Бір қабатты цилиндр тәрізді эпителий

КеАҚ «Астана медициналық университеті» Молекулалық биология, гистология, цитология және генетика кафедрасы

Тақырыбы: Ағзалардың және шырышты қабықшаның құрамындағы эпителиальді тіннің қалыптасуы

Орындаған:Еркінбек Ертуған Мамандығы: Жалпы медицина Тобы: 117 Қабылдаған: Бекбосынова Л. Н.

Кіріспе

Эпителий тіндерінің құрылымдық элементтері

Эпителий түрлері

Эпителийлердің функциялары

Эпителий тіндерінің құрылымдық элементтері

Эпителийдің морфологиялық классификациясы

5. 1 Бір қабатты

5. 2 Көп қабатты

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Эпителий тіні

Эпителий тіні- организмде ең көп таралған тіндер тобы. Эпителий тіндері барлық үш ұрық жапырақшадан -эктодермадан, мезодермадан және энтодермадан эмбриогенездің 3-4- ші апталарынан бастап дамиды.

Эпителий тіндерінің жіктелуі

Жабынды

Безді

Эпителийлердің функциялары

Барьерлік

Қорғаныш

Транспорттық

Сіңіру

Секреторлық

Экскреторлық

Рецепторлық

Эпителий тіндерінің құрылымдық элементтері

Эпителий тіндерін құрайтын басты элементтер:

Эпителиоциттер және олардың туындылары

Эпителий пласты бекінетін базальді мембрана

Жасушааралық контакттар

Эпителиоциттердің құрылысы

Эпителиоциттердің пішіні-өлшемі-ядросы

Жалпақ пішінді→ h< T → Диск тәрізді

Куб пішіні→ h= T → Шар тәрізді

Призмалық пішіні→ h> T→ Сопақ тәрізді

Эпителийдің морфологиялық классификациясы

1. Бір қабатты түрі

2. Көп қатарлы

Бір қабатты куб пішінде эпителий

Эпителийдің бір түрі ағзада сирек кездеседі. Ол аналық жыныс безін қаптайды, бүйректің жүмсақ затының жинаушы түтіктерін, бездердің үсақ өзектерін астарлап тұрады. Қалканша безінде де байкалады. Бүйрек каналшықтарының эпителийінің бос бетінде микробүрлер болады. Клеткаларының үлкендігі бірдей ядросы цитоплазмасының ортасында орналаскан.

Бір қабатты цилиндр тәрізді эпителий

Сирек кездесетін эпителийдің түрі. Бүның негізгі функциясы ылғал беттерді қорғау. Бұл кезде секрет бөлу немесе сіңіру қызметтерін атқармайды. Осы эпителийдің барлық жасушалары бірін-біріне ұқсас. Кейбір бездердің өзектерінде кездеседі. Көпшілік жағдайда бір кабатты цилиндр тәрізді эпителий өзгеріске ұшырап, қорғау қызметтерін бірге секрет бөлу және сіңіру функцияларын да атқарады

Бір қабатты көп қатарлы эпителий.

Клеткалардың бар болуына байланысты оны жиі жыпылықтайтын эпителий деп атайды. Ол ауа жолдарын төсейді және эктодермальды шығу тегі бар. Онда әр түрлі биіктіктегі жасушалар және ядро әртүрлі деңгейлерде орналасқан. Тор қабатпен орналасады. Негізгі мембрананың астында қан тамырлары бар борпылдақ дәнекер мата жатыр, ал эпителиалды қабатта жоғары дифференцияланған реснит тәрізді жасушалар басым.

Көп қабатты мүйізденген эпителий

Терінің эпителийлі бөлігін -эпидермисті және ауыз қуысы шырышты қабығының кейбір бөліктерінің жамылғысын құрайды . Оның негізгі ерекшелігі -сыртқы қорғаныш мүйізгек қабатының болуы. Эмбриогенездің 3-аптасында терілік эктодермадан дамиды. Қалың терінің эпидермисі кератиноцит-жасушаларының 5-қабатынан тұрады:

Базальді

Тікенекті

Түйіршікті

Жылтырақ

Мүйізгек

Көп қабатты мүйізденбейтін эпителий

Бұл эпителий механикалық әсерге ерекше қатты ұшырайтын ылғал беттерге тән. Ылғалға қажет сұйық, эпителийдің астында орналасқан борпылдак дэнекер ұлпасында болатын бездерден келеді. Эпителийдің Бұл түрі ауыздың ішкі қуысын, көздің калың қабығының бетін, тік ішектің артқы бөлігін астарлайды.

Эпителийдің бұл түрі 3 қабаттан тұрады:

Базальді

Тікенекті

Үстіңгі

Көп қабатты ауыспалы эпителий

Несепке толғанда созылатын және босағанда жиырылатын ағзалардың - қуық, бүйрек тостағаншалары, бүйрек астауы, несеп ағар және несеп шығарушы өзек бөлігінің қабырғаларының ішінен төсейді. Өтпелі эпителий жасушаның 3 қабатынан тұрады:

Базальді

Аралық

Үстіңгі

Базальді қабат базальді мембранада орналасқанА) үш бұрышты, куб немесе цилиндр пішінді ұсақ жасушалардан тұрады. Олардың арасында физиологиялық және репаративтік регенерацияның көзі болып табылатын камбиалды жасушалар да бар. Аралық қабат енсіз бөлігімен қабатқа енген полигоналды пішінді жасушалардан тұрады. Созылмаған мүшенің қабырғасында бұл қабат базальді қабат жасушаларының жоғарыда орналасқан қатарларға қарай сығып шығарылуы нәтижесінде қалыптасады. Ауыспалы эпителийдің үстіңгі қабаты ағза толғанда немесе босағанда қз пішінін қатты өзгерте алатын ірі бір ядролы полиплидты немесе екі ядролы жасушалардан тұрады.

Қорытынды

Қорытындылай келе, эпителий тінінің жасушалары - эпителиоциттер. Аралық заты болмайды. Қантамырлары болмайды. Аморфты затында күрделі белоктар: гликопротеиндер - эителиоциттерді базальды мембранаға жабыстырып, бекіндіреді протеогликандар мен гликозамингликандар мембранаға таңдамалы өткізгіштік қасиет береді. Жабынды, безді болып жіктеледі.