Ипотекалық несие

Презентация қосу

АРНАЙЫ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН
ҚАРЖЫ – НЕСИЕЛІК МЕКЕМЕЛЕРІ

ОРЫНДАҒАН : ҚАСЕНОВА Ә.Е.
ТОП: ФН – 305
Несие жүйесi – жалпы банктердiң (ұлттық және коммерциялық)
және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
банктiк мекемелердiң жиынтығы.
Көпреген мемлекеттерде несие жүйесi туралы екi ұғым
қалыптасқан:
Несие-есеп қатынастары, оның түрлерi мен несиелеу әдiстерiнiң
жиынтығы;
Қаржы-несие мекемелерiнiң жиынтығы;
Несие қатынастары несиенiң барлық формалары мен түрлерiн
қамтиды. Несие жүйесi қаржы-несие мекемелернiң жиынтығы
ретiнде жеке және заңды тұлғалардың уақытша бос ақшаларын
есепшоттарда шоғырландырып, оларды кәсiпорынға, үкiметке және
халықтың әр түрлi топтарының қарызға беруi.
Несие мекемелерiнiң клиенттерге көрсететiн қызмет
түрлерiне қарай несие жүйесi 3 элементтен тұрады:

Орталық (эмиссиялық) банк –
«банктердiң банкi», бiрiншi деңгейдегi
мемлекеттiк банк, кез келген елдiң
мемлекеттiк, халықтық немесе ұлттық банк
деп аталуына тәуелсiз эмиссиялық, ақша-
несие мекемесi болып табылады.

Коммерциялық банктер. Ол – екiншi
деңгейiндегi банк, қарыз капиталы
нарығының әр түрлi секторларында қызмет
ететiн көп қызметтi мекемелер. Олар
кәсiпкерлiк тәжiрбиесiнде белгiлi бiр
көптеген қаржылық операцияларды
орындайды.

Мамандырылған несиелiк
мекемелер: сақтандыру, жинақтық,
ипотекалық,сенiмгерлiк және т.б.
Маманданған қаржы-несие мекемелерi кез келген елдiң несие жүйесiнiң
маңызды буыны. Олар қарыздық капиталдар нарығының кiшкене аясында
ғана қызмететедi. Бұл әр түрлi мамандалған қаржы-несие мекемелерiнiң
жиынтығы: сауда жинақ мекемелерi инвестициялық компаниялар және
қорлар, несие-жинақтау мекемелерi, зейнетақы қорлары, сақтандыру
компаниялары, мекемелердегi өзара көмек кассалары, ломбардтар және т.б.
Кейбiр арнайы несие институттары Қазақстан аумағында революцияға
дейiн Жаңа экономикалық саясат жылдарында және ауыл шаруашылығын
ұйымдастыру тұсында несиелiк серiктестiктер өзара несие беру қоғамы
несиелiк одақтар және т.б. түрiнде болған. Қазiр банктiк емес мекемелерге
өзара көмек беру кассаларын, ломбардтарды, сондай-ақ шаруа қожалығы
бiрлестiктерiнiрi агроөнерәсiп бiрлестiктерiн, қаржы-есеп айырысу
орталықтарын жатқызуға болады.
Маманданған қаржы-несие мекемелерi алуан түрлi қызмет көрсетедi:

Тұтыну несиесiн беру;

Ауыл шаруашылық несиесiн беру;

Халықтың ұсақ жинақтарын;

Ипотекалық несие беру;

Сыртқы сауда операцияларын қаржыландыру;
Мамандандырылған
Ломбард
қаржы-несиелік
Инвестициялық
Ипотекалық
Микрокредиттiк
Сақтандыру
Өзара
Несиелiк
несиесерiктестiк
компаниялар
компаниясы
компания
қоғамдары
ұйымдар
мекемелер (қор)
Қаржы-несие мекемелерiнiң теориялық сипаттамасы

Тарихта ломбардтар өсiмқорлық несие
Ломбардтар – беретiн жеке меншiк кәсiпорын ретiнде
пайда болған. Ломбардтардың мамандану ҚР Ұлттық банктiң 1997
бұл жылжитын саласы жылжитын мүлiк, оның iшiнде жылғы 29 тамыздағы
№314 «Ломбард туралы»
мүлiктердi бағалы қағаздар мен асыл тастар (бағалы
қағаздардан басқа) кеiлге алып, тұтыну ережесiне сәйкес, ломбард
кепiлге ала – банк болып
Ломбард отырып, қысқа
несиесiн беру болып табылады. Олардың
ссудалары негiзiнен қысқа мерзiмге (30 табылмайтын Ұлттық
күнге дейiнгi мерзiмге) кепiлге салатын банктiң берген лицензиясы
мерзiмдi мүлiк құнының 50-80 мөлшерiнде берiледi. негiзiнде операциялар мен
ссудалар беретiн Кепiлге алып ссуда берумен қатар, олар қызметтердi жүзеге
клиенттердiң құндылықтарын сақтау,
несиелiк мекеме. сондай-ақ комиссиондық негiзде кепiлге
асыратын заңды тұлға.
салынған мүлiктердi сатумен айналысады.
Ипотекалық компаниялар
Ипотекалық несие дегенiмiз – бұл
«Ипотека» деген термин ең алғаш қозғалмайтын мүлiктердi (тұрғын үйдi,
рет бiздiң эрамызға дейiнгi I-II өндiрiс ғимараттарын, жердi және
ғасырларда Рим қаласының т.с.с.) кепiлге алып, ұзақ мерзiмге
территориясында пайда болған. берiлетiн несие. Ипотекалық несие
Ежелгi Грецияда бiздiң эрамызға жеке тұлғаларды несиелеудiң бiр түрi
дейiнгi XIV ғасырларда пайда болып табылады. Ипотекалық
болды. Ипотека терминi несиенiң экономикалық жағынан - бұл
«hyrotheke» - «кепiлдiк, кепiлзат, банктен немесе басқа да қаржы
кепiлге салу» деген мағынаны ұйымдарынан ссуда алу мақсатымен
бiлдiредi. жылжымайтын мүлiк кепiлiнiң алуан
түрлiлiгi болып табылады.

2002 жылғы 1 қыркүйектегi Ипотекалық компаниялар көбiне
«Жылжымайтын мүлiк ипотекасы АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Франция
туралы» Қазақстан Ресубликасының елдерiнде көп дамыған. Мысалы,
заңына сәйкес ипотекалық несие АҚШ-та қазiргi заманда ипотека
дегенiмiз – кепiлге берiлген жылына жалпы сомасы 3-4 млрд.
жылжымайтын мүлiк немесе долларға 5 млн.-нан астам ипотекалық
ондағы үлесi кепiл берушiнiң немесе мәмiле жасалады. 1934 жылы
үшiншi тұлғаның иелiгi мен құрылған Федералдық тұрғын үй
пайдалануында қалатын кепiл түрi. әкiмшiлiгi жергiлiктi халықты аса
Жылжымайтын мүлiк – жер учаскесi, жоғары емес топтары үшiн тиiстi
ақ үйлер, ғимараттар және жермен үкiметтiк бағдарламалар әзiрлеп
байланыстағы өзге де мүлiктер. отырады.
Инвестициялық компания (қор)
«Инвестиция» ұғымы ол латын тiлiнен шыққан «салу» қаржы салу
немесе қаржыландру, қаржы тартуды бiлдiредi. Басты мақсаты
экономиканың нақты салаларына қаржы салу арқылы пайда табу.
Инвестиция құрамына: мүлiктер, байлықтар, материалдық және
интеллектуалдық құндылықтар кiредi.
Инвестициялық компания – тартылған қаражаттарды бағалы қағаздарға
инвестициялау мақсатында, өзiнiң акцияларын шығарғу және ашық түрде
орналықтару арқылы ақшалай қаражаттарды тартуға байланысты
қызметiн жүзеге асыратын акционерлiк қоғам формасында құрылатын
заңды тұлға.
Акционерлермен өзара қатынасына байланысты инвестициялық
компаниялардың екi түрi бар:Өзара бiрiккен қорлар - ашық типтi –
акция ұстаушының талабы бойынша акцияларды керi сатып алуға
мiндеттенедi;Инвестициялық компания - жабық типтi – ондай құқығы
жоқ;
Иневестициялық компанияны басқарушы – инвестициялық қормен оны
басқару туралы келiсiм-шарт негiзiнде әрекет етушi және бағалы қағаздар
портфелiн басқаруға байланысты кәсiби қызметтi жүзеге асырушы заңды
тұлға.Инвестициялық банктерден айырмашылығы басқаларының
басқарушы қызметiн атқаруға құқығы жоқ.
Несиелiк серiктестiк

Несиелiк серiктестiк – банк болып табылмайтын, өзiнiң қатысушыларына несие беру және қызмет
көрсету мақсатында құрылған, өз қызметiн Ұлттық банктен қарыздық және басқа да банк операцияларын
жүргiзуге асырушы заңды тұлға.

Несиелiк серiктестiк жабық акционерлiк қоғам және жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк түрiде құрылатын және өз
қызметiн жүзеге асыратын коммерциялық ұйым. Несиелiк серiктестiктiң қатысушылары жарғылық қорының елу
пайыздан астамы мемлекетке жататын өкiлеттi атқарушы және сот билiгiнен, қаржылық капиталы мемлекеттiк
кәсiпорындар мен ұйымдардан, сондай-ақ, оны тiркеген мемлекеттiң заңымен сәйкес келетiн оффшорлық
аймақтағы компания статусы бар заңды тұлғалардан басқа жеке және заңды тұлғалар (резиденттер және резидент
еместер) болуы мүмкiн.

Несиелiк серiктестiктердiң мынандай түрлерi болады:
Несиелiк-депозиттiк серiктестiк – заңды тұлғалардың қабылдау мүмкiндiгi;
Ауыл несиелiк серiктестiгi - өзара несие беру үшiн, оның қатысушыларының ақшаларын жинақтау жолымен ерiктi
түрде жеке және заңды тұлғалардың өзара бiрiгуiнiң нәтижесiнде құрылған, банктiң жекелеген операцияларының
түрлерiн жүзеге асыратын заңды тұлға.
Несиелiк серiктестiк – коммерциялық ұйым;

Несиелiк серiктестiк және ауыл несиелiк серiктестiгi ҚР заңдылықтарындағы ерекшелiктерiне сәйкес мынадай
ұйымдық-құқықтық формада құрыла алды:
Коммандиттiк серiктестiк;
Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк;
Толық серiктестiк;
Акционерлiк қоғам;
Қаржы-несие мекемелерiнiң функциялары
Ломбард
Ломбард операцияларына мыналар жатады:

бағалы металдардан (алтыннан,
сейфтiк қызметтер: клиенттердiң
күмiстен, платинадан, платина
ломбардтық операциялар: тез iске бағалы қағаздарын, құжаттарын,
тобындағы металдардан) жасалған
асырылатын бағалы қағаздар мен құндылықтарын сақтауға
монеталарды, сондай-ақ бағалы
жылжымайтын мүлiктердi кепiлге байланысты, сол сияқты сейфтiк
қағаздар және асыл тастардан
алып, қысқа мерзiмдi несие берудi жәшiктердi, шкафтарды,
тұратын зергерлiк бұйымдарды
сипаттайды; бөлмелердi жалға беру қызметтерiн
сатып алу, кепiлге қабылдау,
көрсетедi;
есепке алу, сақтау және сату;

келiсiмшарт мерзiмi iшiнде жалға
берген мүлiкке жалға берушiнiң заң талаптарына сәйкес кепiлге
меншiк құғын сақтай отырып, ол алынған мүлiктi сату;
мүлiктi жалға беру;
Несиелiк серiктестiк
Несиелiк серiктестiктердiң басты пассив операцияларына – салымдарды тарту және займдарды орналастыру; актив операцияларына – ссудалық, комиссиондық, сауда-делдалдық операциялары жатады.
Несиелiк серiктестiктiң мынандай операциялары жүзеге асырады:

Сейфтiк операциялар:
сейфтiк жәшiктердi, шкафтар Несиелiк серiктестiкке
Кассалық операциялар: мен үй-жайларды жалға қатысушы заңды және
банкноттар мен берудi қоса есептегендегi жеке тұлғалардың
монеталарды сақтау, клиенттердiң бағалы депозиттерiн
қабылдау, санау, ұсақтау, қағаздары, құжаттары мен қабылдау;
құндылықтарын сақтау
сорттау, қаптау, бойынша қызметтер;
айырбастау және т.б.;

Несиелiк қатысушылар үшiн Несиелiк серiктестiкке
клирингтiк операциялар: қатысушыларының
Қарыздық операциялар: төлемдердi жинақтау, банктiк шоттары
несиелiк серiктестiк салыстыру, сұрыптау және олардың тапсырмасы
қатысушыларына растау, сонымен бiрге олардың
өзара есепке алу мен клирингке бойынша есеп айырысу;
ақшалай формада
несиелер беру; қатысушылардың таза
позицияларын анықтау;

Сенiм (трастылық)
Аударымдық операциялар: операциялары: сенiм
ақша аудару бойынша бiлдiрушiнiң (несиелiк
несиелiк серiктестiк серiктестiк
қатысушыларының қатысушылардың) мүддесiне
тапсырмаларын орындау; сай және тапсырмасы
бойынша ақшаны басқару;
Инвестициялық компания
Инвестициялық компанияның мынандай құқықтары бар:

•сол инвестициялық қордың бағалы қағаздар портфелiне тиiстi акциялары бойынша
акционерлiк қоғамның басқаруына қатысуға;
•басқарушылар мен бағалы қағаздар портфелiн басқару туралы келiсм-шарт жасауға;
•басқа тұлғалардың барлығымен, соның iшiнде тiркеушi және кастодиандық келiсiм-
шарт жасауға, өзгертуге және қарым-қатынасты тоқтатуға;
•инвестициялық қордың бағалы қағаздар портфелiн басқаруға байланысты қызметтi
жүзеге асыруға кез келген сұрақтарды инвесторлық басшысынан талап етуге және
алуға;
•Инвестициялық қордың мына салаларына тыйым салынады:
•акциядан басқа бағалы қағаз түрлерiн шығаруға;
•банктерден инвестициялық қордың таза активтерiнiң құнынан он пайыздан астам
мөлшерде, алты айдан асатын уақытқа заемдық қаражаттар алуға;
•акцияның бақылау пакетiн сатып алуға күштi шектеу қоюға;
•кез келген тәсiлде заемдар беруге;
•қайта сатып алу шартымен өзiне тиiстi бағалы қағаздарды сатуға (РЕПО операциясы);
Ипотекалық компания

• Ипотекалық компания – жердi және жылжымайтын мүлiктi кепiлге ала
отырп, ұзақ мерзiмге несиелiк операцияларды жүзеге асырады. Бұл
компаниялар пассивтерiнiң басым бөлiгi ипотекалық облигациялар,
акциялар және басқа да бағалы қағаздарды құрайды.
• Салалық және аумақтық компаниялардың мамандану дәрежесi олардың
активтерi мен пассивтерiн құрау ерекшелiктерi белгiлi бiр мөлшерде
олардың қызмет аумағына, сондай-ақ клиенттерiнiң шаруашылық
қызметтерiн ұйымдастыру ерекшелiктерiмен байланысты болып келедi.
Ипотекалық несиенiң қағидалары:
Меншiк құқығын шектеу шартында борышқордың қолында мүлiктiң
қалуы;
Кепiл үлесiнiң түрiнде ссудалар мөлшерiнiң анықталуы;
Сол сияқты мүлiктi үстеме ипотекалық ссудаға кепiлге алу;
Сақтандыру есебi бойынша несие беру;
•Қазақстанда ипотека термині 1995 жылғы 23
желтоқсандағы № 2723 «Жылжымайтын мүлік
ипотекасы туралы» Қазақстан Республикасының Заңына
сәйкес енгізілді. Осы Жарлыққа сәйкес, «ипотека — кепіл
берушінің немесе үшінші бір тұлғаның иелігінде және
пайдалануында болатын кепілге салынған
жылжымайтын мүлік» деп берілген.
•Қазақстанда 2001 жылдан бастап халықаралық
стандарттарды ескере отырып жасалған ипотекалық
несиелеу жүйесі енгізілген. Қазіргі уақытта Қазақстан
Республикасында АҚШ, Германия және Малайзия
мемлекеттерінің тәжірибесін ескере отырып, жасалынған
тұрғын үй ипотекалық несиелеу жүйесі қызмет етуде.
екінші деңгейде—
алғашкы тұрғын үй
ипотекалық несиесін бірінші деңгейде—
берушілерден берген алғашкы тұрғын үй
несиелері бойынша ипотекалық несиесін
талаптарын және кепіл берушілер, соның ішінде:
құкықтарын сатып банктер мен банктік емес
алуды жүзеге асыратын, ұйымдар
қайта қаржыландырушы
ұйымдар.
ДЕҢГЕЙЛI БОЛЫП КЕЛЕДI.
ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕ ЖҮЙЕСI ЕКI
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА
Қайта қаржыландырушыға «Қазақстан ипотекалық
компаниясы» АҚ жатады. Аталған компания тұрғын үй
нарығын бюджеттен тыс қаражат кездері есебінен
қаржыландыруды жүзеге асыруда және ипотекалық
несиелеуді енгізуге маңызды рөл атқаруда.
Қазақстан Ипотекалық компаниясы (ҚИК) 2001 жылы
ақпанда Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің
ықпалымен құрылды. Оның қызметінің басты мақсаты
еліміздегі ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту және
тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру
тұжырымдамасын іс жүзіне асыру болып табылады.
Компанияның кызметі, сондай-ақ тұрғын үйді ұзақ
мерзімді қаржыландырушы банктер мен банктік емес
ұйымдардың активтері мен пассивтерінін, құрылымы
сәйкес келмеген жағдайлардан туындайтын
тәуекелдердің алдын алып, өтімділігін арттыру,
халықтың тұрғын үйге деген төлем кабілеттілік
сұранысының көлемін ұлғайтуға мүмкіндік жасауға
бағытталады.
Қазақстандағы ипотекалық несиелеудің қазіргі
уақытта көптеген мәселелері бар. Олардың
ішінде:
Коммерциялық банктердің ипотекалық
несиелендіру бойынша басқа елдерге қарағанда
пайыз ставкасының жоғары болуы;
Ипотекалық несиені алудағы көп шығындардың
болуы;
Біздің банктерімізде несиені өтеу аннуитеттік
төлем сызбасы бойынша жүреді, яғни өтеу
мерзімі бойынша біркелкі өтем мөлшерлі
төлемдер жүреді.
Қорытынды

Бұл мекемелерсiз экономиканың әр түрлi салаларында
және тұрғындарға көрсетiлетiн несие жүйесiнiң қызметтерi
толық болмас едi. Мұндай мекемелер екi жақты
бағыныштылықта болады: бiр жағынан, олар несиелiк және
есеп айыру қызметтерiн жүзеге асырумен байланысты
болғандықтан да Орталық банктiң соған сәйкес талаптарын
басшылыққа алады. Екiншi жағынан, қандай да бiр қаржы,
сақтандыру, инвестициялық немесе басқа да
операцияларға мамандана отырып, тиiстi
ведомствалардың реттеу әрекеттерiне ұшырайды.

Ұқсас жұмыстар

Ипотекалық несиенің ерекшеліктері

АРНАЙЫ МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН ҚАРЖЫ – НЕСИЕЛІК МЕКЕМЕЛЕРІ

Несие теориясы. Несие жүйесі және оның қазіргі жағдайы

Несие нарығы

Несие нарығы. Ипотекалық несие проблемасы

Банктер жүйесі

НЕСИЕЛІК ЖӘНЕ БАНКТІК ЖҮЙЕ

Ипотекалық несиелендіру жүйесінің артықшылықтары

АҚШ-ТЫҢ БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕР НАРЫҒЫ

Қазақстандағы банктік жүйенің дамуы

Пәндер