Туынды бағалы қағаздардың негізгі ерекшеліктері

Орындаған: Қасенова Әсел

ФН-305

Туынды бағалы қағаз деген базистік активтердің бағасы өзгеруіне байланысты, яғни осы бағалы қағаздың негізі болған активке шығарылған мүліктік құқықты (міндеттемені) білдіретін құжатсыз формадағы бағалы қағаз.

Базистік активтерге тауарлар (астық, ет, мұнай, алтын және т. б. ), негізгі бағалы қағаздарға акция және облигация жатады.

Туынды бағалы қағаздар деп аталуының себебі, олар негізгі классикалық бағалы қағаздарға (акция, облигация) шығарылады.

Туынды бағалы қағаздарды сатып алу-сату үшін екі жақ мерзімді мәмілеге келеді.

Онда мәміле жасаушылар көрсетілген активті болашақта алу, бірақ шарттаскан кездегі баға бойынша жеткізіп беру көзделеді.

Туынды бағалы қағаздарды қолданып жасалған мерзімді мәміле туынды бағалы қағаздар нарығында сатып алынады және сатылады.

Басқаша айтқанда, туынды бағалы қағаздар нарығы - ол мерзімді нарық.

Мерзімді нарықтың басқалардан өзгешелігі - мәміленің орындалуы (шарт жасасқан кездегі бекітілген бағаммен активті жеткізіп беру) болашақтағы келісілген мерзімде жүзеге асырылады.

Мерзімді мәмілелер әртүрлі активтерге, атап айтқанда, бағалы қағаздарга, банктік депозитттерге, индекстерге, валютаға, қымбат металдарға, шикізат тауарларына және мерзімді шарттардың өзіне жасалады.

Туынды бағалы қағаздарды шығарып, айналысқа түсірүдің мақсаты - кез-келген биржалық активтердің бағасының ауытқуынан тек пайда табу ғана емес, сонымен бірге бағаның қолайсыз өзгеруіне байланысты қауіптен сақтандыру.

Туынды бағалы қағаздардың негізгі ерекшеліктері:

Форвардтық нарық мерзімді нарықтың ең алғашқы формасы. Ол тауарлар бағасының тұрақсыздығына байланысты XVIII-XIX ғасырларда Еуропада сатып алушы мен сатушы тауардың мөлшерін, шамамен жеткізіп беру уақытын және болашақтағы бағасын көрсетіп мәміле жасасқан. Дәл осындай келісімдер қазіргі кезде, әсіресе, шетел валютасымен банкаралық сауда-саттықта қолданылады (әрине, онда жеткізіп беру уақыты дәл көрсетіледі) .

активті сатып алу-сату жағдайлары туралы алдын-ала келісілген, бірақ болашақта орындалатын биржадан тыс жасалатын мерзімді шарт.

Бұндай шарт саудаға түсіру үшін келісілген актив бағасының қолайсыз өзгеруінен сақтандыру үшін жасалады, яғни бағасы өскенде шартты сатып алушы ұтса, төмендегенде сатушы ұтады.