Сократ ДИАЛЕКТИКАНЫҢ негізін салушы
Презентация қосу
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ
САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ
Гуманитарлық әлеуметтік пәндер кафедрасы
CӨЖ
Тақырыбы:Антикалық философияның римдік кезеңі
Орындаған:________
Тобы:________
Қабылдаған:________
Жоспар:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
Антика философиясының кезеңдері.
Римдік философия.
Қорытынды
Әдебиеттер
Антика философиясының
кезеңдері
І. Демократиялық – б.з.д.VII-Ү ғғ.;
ІI. Классикалық (сократтық) - б.з.д. Vғ.ортасы – б.з.д. - IV ғғ.
аяғы;
III. Эллиндік - б.з.д. ІҮғ. – б.з.д. ІІғ.;
IV. Римдік - б.з.д. Іғ. – б.з. Үғ.
Антикалық (ежелгі грек) философияға мына
ерекшеліктер тән:
Бұл философияның гүлденуіннің материалдық негізі
полистердің экономикалық (қалалық, сауда-кәсіптік) дамуы
болды;
Ежелгі грек философиясы материалдық өндіріс процесінен
қол үзіп, дербес қауымдыққа айналды; ой еңбегі мен дене
еңбегі бөліне бастады;
Ғарыштық (космоцентризм) идеясы өзекті мәселеге айналды;
Философия дамуының соңғы кезеңінде
ғарышкінділік идеясы мен антропокінділік
(антропоцентризм) идеясы араласып, біріге
бастады;
Құдайлардың болуы күмән туғызбады;
Ежелгі грек құдайлары табиғаттың бір бөлігі
болып саналып, адамға жақын болды; адам
табиғат бөлігі.
I. Мифологиялық кезең – б.д.д. VII ғ.
Табиғат пен әлем туралы түсінік әмбебаптық
қауымдық-рулық формация түрінде түсіндіру. Құл
иеленушілік, ақыл және дене еңбегін бөлу.
II. Классикалық грек философиясы- б.д.д. VI-
IV ғ.
Объекті мен субъектіні айырып қарау. Сезімдік-
матриалдық космос объекті ролінде шығады
Милет мектебі.
Фалес (шамамен б.з.д. 640-560 жж.) –
милет мектебінің негізін салушы, адамзат
тарихында аты аталатын ең алғашқы
көрнекті грек ғалымы, философы.
Бізге қалдырған мұрасы:
- Дүниенің алғашқы бастамасы (“архэ”) су
деп білді;
- Жерді судың үстінде тұратын жазық диск
деп ұғынды;
- Өлі табиғаттың барлық заттардың жаны
бар (гилозоизм) деп санады;
- Әлемнің орталығы Жер деп түсінді;
- Жылдың ұзақтығы - 365 күн болатынын
дәлелдеп бақты;
- Математикада жаңалықтар (Фалес
теоремасы) ашты.
Анаксимандр (б.з.д. 10-540жж.) -
Фалес шәкірті:
- Алғашқы бастама, дүниенің негізі
“апейрон (-мәңгі өлшеусіз, шексіз
субстанция), барлығы одан пайда болады,
оған айналады;
- Материяның сақталу заңын (заттың
томдық құрылымын) меңзеді: тірі дүние,
барлық заттар микроскопиялық
элементтерден тұрады;
- Алғаш рет адамдардың эволюция
процесінде жануарлардан пайда болатынын
(Ч.Дарвин ілілімен бұрын) болжады.
Анаксимен (б.з.д.546 ж. туған)
Анаксимандр шәкірті:
Алғашқы бастама ауа деп білді;
Жер бетіндегі барлық заттар - ауаның
әртүрлі шоғырланған қозғалысының (ауа
қысылғанда суға айналады, одан кейін
лайға, топыраққа, тасқа, және т.б.)
нәтижесі;
Адам жаны (“психэ”) мен “ғарыш жаны” –
ауаны (“пневма”) бірдей, ұқсас –деді;
Құдайды табиғат күштері және аспан
денелерімен барабарлықта қарастырды.
Эфестік Гераклит (шамамен б.з.д. 544-483жж.) – ежелгі
гректік көрнекті философы, материалист, объективтік
диалектиканың негізін салушы:
- алғашқы бастаманы от деп білді;
- диалектиканы ілімінің негізін салды;
“барлығы өзгереді”, дүние әрдайым
қозғалыста, өзгерісте болады;
- “бір өзендегі суға екі рет түсуге
болмайды”;
- табиғаттағы заттар айналыста болады, ал
тарих цикл бойынша дамиды;
- қоршаған дүниенің салыстырмалылығын
мойындады (“теңіз суы адам үшін лас, бірақ
балық үшін таза”).
- бәрін жасаушы, бәрін қамтитын құдайды
Логос – әлемдік Парасат дер ұғынды.
Пифагор – ежелгі грек философы, әрі
математигі:
.
Бар дүниенің алғашқы себебі сан
деп білді;
Дүние сан арқылы танылды,
санда даналық, гармония,
үйлесімділік бар;
Әрбір планета өзінің
Пифагор
( б.з.д. Ү-ІҮ ғ. қозғалысында монотонды
бірінші (сандық) дыбыс шығарады;
жартысын Адам өлгеннен соң оның жаны
да өмір басқа денелерге өтетіңіне сенді.
сүрген.)
Элеаттар – қазіргі замаңғы Италия
жеріндегі б.з.д. ҮІ-Үғғ. Өмір сүрген
ежелгі грек полисі Элей мектебінің
өкілдері.
Осы мектептің әйгілі
философтары - Ксенофан,
Парменид, Зенон.
Парменид( б.з.д. ҮІІ ғ.аяғы -ҮІ ғғ.) –
европалық рационализмнің негізін
салушы болып есептеледі. Болмыс
категориясын енгізді. Болмысты ол
танылатын әлем, ойлау деп түсінді.
Болмыс бар, бейболмыс жоқ. Ойлау
және “бар болу” бір.
Элейлік Зенон (б.з.д. 480 – 430 жж.) - Парменидтің
шәкірті:
- негативтік, терістеу диалетикасының
негізін салды;
- көптілік пен қозғалысты ойлау мүмкін
емес деді;
- қозғалыстың болмайтынын дәлелдеуге
тырысты;
- Апория – ойлаудағы қиналу, аң-таң
болу, шешілмейтін жұмбақ.
Зенонның атақты апориялары:
«Ахилес пен тасбақа», «Дихотомия», «Жебе»,
«Стадий» және тб.
Атомизм
Левкипп
Демокрит (470 немесе 460 ж.б.э.д.)
(б.э.д.V)
Негізгі қағидалары: барлық материалдық дүние
атомдардан тұрады; атом бөлінбейді, мәңгілік, өзгермейді,
өзіңе-өзі тең, барабар;атомдар мәңгі қозғалыста болады,
атомдар айналымы да бар;
атомдар арасында қуыспен толтырылған кеңістік бар;
атомдарда сапалық қасиет болмайды, олардың түсі, иісі,
дыбысы жоқ, олар бір-біріне өзгермейді; атомдар ішінде
ешқандай да қозғалыс болмайды, атомдар шар тәрізді.
Бұрышты, қармақ, тб. формада болады.
Демокрит б.э.д. 470
Әлем атомдардан тұрады
ВИДИКТЕР
Софистер - «даналық ұстаздар».
Б.з.д. Ү-ІҮғғ. бірінші жарсытысында өмір сүрген.
Протагор, Горгий, Гиппий, Продик, Антифонт,
Критий және тб.
Протагор (б.з.д. 481-411) – атақты аға софист.
Оның атақты кредосы: “Адам – барлық
тіршіліктің, нәрсенің өлшемі, өмір сүрушілер
үшін өмір сүру, өмір сүрмейтіндер үшін өмір
сүрмеу”.
Софист Горгий көзқарастары:
- ештеңе жоқ;
-егер бір нәрсе бар болса, оны да білуге
болмайды;
-Огер оны білген күнде де, оны тануға болмайды.
Сократ (б.э.д.469 – 399 жж.)
Антикалық мағынадағы диалектиканың
негізін салушы, ақиқатты анықтауда
«майевтика» әдісін, индуктивтік әдістің
де негізін салды.
Сократтың айтқан нақыл сөздері:
“өзіңді өзің танып біл”;
“мен өзімнің түк білмейтінімді
білемін, кейбіреулер оны да
білмейді”;
“өмір сүру үшін тамақ жеу
керек, бірақ тамақ жеу үшін өмір
сүрмеу керек”;
“жамандық-жақсылықтың не
екенін білмеуден туындайды”;
“өз қамыңды өзін ойла”.
Сократ ДИАЛЕКТИКАНЫҢ негізін салушы
Ақиқат
Мейрмандық Сұлулық
Платон (б.э.д.427 - 347 жж.) - шын аты
Аристокл, Сократ
шәкірті.
Идея туралы ілім, идеализмнің
негізін салушы.
Нақыл сөздері:
•Біреуге өкпелегеннен гөрі, өзіңе
өкпелелегенін дұрысырақ;
•Адамдар өзінің
бақытсыздығына, мүшкіл халіне
құдайды, тағдырды, кім
көрінгенді кінәлайды, бірақ өз
кінәсін мойындағысы келмейді.
•Кешіру оңай, бірақ ұмыту қиын.
Платон философиясының тарихи маңызы:
- тұңғыш рет ұғымдық ойлауды,
диалектиканы, философиялық
категорияларды дүниеге әкелді;
- идеализм философиясының негізін
салды;
- тек табиғатты емес, қоғамды,
мемлекетті терең зерттеді.
Аристотель (б.э.д. 384-322) –
адамзаттың бірінші ұстазы, Платон
шәкірті, Александр Македонскийдің
тәрбиешісі болған. Аристотель
әмбебап ғұлама-логиканың,
философияның психологияның
биологияның саяси экономияның,
этика, эстетика, өнер теориясының
және тб. Көптеген ғылымдардың
негізін салды.
«ПЛАТОН менің досым
бірақ АҚИҚАТ қымбат!»
Әлемнің бірінші ұстазы “Жан туралы “ еңбегінде
сананың иесі жан дейді. Оның үш деңгейін
қарастырады:
- өсімдіктік жан;
- жануарлық жан;
- ақылдық жан.
Жан – таниды, айырмашылықты біледі «ұзақ уақыттар бойы
адасуларда болады»
Аристотель бойынша тән өлімі жанды мәнгілікті өмір
мүмкіншілігіне босатады.
Аристотель философиясының
тарихи маңызы:
- теңдесі жоқ философия, ойлау туралы ойлау ілімінің негізін
салды;
- болмысқа категория арқылы анықтама берді;
- философияның 10 категориясын анықтады;
- Платонды сынай келе философиыға жаңа үрдіс берді;
- формальды логиканың негіщін салды;
- мемлекеттің түрлерін зерттеді, саясаттану ғылымынң ізашары
болды;
- дүние мен адамның пайда болуын ғылыми түрде қарастырды;
- биология мен экономиканың тб. ғылымдардың негізін салды;
-
Синоптік Диоген (б.з.д. ІҮғ.) – киниктік
философияның теоретигі мен
практигі, әйгілі философ.
Өмір сүру әдісі мен философиясы:
- Бөшкеде өмір сүрген;
- Ұран тастаған: Үйсіз, жұртсыз, отансыз
өмір сүр”;
- “лем азаматы” (космополит) болу;
- Некелікті терістеу;
- Дәстүрлі өмір сүру салтын мойындамау;
- Табиғат заңынан өзне заңға заңдарға бой
ұсынбау;
- Өзі қайыршы бола тұрып, өзінің
тәуелсіздігіне масаттанған;
- Жабайы адам мен хайуанаттар тіршілігін
үлгіге алу, дәріптеу.
Киниктер философиясына жауап
ретінде стоиктер мектебі пайда
болды. Негізін салған Зенон Китийлік.
Негізгі идеясы - қоршаған
дүние ықпалынан азат болу. Оған
жету жолы – дәстүрлі мәдениеттің
озық жетістіктерін қабылдау,
әрдайым ізденісте болу, өзін
жетілдіру, даналыққа жүгіну.
Эпикур (б.з.д. 341-
270 жж.) - ежелгі
грек философы,
материалистік
көзқараста болды.
Атомизм идеясын
дамытты. Гедонизм
принципін ұстанды.
Скептиктер
Гректің скептома – жан-жағыма қарай отыра.
Пиррон (360 - 270 гг. до н.э.) пікір айтудан
тартынуға және бір жақты болуға шақыратын
уақытқа шақырды.
Сұрақтар:
1) Заттар қандай? – бізге білу берілмеген
2) Оларға қалай қарау керек? – қолдамау және теріске
шығармау
3) Біз қалай өмір сүруіміз керек? – өз пікірлерімізден
еркін және олардан тәуелді емеспіз.
Стоиктер
Ерте стоиктер
Зенон Китонский (б.д.д. 332 - 268 ж.ж.)
Клеанф (б.д.д. III ғ.)
Хрисипп (б.д.д. 280 - 208 ж. шамасы)
Кейінгі стоиктер
Плутарх
Цицерон
Сенека – (б.д.д. 4 ж. – б.д. 65 ж.) – қайырымдылық
идеяларын дәріптеді; ең жоғары игілік – адам бақыты.
Үнемі салмақты және қалыпты данышпан
Тағдыр - материяны қозғаушы билік.
Барлық нәрсенің мақсатты себептілігі бар («барлығының
да мәні бар, тіпті биттің де қажеттілігі бар»).
4. Кейінгі эллинизм
Неоплатонизм
Плотин Порфирий
(205 - 270 ж. (233 - 304 ж. шамасы)
шамасы)
Неоплатонизм
-Тұлғаның ішкі тыныштығының сақталуы және оны
әртүрлі соққылардан қорғау ілімі
-Платонныңнегізгі идеяларын Аристотельдің
идеяларын еске ала отырып жүйелеу.
-Платон диалектикасының триадасын жасау:
біртұтастық- ақыл – жан.
Сезімдік материядан басқа «ақыл жететін
материяның» бар екендігін болжау.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz