Тоқтар Әубәкіров: Қазақстанның тұңғыш ғарышкері және ұшқыш-сынақшының өмірі мен ғылыми-зерттеу қызметі

Тоқтар Әубәкіров

Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров- қазақтан шыққан тұңғыш ғарышкер, ұшқыш, Кеңес Одағының Батыры, Қазақстан Республикасының Халық қаһарманы, техника ғылымының докторы, профессор, Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің құрметті профессоры

Балалык шағында-ақ ғарышқа ұшуды армандап, авиация жөнінде көптеген кәтаптар оқып, қолдан ұшатын модельдер жасаған. 15 жасында анасы екеуі Теміртау қаласына көшіп келісімен Қарағанды қаласындағы аэроклубқа оқуға түсуге барады. Бірақ оған түсе алмай парашюттілер секциясына қабылданады. Араға бірнеше жыл салып көптеген қиындықтармен ұшқыштар даярлайтын курсқа қолы жетті. Ол оқуға түспеді. Себебі бұл кезде зауытта токарь және комсомол ұйымынаң хатшысы болып қызмет атқарды. Авияцияға деген ынта-ықыласпен алға қойған мақсатты орындауға дейтін талаптың арқасында жұмыстан кейін 65 шақырым жерден қатынап оқуға тура келді.

Ресей Федерациясындағы Армавир жоғары әскери ұшқыштар училищесін, Авиация институтын бітірген.

1962 - 1965 жылы Теміртау құйма-механика зауытында токарь болып істеді

1975 - 1976 жылы Мәскеу ұшқыштар-сынақшылар мектебін, Мәскеу авиация институтын бітірген.

1976 - 1992 жылы Мәскеудегі А. Микоян атындағы Тәжірибелік конструкторлық бюроның ұшқыш-сынақшысы міндеттерін атқарды.

1988 жылы Кеңес одағында тұңғыш рет әуеде ұшаққа 2 рет жанармай құйдыру арқылы солтүстік полюске ұшу сапарын ерлікпен орындады

1991 жылы 2 сәуірде Кеңес Одағы Ғарышкерлер даярлау орталығында ғарышқа ұшу дайындығына кірісіп, сол жылы 2 қазанда Байқоңырдан «Союз ТМ-13» кемесімен ғарышқа ұшты. Ғарыш кемесі жер төңірегіндегі «Мир» орбиталық кешенімен түйісті. Онда ол өзге ғарышкерлермен бірге биотехнология, металлургия, медицина салалары және Арал туған аймағы бойынша ғылыми-зертуған жұмыстарын жүргізді. Зерттеу нәтижесінде Арал үстіндегі тұзды шаң борамасының пайда болу процесі, сол зиянды аэрозолдардың Қазақстан мен Ресей аймақтарына таралуының ғарыштық суреттері алынды. Сондай-ақ, Қазақстан аумағындағы атмосфераны және жер бетін зерттеу, жұлдызды аспан астрофизика бақылау жұмыстары да ойдағыдай өтті. 1991 жылы 10 қазанда Жерге оралды. Ғарышта өткізген мерзімі - 7 күн 22 сағат 13 минут.

1994 - 95 жылы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің депутаты - Қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы болды.

1996 жылдан Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі.

2001 жылы №44 Қызылорда сайлау округі бойынша Қазақстан Республикасы Парламентінің мәжілісіне депутат болып сайланды. Қызылорда қаласының құрметті азаматы.

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 12 шақырылым депутаты, ҚР Жоғарғы Кеңесінің 13 шақырым депутаты, Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің 3-ші шақырылым депутаты болып сайланған.