Нуклеотидтер құрамы

Презентация қосу

Нуклеин
қышқылдары.
ЖОСПАРЫ:
1. Нуклейн қышқылының
ашылу тарихы
2. НУКЛЕИН ҚЫШҚЫЛДАРЫ,
ТҮРЛЕРІ, ҚЫЗМЕТТЕРІ,
ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ.
3. РНҚ-НЫҢ ДНҚ-ДАН
АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ.
Ашылу тарихы

Нуклеин қышқылдарын
1868 жылы швейца-
риялық физик Ф.Мишер
ашқан болатын. Ол ірің
жасушалырынан
алынған ядро бөлшегін
зерттеп, құрамына
көміртегі, азот және
фосфор кіретін бұрын
белгісіз орга-никалық
қосылыс түрін ашты.
Ашқан қосылысын
ядродан бөліп алған-
дықтан нуклеин (лат.
«nuclei-ядро») деп
атады.
НУКЛЕЙН
ҚЫШҚЫЛДАРЫ
ІІ
1) Нуклеин қышқылдары (НҚ) барлық тiрi ағзалардың
жасушаларындағы генетикалық ақпараттың
тасымалдаушысы болып саналады.
2) Олар молекулалық салмағы жоғары, күрделi
биополимерлер. НҚ мономерлерi - нуклеотидер,
соған байланысты НҚ полинуклеотидтiк тiзбек деп
атауға болады.

Әр нуклеотид үш компоненттен тұрады:
1)-бескөмiртектiк моносахарид (пентоза) ;
2)- фосфор қышқылының қалдығы ;
3)азоттық негiздер: аденин (А), гуанин (Г), цитозин
(Ц), тимин (Т) немесе урацил (У).

1)Азоттық негiздерi А және Г - пуриндер класына,
Т,У және Ц - пиримидиндер класына жатады.
Фосфор қышқылының
қалдығы пентозамен 5’-
көміртегі арқылы, ал
азоттық негіз 1’-көміртегі
Фосфор арқылы байланысады.
қышқылы

Азоттық
Қант негіз

Нуклеотидтің құрылысы
Бiрiншi нуклеотидтiң фосфор тобы
мен келесi нуклеотидтiң
құрамындағы қанттың арасында
пайда болатын коваленттiк байланыс
арқылы нуклеотидтер бiрi бiрiне
жалғасып тiзбек құрайды.
Әр бір келесі нуклеотид алдынғы
нуклеотидттің 3’-бұрышына
жалғасады.
3‘

Нуклеотидтер тізбегінің түзілуі

Нуклеин қышқылдарының екi түрiн ажыратады - ДНҚ және РНҚ. Олардың
құрылымдық және функциональдық сипаттамалары келесі кестеде
көрсетiлген.
Сипаттары ДНҚ РНҚ
1. Молекулалық құрылымы Комплементарлық принцип бойынша А мен Т; Бiр полинуклеотидтiк тiзбек
Г мен Ц арасында пайда болатын сутектiк байланыстар
арқылы қосылған екi қарама-қарсы бағыталған
полинуклеотидтiк тiзбектен тұратын биспираль.
(А=Т, Г=Ц; А+Г=Ц+Т ара- қатынасы тең - Чаргафф ережесi)

2. Нуклеотидтер құрамы 1. азоттық негiздердiн түрлерi - А,Т,Г,Ц 1.
азоттық негiздердiн түрлерi - У , А, Г,Ц
2. моносахаридтiң түрi – дезоксирибоза 2.
моносахаридтiң түрi – рибоза
3. Фосфор қышқылының қалдығы 3.
Фосфор қышқылының қалдығы
3. Қасиеттерi 1. Авторепродукцияға (екi еселену) қабілеттiлiгi бар. Ескi 1.
Авторепродукцияға қабілеттiлiгi жоқ. РНҚ-ның
ДНҚ-ның әр тiзбегi жаңа тiзбектiң синтезделуiнде барлық түрлерi ДНҚ молекуласының бiр тiзбегiн
қалып (матрица) ретiнде қолданылады (репликация қалып ретiнде колдана отырып синтезделедi
процессi) (транскрипция процессi)*
2. ДНҚ-ның нуклеотидтiк құрамына түрлiк ерекшелiк2. РНҚ-ның нуклеотидтiк құрамында түрлiк ерекше-лiк
тән, бiрақ әр ағзаның барлық жасушаларындағы ДНҚ жоқ, және бiр организмнiң әр жасуша-сында РНҚ
бiрдей болады. түрлерi айрықша болуы мүмкiн (әсiресе ақпараттық
РНҚ)
4. Қызметтерi 1. ДНҚ - ақпараттық қалып - өйткенi оның бойында - Тұқым қуалау ақпаратын жүзеге асыру қызметi. РНҚ
барлық тұқым қуалайтын ақпарат жазылған қызметiне қарай үш түрге бөлiнедi
2. ДНҚ тұқым қуалау ақпаратын жасушаның ұрпақ 1.аРНҚ - ақпаратты ДНҚ молекуласынан көшiрiп алып
қатарында өзгермей берiлуiн қамтамасыз етедi цитоплазмаға белок синтезделетiн жерге жеткiзедi
2.тРНҚ - аминқышқылдардың арнайы тасымалдаушысы,
трансляция кезiнде адаптор ретiнде кодондарды тану
процессiн қамтамасыз етедi
3.рРНҚ - рибосоманың құрылымдық бөлiгi, рибосоманың
аРНҚ-ны танып байланысуын қамтамасыз етедi
ДНҚ молекуласының құрылысы
Чаргафф ережесі
1950 жылдардың басында Э.Чаргаф өте
маңызды жағалық ашты. Ол өте таза ДНК
молекуласын бөліп алып, мұқият түрде
химиялық талдау жасап төмендегідей
қорытындыға келді:
Бір ағзаның әр түрлі ұлпаларынан бөлініп
алынған нуклеотид құрамы бірдей.
Әр түрлі ағзалардың нуклеотид құрамы әр түрлі.
Бір түрге жататын ағзалардың ДНҚ-ның
нуклеотид құрамы жасына , қоректенуіне,
қоршаған орта әсеріне қарай өзгеріссіз қалады.
Кез-келген организмнен бөлініп алынған ДНҚ-
ның құрамындағы адениннің мөлшері
тиминдікімен (А=Т) ал гуаниннің мөлшері
Цитозиндікімен (Ц=Г) бірдей болады.
ДНҚ қос сақиналы
спиралі
“Репликациялық айыр” аймағындағы ДНҚ репликациясының схемасы.
ДНҚ Белгілер РНҚ

2 Жіпшелері 1

Ядро мен
Ядрода Орналасуы
цитоплазмада

ДНҚ-полимераза Ферменті РНК-полимераза

А, Т, Г, Ц Нуклеотидтері А, У, Г, Ц

Дезоксирибоза Қанты Рибоза

Генетикалық
Генетикалық
ақпаратты
ақпаратты
сақтап зат алмасу Қызметі
тасымалдау және
процестерін
нәруыз биосинтезі
қадағалау

ДНҚ МЕН РНҚ
АЙЫРМАШЛЫҒЫ
Қорытынды
Нуклеин қышқылдары жоғары
молекулалы гетерополимерлі
қосылыстар. Нуклеин
қышқылдарының құрамына
азотты негіздер, фосфор
қышқылы және моносахаридтер
кіреді
Назарларыңызға
рақмет

Ұқсас жұмыстар

Нуклеотидтер. Құрылысы. Маңызы

НУКЛЕИН ҚЫШҚЫЛДАРЫНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚҰРЫЛЫСЫ

Жасушада кездесетін ДНҚ орны

Нуклеин қышқылы нуклеотидтер нуклеозидтер гетероциклді негіздер

Нуклеотид құрылысы

ДНҚ репликация ДНҚ транскрипция РНҚ трансляция белок

ДНҚ РНҚ

РНҚ БИОСИНТЕЗІ

Ақуыз.Нуклеин қышқылдары

Сипаттары ДНҚ РНҚ

Пәндер