ӨНЕРКӘСІП ОРЫНДАРЫ

Презентация қосу

Биологиялық белсенді
қосылыстарды бөліп алу, ағын
суларды тазалау.Соңғы өнімді
модификациялау.
№4 СӨЖ ПРЕЗЕНТАЦИЯ

Орындаған: Орманбек А.
Топ: И-223-А
Қар ж/е мұздықтар
Жер асты түрінде;
Жер 70.00%;
сулары; 70.00%
сулары
асты 23.00%; 23.00%

Тұщы су қоры
Қар ж/е мұздықтар түрінде
Әртүрлі сулар жиынтығы

Табиғат байлықтарының қымбатты тірлерінің бірі-су. Су
тіршілік көзі,сусыз өмір жоқ. Жалпы планетарлық
деңгейде су сарқылмайтын ресурстарға жатады. Өйткені
оның жалпы планетадағы мөлшері
Әртүрлі сулар жиынтығы; 7.00%; 7.00%
мұхит, атмосфера және құрылықта үнемі жүріп отыратын
су айналымы нәтижесінде толықтырылып отырады. Су
планетамыздың 70,8% бөлігін алып жатыр.

Қазіргі таңда тұщы сулардың әртүрлі
ластаушылармен: пестицидтермен және химикаттармен,
мұнаймен және мұнай өнімдерімен ластануы негізгі
мәселелердің бірі болып отыр. Өнеркәсіпті елдерде су
айдындары мен су қоймаларының ластануы күннен-күнге
артуда. Мұхиттардың мұнай және мұнай өнімдерімен
ластануы бүкіл дүние жүзінде мұнай өнімдерін көптеп
қолдануға байланысты болып отыр. Осының әсерінен теңіз
шельфтерінде мұнай өндіру, танкерлік флот дамуда. Мұнай
өндіру және оны тасымалдау кезінде, құбырларда жиі
авариялар болып нәтижесінде мұхит бетінде мұнайлы дақтар
жүздеген, мындаған километр жерді ластайды. Су
ресурстарына және ондағы тіршілік иелеріне теріс әсер ететін
заттардың бірі, өнеркәсіп орындарынан бөлінетін
улы органикалық заттар. Мұндай улы заттар өнеркәсіп
орындарында, транспортта, коммуналдық-тұрмыстық
шаруашылықта кеңінен қолданылуда. Ағын сулардағы бұл 3
заттардың мөлшері әдетте 5-15 мг/л-ді құрайды. Ал осы
Қазіргі таңда адам коммуналдық-тұрмыстық қажеттілігі үшін ас суды көп
пайдалануда. Қолданатын судың мөлшері аймаққа, өмір сүру деңгейіне
байланысты адам басына шақ қанда 3 литрден 700 литрге дейін келеді. Өткен
50-60 жыл ішіндегі суды пайдалану мәліметтеріне сүйене отырып, жыл сайын
суды пайдалану артып, табиғат үшін орны толмайтын судың мөлшері 4-5%-ды
құрайтыны есептелген. Суды пайдалану және ысырап ету осы қарқынмен
жалғаса берсе, халық санының өсуіне және өндіріс орындарының дамуына
байланысты 2100 жылға адамзат тұщы судың бүкіл қорын тауысуы мүмкін.
Қазіргі кездің өзшде тұщы судың жетіспеуі, су ресурстары жеткілікті
жерлердің өзінде де байқала бастады. Тұщы сумен қала халқының 20%, ауыл
халқының 50% қанағаттандырылмай отыр. 4
Су ресурстарды
ластаушы көздер
Дүниежүзілік су қорларының ластануы бүкіл
адамзат қауымын аландатып отыр. Бұл
мәселе Қазақстанға да тән. Судың ластануы
көп түрлі әрі ең соңында су экожүйесін
бүлдірумен аяқталады. Су айдындарының
ластануын былайша топтайды:
• биологиялық ластану: өсімдік, жануар,
микроорганизмдер және аш бейімді заттар
• химиялық ластану: уытты және су
ортасының табиғи құрамын бүлдіретіндер
• физикалық ластану: жылу-қызу, электр-
магнитті өріс, радиоактивті заттар

СУ БАССЕЙНІНІҢ ЛАСТАНУЫНЫҢ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРІ — ТАЗАРТЫЛМАҒАН АҒЫН СУЛАРДЫ ӨЗЕН-КӨЛДЕРГЕ
ЖІБЕРУ. БҰҒАН ЖОЛ БЕРЕТІНДЕРІ:
• ТҰРҒЫН-ҮЙ КОММУНАЛДЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚТАР;
• ӨНЕРКӘСІП ОРЫНДАРЫ;
• АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ХИМИЯЛАНДЫРУ:
• ХАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ БАСҚА ДА САЛАЛАРЫ.
АҒЫН СУЛАРҒА ҚҰЙЫЛАТЫН ЛАС СУЛАР ДА БІРНЕШЕ ТОПҚА БӨЛІНЕДІ. ОЛАРДЫ ҚОСПАЛАР (ЕРІМЕЙТІН,
КОЛЛОИДТЫ, ЕРИТІНДЕР), ЛАС СУЛАР (МИНЕРАЛДЫҚ, ОРГАНИКАЛЫҚ, БАКТЕРИАЛДЫҚ, БИОЛОГИЯЛЫҚ)
ДЕП ЖІКТЕЙДІ. ЛАС СУЛАРДЫҢ ІШІНДЕ ТҰРМЫСТЫҚ САРҚЫНДЫ СУЛАРДА ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР 58%,
МИНЕРАЛДЫҚ ЗАТТАР 42 ТЕЙ БОЛАДЫ. ӨНЕРКӘСІПТЕ ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН СУЛАР МЕН СИНТЕТИКАЛЫҚ
ЖУАТЫН ЗАТТАРМЕН СУЛАРДЫҢ ЛАСТАНУЫ ӨТЕ ҚАУІПТІ. БҰЛАР –ХИМИЯЛЫҚ ЛАСТАНУ КӨЗДЕРІ. СОНЫҢ
ІШІНДЕ СУЛЫ ЭКОЖҮЙЕЛЕРДІҢ ПЕСТИЦИД, ГЕРБИЦИД ЖӘНЕ БАСҚА ДА ХИМИЯЛЫҚ УЛЫ
ПРЕПАРАТТАРМЕН ЛАСТАНУЫ ҚАЗАҚСТАНДА КЕҢ ЕТЕК АЛҒАН. МӘСЕЛЕН, МАҚТА МЕН КҮРІШ, ЖЕМІС-
ЖИДЕК, БАУ-БАҚША, ТЕПЛИЦА (ЖЫЛЫ ЖАЙ) ЗИЯНКЕСТЕРІНЕ ҚАРСЫ БҰРЫНҒЫ КЕҢЕС
ҮКІМЕТІ КЕЗЕҢІНДЕ ӨТЕ КӨП ХИМИЯЛЫҚ ЗАТТАР ПАЙДАЛАНЫЛҒАН НӘТИЖЕСІНДЕ, СУ ЛАСТАНЫП, ОНЫҢ
САПАСЫ МЕН МИКРФЛОРАСЫ ЖӘНЕ МИКРОФАУНАСЫ, ІРІ ХАЙУАНАТТАР, ҚҰСТАР ЗАРДАП ШЕККЕН. ӨЗ
КЕЗЕГІНДЕ ХИМИЯЛЫҚ ЗАТТАРДЫҢ ЗИЯНДЫ ҚОСЫЛЫСТАРЫ АЗЫҚ –ТҮЛІКПЕН АДАМ ОРГАНИЗМІН КЕРІ
ӘСЕРІН ТИГІЗДІ. ҚАЗІРГІ КЕЗДЕ АШЫҚ ӨЗЕН, КӨЛ СУЛАРЫМЕН ҚАТАР ЖЕР АСТЫ СУЛАРЫ ДА САРҚЫНДЫ,
ШАЙЫНДЫ СУЛАРМЕН ЖӘНЕ ЕРІГЕН ЗИЯНДЫ ЗАТТАРМЕН ЛАСТАНЫП ОТЫР.
Ауыз судың ДДТ 0,1 Қорғасын 0,1
сапасын бақылау Кадмий 0,01 Гексохлорен 0,02
Кольбат 1,0 Изопрен 0,05
Ауыз судың сапасын Метанол 3,0 Карбофакс 0,1
бақылау үшін зиянды Молибден 0,5 Керасин 0,1
заттардың шектеулі –
Мышяк 0,5 Мұнай 0,1
рұқсат етілген мөлшері
бекітілген, 1 литр суда
Сынап 0,005
зиянды заттар мына
мөлшерден (мг/л)көп
болмауы керек. 7
Ластанған суды
тазалау әдістері

механикалық,
химиялық,
физико-химиялық
биологиялық
Механикалық әдіс

Механикалық әдістер- ерімеген қалдықтары бар суларды әртүрлі
торлардан, сүзгілерден, электрден өткізіп,бір жерге жинап,тұндыру
арқылы тазалайды. Бұл әдіс суды ірі дисперсті заттардан
тазартудың оңай жолы және тазарту үлгісінің 1-ші сатысы болып
табылады.Механикалық әдіс, лас судың құрамындағы күрделі
минералды заттарды, ерітілмейтін қоспаларды ұстау үшін
қолданылады. Жалпы механикалық әдіс сирек қолданылады.
Өндірістік лас суды тазартуда жеке қолданылуы мүмкін, ал
көбінесе басқа әдістердің алдында қолданылады.Механикалық
әдістерге төмендегідей қондырғылар мен ғимараттар жатады:
қабылдау камерасы, кереге, құмұстағыштар, тұндырғыштар.
Тұндырғыштар
Ағынды судың улылығын азайтуға кеңінен тұндырғыштар немесе тұндырғыш шұңқырлар (алап немесе құйғын) пайдаланылады. Тұндырғыш
ғимараттарында ағынды сулардан түпке тұнатын не қалқыма салынды және майлы заттектер гравитациялық жіктеу негізінде бөлінеді.
Бірінші реттік тұндырғыштар ағынды суларды биологиялық тазарту ғимараттарына дейін, екінші реттіктері одан кейін орнатылады.

Модификация(көне латынша modіfіcatіo, латынша
modus – өлшем, түр және fаcіo – жасаймын) –
организмнің белгілері мен қасиеттерінің
(фенотипінің) сыртқы орта факторларының әсерінен
генотипке байланыссыз (тұқым қуаламай) өзгеруі.
Модификациялық өзгергіштікті тудырушы
факторларға сыртқы ортаның температурасы, жарық,
қоректену жағдайы, т.б. жатады. Модификацияға
ұшырамайтын белгі не қасиет болмайды, бірақ
организмнің әрбір белгісінің өзгеруінің белгілі бір
шегі болады, оны өзгергіштіктің реакция нормасы деп
атайды. Организмдегі әр түрлі белгілердің реакция
нормасы түрліше болады. Мысалы, сиырдың
сүттілігінің реакция нормасы жоғары болады, ал
сүтінің майлылығы мал тұқымына тән тұрақты
қасиет. Бірақ сиырды дұрыс бағып-күтсе, оның
сүттілігін арттырып, сүтінің майлылығын
жоғарылатуға, яғни өзгертуге болады.
“Таңшолпан” бағдарламасында көрсетілген
суды тазартудың әдістері туралы видео

Су ресурстарды қорғау және үнемді пайдалану
Қазақстан Республикасының су кодексі 1993жылы наурыз айының 31 жұлдызында қабылданды. Кодексте қойылған негізгі міндет - су қорларын ластанудан,
таусылудан қорғау, зиянды әсерлерден болдырмау, суды пайдалануда заңдылықты күшейту, халықтық экономика салдарын қажетін өтеу үшін суды ұтымды
пайдалану.
Суды қорғау - адамзаттың жер бетіндегі табиғи су қорларының жай-күйін жақсартуға, қалпына келтіруге және оларды сақтауға бағытталған әрекеті.
Адамдардың кәсіптік әрекетінің және тұрмысқа пайдаланылуының тікелей немесе жанама әсерінен судың құрамының және қасиеттерінің өзгеріске
ұшырауын, яғни су көзінің бір бөлігінің немесе түгелімен пайдаланудың кез келген бір түріне жарамсыз болып калуын судың ластануы деп атайды. Әдетте, су
көзіне оның сапасын өзгеріске ұшыратпайтын, суда ерімейтін бөгде заттардың (ағаш жаңқалары, күл-қоқыс, металл сынықтары, құрылыс қалдықтары және
басқа заттар) түсіп жиналуын коқыстану дейді.
Ағынды су деп бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір лас аймақ, оның ішінде елді мекен
(өнеркәсіптік, ауылшаруашылықтық, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, тағы баска ағындылар) арқылы өткен су. Ағынды су гетерогенді күрделі жүйе болып
саналады, оның құрамында болатын органикалық және минералды қоспалар ерімейтін, коллоидты және еритін түрде кездеседі.

Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанның өнеркәсіп географиясы

Голощекиннің Кіші Қазан төңкерісінің бағыты

Аймақтық өнеркәсіп географиясы

Өскемен қаласы

Қазақстанның әлеуметтік - экономикалық дамуындағы қайшылықтар

ТАУ - КЕН ІСІ КАРЬЕР ЖӘНЕ ШАХТА ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ

Ірі химия өнеркәсіптері

Өзбекстан индустриалды - аграрлы мемлекет

Соғыстан кейін республика экономикасын қайта құру

Қазақстандағы мұнай, газ және көмір кен орындары

Пәндер