жылға дейін жер қойнын ластап, «жегі құртша»
топырақ құнарын жеп жатады.Ағаш жапырақтарын жаққанда ауаға улы заттар таралады . (ангидрид,
бензопирен, күкіртті сутек және диоксин). Оның түтіні 1 м-ге ғана көтерілетіндіктен көбінесе жас
балалардың тыныс алу жолдарына және ойлау қабілеттеріне кері әсерін тигізеді.
Осыған орай Теректі ауданында басқа дамыған мемлекеттер сияқты қалдықтарды салатын арнайы
контейнерлер қолданылып, қоқысты қайта өндіргенде судың, энергияның, ауаның ластануына, судың
ластануын үнемдейді екенбіз. Теректі ауданында қоқыстың көбі: 35% қағаз, кардон, 15% полимер, 5%
резенке, тері, 10% текстиль болып табылады.
Қағазды қайта өндіргенде 1 тонна өндірілген қағаздан - 1 тонна дәретханалық қағаз жасауға
болады.1 тонна өндірілген қағаз 17 ағашты құтқарады. Қоқыс қағаздарын қайта өндіргенде судың-60%,
энергияның-40%, ауаның ластануына -74%, судың ластануын – 35% үнемдейді екенбіз.
Ал пластмассаны өндіргенде құрылыс материал (1000
пластикалық бутылкадан 5 м кв. тротуарлы плитка) жасауға
болады екен. Ал тамақ қалдықтары тыңайтқыштар, биогаздар
өндіру үшін пайдаланылар еді. Осыған орай мен сараптама
жүргізген едім. Әлеуметтік сараптама сұрақтары мынадай еді:
1. Сіз гарбология сөзін қалай түсінесіз?
2. Сіздің ойыңызша келешекте қатты тұрмыстық қалдықтарды
өңдейтін зауыт салатынына сенесіз бе?
3. Сіз қоқысты арнайы қоқыс жәшігіне саласыз ба?
4. Сіздің үйініздің жанында қоқыс жәшігі бар ма?
5. Сізді Покатиловка ауылымыздың экологиясы қызықтыра ма?
6. Қоқыс қалдықтарынан адам денсаулығына әсері бар ма?

Сараптаманың нәтижелері:
Гарбология терминінің мағынасын қала тұрғындарының 85% нақты
білмейді.
•Ауыл тұрғындарының 48% ҚТҚ қайта өңдейтін зауыт салатынына
сенімді.
•Ауыл тұрғындарының 65 % арнайы қоқыс жәшігіне салады.
•74 % үйінің жанында қоқыс жәшігі жоқ екені айтылды.
• Ауыл тұрғындарын 45% қызықтырмайды.
•Теректі ауданынның 35 % білмейді.
«Бұл жобалар Өскемен және Семей қалаларында салынады.
Екі зауытты пайдалануға беру үшін шамемен 23,5 млрд теңге
қажет. Оның ішінде Еуропа қайта құру және даму банкінің
(ЕҚДБ) несиесі 9,5 млрд теңгені, Үкімет гранты 4,7 млрд
теңгені, облыс әкімдігі бөлетін қаржы 3 млрд теңгені,
халықаралық донордың үлесі 4,9 млрд теңгені, техникалық
көмек 1,4 млрд теңгені құрайды», - дейді басқарма.
Барқама хабарлағандай, Өскемендегі жоба құны 11,3 млрд
теңге болса, Семейдегі зауыт құны 12,2 млрд теңге. Сондай-ақ
қатты тұрмыстық қалдықтарды механикалық және
биологиялық жолмен тазартуға арналған кешендер, жаңа
санитарлық полигондар салу, қолданыстағы полигондарды
жабу және арнайы жабдықтар мен техникаларды сатып алу
жоспарланып отыр.
Қазір жобаға байланысты техникалық-экономикалық негіздеме
жасалып жатыр. Желтоқсан айында банкке қоқысты шығару
әдістері мен технологияларын зерттеу нәтижелерін ұсынады.
«Қазіргі уақытта қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны мен
қоқыс өңдейтін кешендер салуға ыңғайлы, санитарлық-
эпидемиологиялық және гидрогеологиялық талаптарға сәйкес
ең қолайлы жер учаскелері анықталды», - дейді әкімдіктегілер.
Зауыттар 2023 жылы іске қосылады деп жоспарланып отыр
және бұл жобалар 50 адамды жұмыспен қамтымақ.
Бейресми дерек көздерінің мәліметі
бойынша Қазақстанда 43 млрд. тоннаға
жуық өндірістік және тұрмыстық қалдықтар
жинақталған. Сорақысы сол, оның тек 5
пайызы ғана қайта өңдеуге жіберіледі.
Елімізде қоқыс көп бола тұра, қоқыс
өңдейтін зауыттар өндіріске жарамды
шикізат таппай отыр дегенге сену қиын.
Бірақ бұл шындық. Елімізде қалдықтарды
сұрыптап жинау мәдениетінің жолға
қойылмауы экологиялық һәм экономикалық
ахуалға кері ықпалын тигізіп отыр. Әзірге
республикамыздың түкпір-түкпірінде қоқыс
полигондарын салып, қалдықтарды тау етіп
үйгеннен әрі аса алмай отырмыз. Жердің
өлшеуші екенін, ал кейбір қалдықтардың
шіріндіге айналуы үшін жүздеген жылдар
кететінін ескермейтініміз өкінішті-ақ...
Қорытынды: Тазалық пен тәртіпті бәрінен жоғары қоятын немістер тұрмыстық және өндірістік
қалдықтардың өзіне құнды шикізат көзі ретінде қарайды. Ал біз оларды қауіп-қатердің, ауру-
сырқаудың ошағына айналдырудан басқаға қауқарсыз болып отырмыз. Қоршаған ортаға
қалдықтардың зиянды әсерін болдырмау, қоқысты шикізат ретінде қайта қолдану үшін жағдай
жасау, экологиялық таза өндірістерді дамыту, эмиссиялардың көлемін азайту – кейінге ысыруға
болмайтын мәселелер. Жоқтан бар жасауға әлдеқашан кірісіп кеткен көршілерден үлгі алатын уақыт
жетті. Еліміздің әр қаласында бір-бір қоқыс өңдеу зауыты салынса, табиғаттың тынысы ашылып
қана қоймай, жұмыссыз жүрген қаншама адамның екі қолына бір күрек табылар

Ұқсас жұмыстар

Қалдықтар - табиғи шикізатты өңдеу нәтижесінде пайда болатын заттар мен өндірістік жарам сыз шығарылымдар

ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯСЫ

Қала ортасындағы қалдықтар мәселесі

Шымкент қаласының экологиясы

Полимерлер өндірісі

Сүйікті қалам

Батыс Қазақстан облысының пластикалық ыдыстардың қоршаған ортаға зиянымен экономикаға пайдасы

Көгалдандыру. Кішігірім саябақ тұрғызуды жобалау

Жасыл экономика және Тұрақты даму

Экоөнімдер

Пәндер