Кантқа дейін тіпті философияда субъект

Презентация қосу

Иммануил Кант философиясы
КІРІСПЕ
Классикалық неміс
философиясы

рух тарих
ойлау

таным табиғат

проблемаларын терең зерттеді; жалпы даму заңдарын ашып,
диалектиканы даму жөніндегі жан-жақты және дәйекті ілімге
айналдырды; философиялық методтар мен категориялар жүйесін,
таным, ойлау, рух жөніндегі ілімдерді құрды
Сөйтіп, Кант, Гегель және басқалары
философияны ғылым, логика,
методология, гносеология, диалектика
ретінде дамытты. Ғылым дәрежесіне
жеткен философиянын мүмкіндіктерін

ашып берді.
Классикалық неміс философиясы жалпы
алғанда – идеалистік философия және
мұнда идеализмнің екі түрі де дамып
жетілген. ( V бъективтік идеализм ретінде
Кант пен Фихтенің, ал объективтік
идеализм ретінде Шеллинг пен Гегель
ілімдерін қарастыруға болады. Сонымен,
классикалық неміс философиясы -
классикалық идеалистік философия.
Классикалық неміс философиясының
елеулі жетістігі диалектиканы теория,
метод және философиялық көзқарас
ретінде жан-жақты дамытқаны.
Қысқаша Иммануил Кант
өміріне шолу
Кант - жан-жақты ғұлама. Ол
университетте жыл сайын 5-6
паннен сабақ беріп, әртүрлі
ғылым салаларынан күрделі
еңбектер жазған. Өзінін ерен
еңбекқорлығының,
дарындылығының арқасында
Канттың
гимназияға, кейін
Өмір бойы
Кенигсберг бір қалада –
университетіне Кенигсберг
түсіп, білім те тұрған.
алуына Шульц
деген пастор қол
ұшын берген. Кант өмір
Қарапайым бойы
отбасының үйленбеген,
түлегі бала -
шағасы
болмаған.
Иммануил
Кант (1724-
1804)
Әкесі теріден Кант жасынан
ер-тұрман, шалағай, әлсіз,
жүген, шідер әлжуаз болып,
жасайтын бала кезінде
шаруа көп ауырған.
болған. Кант
Кант - жөнінде
жан- біз: «ол өзін
жақты өзі жасады»
деп айта
ғұлама.
аламыз.
Канттың философиядағы таным
мәселесі
• Кант таным мәселелерін жаңаша қойды
және жаңаша шешті. Ең алдымен ол таным
процесінін аумағын, шекарасын анықтады:
бұл-субъект пен объектің ара - қатынасы,
өзара әрекеті. Субъект және объект жөнінде
Кантқа дейінгі таным теориясында әңгіме
болмады: таным процесінде қайдағы бір
абстракты адам кайдағы бір абстракты
дүниені қалай болса солай тануға тырысады.
Кантқа дейін тіпті философияда субъект
Таным процесі,- деп атап
көрсетеді неміс философы, жай
пайымдау, бейнелеу емес,
белсенді әрекет. Сананың,
ойлаудың, танымның, субъектің
белсенділігі, жасампаздығы
жөніндегі идея, сөйтіп, Канттаң
бастау алады.
Таным субъекті - өзімен өзі
өмір сүретін, дара адам,
аралдағы Робинзон емес; Ол -
басқа адамдармен әр алуан
қарым-қатынаста болатын,
әлеуметтік ортада тәрбиеленіп
жетілген қоғам өкілі; таным
субъекті — бүкіл қоғам.

Таным объекті сол шексіз
дүниенің бір жағы, бөлшегі
(фрагменті) ғана. Сондықтан
философиядағы дәстүрлі мәселе:
«дүние таныла ма?» деген мәселе -
абстракты қойылған мәселе.
Сонымен бірге Канттың ойында да
терең мағына жатыр: танымның өзіндік
ерекшеліктері бар, таным жайын объект
арқылы да, субъект арқылы да тиянақты біліп
алу мүмкін емес. Адамға салсаң, ол бәрін де
танып білгісі келеді, ал бұл мүмкін емес.
Кантқа дейінгі материалистер танымды
сыртқы дүниедегі заттардың айнадағыдай
бейнесі деп танып, таным жайын сыртқы
дүние арқылы түсіндірмек болды. Мұндай
әрекеттен бірақ ештеңе шықпады.
Өкінішке орай, бұл идея әлі де еш елде, еш жерде жүзеге
аса қойған жоқ. Барлық жерде адам өзін де, басқаларды да
құрал ретінде пайдаланып келеді және басқаға да, қоғамға
да өзін құрал етіп пайдалануға мүмкіндік беріп келеді.
Бұрынғы кеңес кеністігінде соңғы кезге дейін Кантты
дұрыс түсініп, орынды бағалау деген болған жоқ. Кеңес
философтары, маркстік-лениндік философияның өкілдері
Канттың алдында үлкен қарыздар. Ол жөнінде сөз бола
қалса, еститініміз бір сарын еді: Кант - агностик, Кант -
субъективтік идеалист, Кант - дуалист т.т.; Кант танымның
өрісін тарылтып жіберді; тұтас дүниені танылатын затқа
және танылмайтын затқа бөліп тастады; мән мен
құбылыстың арасына өтпестей шек қойды;
Кант ілімінде дүниенің, өмірдің қайшылықты сипаты
терең ашылған. Осының салдарынан таным да
қайшылыққа, антиномияларға кездесіп отырады.
Мысалы, дүние шекті ме, әлде шексіз бе? Бұл сұраққа бір
мағынада - шекті не шексіз деп - жауап бере алмайсың;
шекті де, шексіз де деп жауап беруге тура келеді. Адам
қашан да дүниенің шегіне жете алмайды. Сонымен қатар
дүние шегі бар, шекарасы бар заттардан тұрады. Басқаша
айтқанда, дүниенің шексіздігі шекті заттардың болуымен
байланысты. Бірінсіз бірі болмайды, қарама-қарсылықтар
(шектілік және шексіздік) бірін бірі керек етіп тұрады.
•
Назарларыңызға рахмет !!!

Ұқсас жұмыстар

Канттың философиядағы таным мәселесі

Иммануил Кант философиясы

Неміс классикалық философиясы

ТАНЫМНЫҢ ОБЪЕКТІСІ МЕН СУБЪЕКТІСІ

Еркіндік философиясы

ИБН РУШД МУХАММЕД АХМЕД ЯССАУИ

Инвертті шырын қосылған карамель сапалық көрсеткішін анықтау

ФИЛОСОФИЯ ПӘНІ, ПАЙДА БОЛУЫ, ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ, НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТТЕРІ

Таным субъектісі және объектісі

Өндірісте қолдануға продуценттерді жасау үшін табиғи микрофлора микро организмдердің штамдарының көзі

Пәндер