Дәрілік шикізат

Презентация қосу

Өсімдіктекті шикізат және
жануартекті шикізаттан алынатын
дәрілік заттардың технологиясы

Орындаған: Раманқұл Лаура
Тобы: ТФП-34
Қабылдаған: Мукушева Г. К.
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
– Жануарлар дәрілік шикізат көзі ретінде
– Өсімдіктер дәрілік шикізат көзі ретінде
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
• Қазіргі фармакология бүгінгі таңда үлкен нәтижелерге
жетті және оның даму қарқыны үнемі өсіп келеді.
Ғылымның жаңа жетістіктері тиімді дәрілік заттарды
жасауға мүмкіндік береді және халық үшін үлкен
пайда әкеледі. Дәрілік препараттарды дайындау үшін
синтетикалық, өсімдік, микробтық, минералды және
жануарлардан алынатын әртүрлі шикізат
пайдаланылады. Қандай да бір текті әрбір компонент
тән. Оған тән ерекшеліктер мен артықшылықтарға ие.
Бұл жұмыс жануар тектес дәрілік препараттар және
дәрілік өсімдіктер туралы баяндайды.
Негізгі бөлім
• Органопрепараттар – бұл
жануарлардың ағзалары мен тіндерінен
алынатын дәрілер.
• Органопрепараттардың әсер ететін
заттары тіндерде, мүшелерде,
биологиялық сұйықтықтарда
(ферменттер, гормондар, витаминдер
және басқа да заттар) бар немесе
жинақталатын физиологиялық алмасу
өнімдері болып табылады.
• Орган препараттарын өндіру
эндокриндік зауыттарда жүзеге
асырылады.
• Технологияға байланысты барлық орган препараттарын келесі
топтарға бөледі:
Кептірілген бездер мен ұлпалар. Құрамында бастапқы мал
шикізатының заттар (әсер ететін, ілеспе және балластық) толық
кешені бар. Негізінен ұнтақ және таблетка түрінде шығарылады.
Экстракциялық препараттар. Шикізатты қандай да бір
еріткіштермен (экстрагенттермен) өңдеу нәтижесінде алынатын
әсер етуші заттардың соруы болып табылады. Мұндай жолмен
сығынды алу көптеген ілеспе және балластық заттардан
босатылады. Сығындылар құрғақ (ұнтақтар, таблеткалар) және
сұйық түрінде (ішкі қолдану үшін) шығарылады.
Барынша тазартылған органопрепараттар. Терең тазарту
тәсілдерімен алынатын Жануарлар шикізатынан алынған таза жеке
дәрілік заттар (кейіннен ион алмастырғыш шайырларда адсорбция
әдістерімен, "сұйықтық/сұйықтық" экстракциясымен және басқа
да тәсілдермен шикі затты бөле отырып экстракция). Негізінен
инъекциялық дәрілер түрінде шығарылады.
• Технологиялық классификациясы
– Кептірілген тіндердің (бездер) препараттары)
– Ішке қолдануға арналған үзінділер
– Инъекцияға арналған жоғары тазаланған препараттар
• Қолданылу сипаты бойынша
– Гормондық
– Ферментті
– Витаминдер
– Спецификалық емес әрекетті
• Шикізат бойынша (органға, тінге, биосұйықтыққа)
– Қалқанша, қалқанша, ұйқы бездері және т. б. бездердің препараттары
– Мукоза препараттары
– Бауыр препараттары
– Асқазанның шырышты қабығының, ұйқы безінің, тұқымдықтардың препараттары
– Қан препараттары
• Табиғатына байланысты
– Белокты препараттар
– Пептидті препараттар
– Қышқыл препараттары
– Мукополисахарид препараттары
Шикізаттың сипаттамасы

•Денсаулық жағдайы (вет. куәландыру)
•Жануардың түрі (ІҚМ, қой, шошқа)
•Жасы, жыл уақыты, мекен-жайы

Технология ерекшеліктері
Төмен тұрақтылық дайындамадан кейін барынша
(микробиологиялық) қысқа мерзімде қайта өңдеу

Қосарланған комплекс көп сатылы, бөлу және тазалау
(ақуыз, липидтер) әдістерінің әртүрлілігі

БАВ лабильділігі
технологиялық процестің
"қысқыш" режимі
Өндіріс және бастапқы шикізат
ерекшеліктері
• Орган препараттарын өндіру ет комбинаттарында, тікелей шикізат
көзінен шоғырланған.
• Бұл эндокриндік бездер шикізат ретінде өте тұрақсыз және белсенді
заттарды тез жоғалтады. Сондықтан оларды мал союдан кейін дереу
шығарып, дереу қайта өңдеуге жіберу керек.
• Әйтпесе, алынған бездер консервілеуге тиіс.
• Ішкі секреция бездерін консервілеудің негізгі әдісі -8 -12 °С және одан
жоғары температурада мұздату болып табылады.
• Мұздатылған күйде бездің тіні массаға айналады, оның ішінде
химиялық процестер әлсіреуі соншалық, гормондар ешқандай
өзгерістерге ұшырамайды. Температураның ауытқуы (еріту және
қайтадан мұздату) шикізаттың сапасына зиянды әсер етеді.
ЭКСТРАГИРЛЕУ
• Экстрагирлеу барынша тазартылған
органопрепараттарды өндіру кезінде экстракциялық
препараттар мен шикізат-соруды алу тәсілі болып
табылады.
• Шикізатты экстракциялау негізінен
араластырғыштармен жабдықталған аппараттарда
мацерация әдісімен жүргізіледі.
• Сығындылар түріндегі органопрепараттарды алған
кезде сору кейіннен сүзіледі және тұндырады.
• Барынша тазартылған препараттарды алған кезде
шикі сору одан әрі күрделі тазартылуға және бөлуге
жатады.
Ферментті препараттар
Панкреатин (Pancreatinum)
• Сойылған малдың ұйқы бездерінен жасалған ферменттік препарат.
Ұйқы бездерін сумен экстрагирлеу, қышқылданған тұз немесе сірке
қышқылымен алынатын сарғыш түсті аморфты ұсақ ұнтақ. Ұнтақ
суда еритін, спиртте және басқа еріткіштерде ерімейді. Құрамында
негізінен трипсин және амилаз бар. Биологиялық әдіспен
стандартталады: 1 г 25 бірлік.
Пепсин (Pepsinum)
• Құрамында протеолитикалық фермент бар Препарат. Алады
асқазанның шырышты қабығының шошқа экстракциясы су,
подкисленной тұз қышқылымен, кейіннен кептіру вакуум астында.
Стандарттау кезінде ұнтақ сүт немесе қызылша қанатымен (сирек)
араласады, содан кейін ол ақ немесе сәл қара түсті және тәтті дәм
алады. Өзіндік иісі бар. Суда және 20% спиртте ериді.
Ацидин-пепсин (Acidin-pepsinum)
• Пепсиннің 1 бөлігі және бетаин гидрохлоридінің 4 бөлігі бар
таблеткалар.
Гормональді препараттар
Адреналин гидрохлориді (Adrenalini hydrochloridum).
• Сойылған малдың бүйрек үсті безінің матадан немесе синтетикалық жолмен
алынады. Препарат - ақ немесе сәл қызғылт кристалды ұнтақ. Инъекцияға
арналған 0,1% ерітінді түрінде қолданылады. Ерітіндіні стерильдеуге
болмайды, сондықтан оны асептикалық жағдайларда дайындайды.
• Адреналин гидротартраты (Adrenalini hydrotartras) инъекцияға арналған
0,18% ерітінді түрінде қолданылады.
Кортикотропин. АКТГ (Corticotropinum, ACTH)
• Гипофиздің алдыңғы бөлігінің базофильді жасушаларында түзілетін Гормон.
Ірі қара малдың, қой мен шошқаның гипофизінен алынады. Құтыда суда
оңай еритін ақ немесе ақ дерлік түсті лиофилизирленген ұнтақ түрінде
шығарылады.
• Инъекцияға арналған ерітіндіні натрий хлоридінің стерильді изотониялық
ерітіндісінде ex tempore ұнтақты (асептикалық жағдайларда) еріту арқылы
дайындайды.
Окситоцин (Oxytocinum)
• Сойылған мал гипофизінің артқы бөлігінен алынатын жеке гормон.
Инъекциялық ерітінді түрінде ампулада 1 мл (5 ЕД) бойынша шығарылады,
ол көктамыр ішіне құю алдында 500 мл 5% глюкоза ерітіндісінде ерітіледі.
Дәрілік өсімдікті препараттар
• Өсімдік – химиялық құрамы бойынша да, атқаратын
қызметтері бойынша да күрделі организм.
Өсімдіктер зат алмасудың керемет әртүрлілігіне ие
және органикалық емес қосылыстардан әртүрлі
Бейорганикалық заттардың үлкен мөлшерін
синтездеуге қабілетті. Өсімдіктерде Менделеев
кестесінің ең элементі табылды, олардың 16 (Н, С,
N, О, Р, S, Na, К, Са, Mg, CI, Mu, Fe, Co, Cu, Zn),
барлық тірі жүйелерде кездеседі, ал 5 - В, А1, V, Mo,
I - тек кейбір түрлерде кездеседі.
Шырыштар мен шырышты өсімдіктер және шикізат

• Құрамында шырыш бар дәрілік шикізаттан
су алу (Mucilagines) дайындайды, олар
асқазан-ішек жолдарының катарларында
және рефлекторлы жоғарғы тыныс алу
жолдарының тітіркенуінде қолданылады.
Жергілікті аттанатын тітіркендіргіш
заттардың тітіркендіргіш әсерін төмендету
үшін шырышты кеңінен қолданады.
Зығыр тұқымы ( зығыр тұқымы) -
Semen Lini
• Химиялық құрамы. Тұқымдарда 5-12% шырыш, 30-
48% май, 18-33% ақуыз заттар бар. Шырышты
гидролиз кезінде галактоза, галактоурон қышқылы,
ксилоза, арабиноза және рамноз пайда болады.
• Дәрілік шикізат. Ұзындығы 3-5 мм тұқым,
жұмыртқа тәрізді, бір ұшынан өткір, екіншісінен
дөңгелектелген. Түсі қоңыр-сары, беті жылтыр,
тегіс. Дәмі шырышты-майлы, иісі жоқ. Ұрық қабығы
көп қабатты, оның ең сыртқы қабаты шырышты
және эпидермистің түссіз жасушаларынан тұрады.
Тұқым суға батқан кезде бұл жасушалардың ішіндегі
заттар суда ериді, жасушалар ісінеді, олардың
қабықтары жыртылады және шырышты ағады.
• Қолдану. Mucilagines semenis Lini түрінде ішектің
тітіркенуі кезінде айналмалы құрал ретінде
қолданылады. Тяньды Күнжара ұнтағы (Farina Lini)
жұмсақ пісіруге арналған сыртқы қолданылады.
Құрамында пектиндер бар
дәрілік өсімдіктер
• Пектиндер жасушалық қабырғалардың
полисахаридтері болып табылады.
Пектинді полисахаридтердің негізгі
компоненті полиурон қышқылдары
болып табылады. Жоғары өсімдіктерде
олар С1-С4-байланыстарға байланысты
D-галактурон қышқылының
қалдықтарынан тұрады.
Таңқурай жемісі
Fructus Rubi idaei
• Дәрілік шикізат. Жабайы өсетін және
өсірілетін өсімдіктерден жинайтын
кептірілген жемістер. Гүлсіз
жиналған және көптеген, бір-бірімен
өсіп келе жатқан ұсақ дөңгелек
сүйектерден тұратын жемістер.
Ұрықтың түбінен түстер
жойылғаннан кейін қалған қуыс
тереңге түседі. Жеміс мөлшері
көлденең-1-2 см, олар сұр-қызыл,
хош иісті иісі, тәтті-қышқыл дәмі
бар. Кептіру алдында жемістерді
күнге байлайды, кептіру жылы.
Ылғалдылығы 15-16% жоғары емес.
Каротиноидтары бар өсімдіктер мен
шикізат
Гүлшоған - Herba Bidentis
• Химиялық құрамы. Шөпте каротин (60 мг/100 г
дейін), аскорбин қышқылы (70 мг/100 г дейін), аз
эфир майы, ащы, шырыш, сондай-ақ флавоноидтар,
кумариндер және илеу заттары бар.
Микроэлементтер құрамында-Mn. Co, Se және т. б.
• Дәрілік шикізат. Жапырақтары мен бұтақтарын үзіп,
гүлденгенге дейін жинайды. Шикізат бутондармен
немесе ішінара босаған гүл себеттерімен бірге
ұзындығы 15 см-ден аспайтын жеке жапырақтар мен
жекелеп ұштары-өсімдіктердің қоспасы болып
табылады. Жапырақтары қара-жасыл, жалаңаш,
ланцет тәрізді ара-тісті бөліктермен. Өсімдіктердің
ұштары сорпақсыз, ұсақ жалпақ жапырақтары бар
жұқа сабақтардан тұрады. Әрбір себет екі қатарлы
ораумен қоршалған, 5-8 жасыл өткір ұсақ үгінді
сыртқы жапырақтармен қоршалған, олар себеттер
ұзын, ішкі жапырақтары үлдірлі, ұзын, сыртқы
қысқа. Түтік сары гүлдер. Иісі әлсіз, дәмі аздап ащы.
сулау

ісіну
ия
еріту
кц
Химиялық
ра әрекет
ст адсорбция
Үш негізгі кезеңдер
эк
десорбция

диффузия
Өсімдік
жасушасының
Диализ және т.б. компоненттерінің
еруі - алғашқы
Құрғақ өсімдік шырынның пайда
материалын Ерітілген заттардың
болуы. экстрагент - масса
экстрагентпен сіңдіру, алмасуға, кеуекті
яғни капиллярлы сіңдіру- жасушалы
экстрагенттің шикізатқа қабырғалар арқылы
енуі және шикізаттағы заттардың
заттарды сулау. массопереносына
өтуі
Технологиялық сызба
Өсімдік шикізатын дайындау (ұсақтау, елеу, өлшеу)

Экстрагентті дайындау (сулы-спирт қоспалары, хлороформды су, қышқыл немесе аммиак
қосылған су);

Алғашқы сүзіндіні алу;

Соруды балластты заттардан тазарту (Тұндыру, сүзу, спиртті тазалау және т. б.);

Буландыру

Құрғату (құрғақ экстрактілер үшін);

Стандарттау (талдау, кондицияға жеткізу);

Өлшеп-орау және буып-түю.
Шикізат алу үшін қалың және құрғақ сығындылар өндірісінде әртүрлі әдістер
қолданылады:
1) ремацерация және оның нұсқалары;
2) перколяция;
3) реперколяция;
4) циркуляциялық экстрагирлеу;
5) циркуляциялық араластыру бар перколяторлар батареясында қарсы экстрагирлеу;
6) шикізат пен экстрагентті ауыстыра отырып, үздіксіз қарсы экстрагирлеу.
Экстрагент ортасында шикізатты ұсақтауды қамтитын басқа да әдістер; құйынды
экстракция; электромагниттік тербелістерді, ультрадыбысты, электрлік
разрядтарды, электрплазмолизді, электродиализді және т. б. пайдалана отырып
экстракция.

Бұл әдістің артықшылықтары:
1. Алу процесінің үздіксіздігін қамтамасыз етеді.
2. Экстракция процесін толығымен автоматтандыруға мүмкіндік береді, ал
осыдан төмен өзіндік құн, өнімнің жоғары сапасы, өндірістің
ырғақтылығы.
3. Экстракция процесінің қысқа мерзімділігі – арықтау 1-3 сағатқа
созылады, демек, соруда жасушалық қабық арқылы диффундирлеуге
үлгермейтін ең аз ӘТК бар.
Қорытынды
• Емдік шөптермен және басқа да табиғи шикізат
көздерімен емдеу адамзат бесігімен бірге жүрді.
Медицина бастауынан бүгінгі күнге дейін адам
көптеген емдеу әдістері мен құралдарын байқап
көрді. Дәрігерлік тәжірибеде медициналық
білімдердің жетілдірілуіне қарай барлық жаңа емдеу
құралдары пайда болды, бірақ олардың кейбіреулері
ұзақ мерзімді, көп ғасырлық тексеруден кейін
жалпыға бірдей мойындауға лайық және емдеу
құралдары арсеналында әлі күнге дейін сақталған.
Бұл, атап айтқанда, фитотерапияға жатады – ежелгі
дәуірде пайда болған өсімдіктермен емдеу.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

• Баширова Р.М., Усманов И.Ю., Ломаченко Н.В. Вещества
специализированного обмена растений: Учебное пособие./
Издательство БГУ. – Уфа. 2008.
• Головкин Б.Н. О чем говорят названия растений. – М.: Колос, 2002.
• Гончарова Т.А. Энцеклопедия лекарственных растений: - М.: Изд.
Дом МСП, 2007.
• Жизнь растений. В 6-ти тт. Т.5(2). – М. Просвещение, 1981.
• Замятина Н.Г. «Лекарственные растения». Энциклопедия природы
России. Справочное издание. Издательство «ABF», Москва, 2007.
• https://iq-provision.ru/ - Обучающая платформа для провизоров и
фармацетевтов
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ СИНТЕЗДЕЛУ ӘДІСІ

Дәрілік өсімдік шикізаттары

ДӘРІЛІК ӨСІМДІКТІ ПРЕПАРАТТАР

Дәрілік шикізаттарды микроскопиялық талдау

Төменгі молекулярды дірілік заттардың ерітінділері. Жоғары молекулярды ерітінділердің қосындылыры және коллоидтар

Дәрілік шөптерді оқыту

Әртүрлі фармакологиялық топтарға жататын препараттарды бөліп алу үшін эқстракциялық препараттардың өндірісінде өсімдік және жануарлық шикізатты кешенді түрде пайдалану

Шырыштар мен шырышты өсімдіктер және шикізат

Белсенді иммундеуге арналған биологилық препараттарға қойылатын ветеринариялық санитарлық талаптар

ЕМДІК ӨСІМДІКТЕР АВТОР

Пәндер