Коммерциялық банктердің операциялары

Орындаған: Жақсыбай Төлеби Группа: АиУ 18-9А (2 курс) Уақыты: 02. 04. 2020 жыл

Коммериялық банктердің негізгі қаржылық операциялары

Жоспары:

Коммерциялық банктің ұйымдастыру құрылымы

Коммерциялық банктердің жіктелуі

Коммерциялық банктердің қызметі

Коммерциялық банктің басқару құрылымы.

Коммерциялық банктердің операциялары

Қорытынды

Несиелік жүйенің төменгі буыны халық шаруашылығына тікелей қызмет көрсететін және коммециялық негізінде кең көлемді қаржылық қызмет жасайтын дербес банктік мекемелер торабынан тұрады. Бұлар коммерциялық, кооперативтік және жеке банктер, банктік заңдылықтарда коммерциялық банктер деген жалпы атпен біріктірілген.

Notes: Мемлекет деп - белгілі бір аумаққа иелік етіп, сол жердегі халықтың еркін дамуына мүмкіндік беретін, қоғамды басқарудың жоғарғы дәрежеде ұйымдасқан саяси билік жүйесін айтамыз.

Ал құқық дегеніміз - қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған, мемлекет бекітіп, мемлекеттің күшімен қамтамасыз ететін, жалпыға міндетті, формальды анықталған зандық нормалар жүйесі.

Құқықтық норма деп - нормативтік құқықтық актіде тұжырымдалған, көп мәрте қолдануға арналған, барлық тұлғаларға қолданылатын жалпыға міндетті мінез-құлық ережесі айтамыз.

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

Мемлекеттiң қалыптасуы негізінен қоғамдық меншiктi қорғаумен байланысты. Себебi алғашқы қоғам ыдырау кезiнде бұл елдерде күрделi құрылыстар болды: iрi су каналдарын жасау, суармалы ирригациялық жүйелер құру, құрғақшылықпен күресу. Мiне осы күрделi жұмыстарды

жақсы жүргiзу үшiн қоғамдық-мемлекеттiк меншiк қалыптасты. Сол меншiктiң иелерi: шенеуніктер, ру, тайпа басшылары, хандар, корольдер мен императорлар болды.

2. Еуропалық елдерде

Мемлекет жеке меншiктiң шапшаң, күрделi дамуы, қоғамның тапқа бөлiнуi арқылы қалыптасты. Афина мен Римде алғашқы қоғамның ыдырауы кезiнде экономикалық күштi топтар мен таптар мемлекеттiк билiктi өз қолдарына алып, өз мүдде-мақсаттарын орындайтын мемлекеттiк аппарат орнатты. Бұл мемлекеттер, көбiнесе, демократиялық жүйедегi саяси бiрлестiк болып қалыптасты. Германияда мемлекеттiң қалыптасуы басқаша болды. Қалың бұқара байларға тәуелдi болды,

Коммерциялық банктің ұйымдасу құрылымы

«Коммерциялық банк» термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде, банктердің сауда, тауар айырбасы операциялары мен төлемдеріне қызмет көрсетуі барысында пайда болды. Негізгі клиенттері саудагерлер болған, міне осыдан «коммерциялық банк» деген атуға пайда болды. Бірақ өнеркәсіптің және басқа салалардың дамуымен банктер экономиканың өзге де сфераларына қызмет көрсете бастағандықтан да банктің «коммерциялық» деген атауы бастапқы мағынасын біртіндеп жоғалтты. Ол банктің «іскер» деген сипатын білдіреді, оның шаруашылық агенттердің барлық жұмыс түрлеріне қызмет көрсетуі олардың қызметтерінің саласына байланыссыз болады. Коммерциялық банктер - нарық экономикасында қаржылық операциялар мен қызмет көрсететін несиелік мекемелердің тобын білдіреді.

Коммерциялық банктер өз клиенттерінің ақшаларын сақтауға қолайлы әр түрлі депозиттерді ұсынады, бұл бір жағынан ақшаның сақталуын қамтамасыз етсе, екінші жағынан өтімділікке деген клиенттің қажеттілігін қанағаттандырады. Көптеген клиенттер үшін облигацияға немесе акцияға жұмсалғанға қарағанда, мұндай ақшаны сақтау формасы тиімді болып табылады.

Қазіргі коммерциялық банктер туралы сөз қозғағанда, несиелік жүйенің басқа да буындары сияқты олардың үнемі дамып отырғандығын айта кету керек. Яғни операциялар формасы, бәсеке әдістері, бақылау және бақылау жүйелері өзгеруде. Коммерциялық банктердің мынадай бастапқы қызметтері бар: депозиттер қабылдау, ақшалай төлемдерді және есеп айырысуларды жүзеге асыру, несие беру.

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

2. Еуропалық елдерде

Коммерциялық банктердің жіктелуі Қазіргі коммерциялық банктер - бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға, сондай-ақ халыққа қызмет ететін банктерді білдіреді. Коммерциялық банктер деп бұл жерде ҚР-дағы екінші деңгейдегі банктер туралы айтылып отыр.

Жарғылық капиталдың қалыптасуына қарай:

Мемлекеттік

Акционерлік

Жеке

пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік)

аралас (шетел капиталының қатысуымен)

Операцияларының түрлеріне қарай:

әмбебап, яғни экономиканың барлық салаларына бірдей және кең

көлемді банктік қызмет көрсететін банктер

маманданған, яғни бір ғана салаға қызмет көрсететін банктер;

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

2. Еуропалық елдерде

Аумақтық белгісіне қарай:

- халықаралық;

- мемлкетаралық;

- ұлттық;

- аймақтық;

Салалық белгісіне қарай:

- өнеркәсіптік банктер;

- сауда банктері;

- ауыл шаруашылық банктері;

- құрылыс банктері;

- басқа. ;

Филиалдар санына қарай:

- филиалсыз;

- көп филиалды.

Акционерлік банктердің жарғылық капиталы шығаратын акцияларын сатудан түсетін түсімдерден құралады. Акциялар екі түрге бөлінеді: жай және артықшылығы бар.

Жай акция-оның иелеріне сол қоғамды басқару ісіне араласуына, оның пайдасына қарай дивидент алып отыруға құқық береді. Ал артықшылығы бар акция-оның иесіне қоғамды басқаруға қатысуына құқық бермегенмен, уақытылы, яғни қоғамның пайдасына байланыссыз тұрақты пайызын алуға, қоғам банкроттыққа ұшыраған жағдайларда жай акция иесінен бұрын қоғамға қосқан өз үлесін алуға құқық береді.

Егер де банк жауапкершілігі шектеулі қоғам түрінде құрылған болса, онда оның жарғылық қорының әр құрылтайшыға тиетін үлесі құрылтайшылық құжатта анықталады және бұл банктің қатысушылары немесе құрылтайшылары өздеріне тиісті үлес шегінде ғана оның міндеттемелеріне жауап береді.

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

2. Еуропалық елдерде

Коммерциялық банктердің қызметі Коммерциялық банктердің ұйымдастырылу құрылымы банкті басқару құрылымына және оның функционалдық бөлімшелері мен әр түрлі қызметтерінің құрылымына бөлінеді.

Банктің қйымдастырылу құрылымы және соған сәйкес операциялары орталықсықдандыру дәрежесі, бірінші кезекте жалпылама түрде анықталады. Сондықтан да банктің бір-екі бөлімшесі болатын болса, онда орталықтан басқаруды жүзеге асыру тиімді. Кез келген жағдайда да барлық жүйені тиімді жедел басқарудың болғаны міндетті, өйткені шешім қабылдау барысында кешігу, бас кеңес мен бөлімше арасында ақпараттық үзіліс болмауға тиіс.

Банктің ұйымдастьрылу құрылымы басты екі әдіспен анықталады - банктің басқарылу құрылымы және оның функционалдық бөлімшелері мен қызметтерінің құрылымы.

Басқару органын тағайындаудың мақсаты - банктің негізгі қызметін іске асыру мақсатында, банктің коммерциялық қызметіне тиімді, үнемді және жедел жетекшілік етуді қамтамасыз ету.

Коммерциялық банктің басқару құрылымына оның жарғылық қорының қалай құрылуы немесе оның торабының даму дәрежесі тікелей ықпал етеді.

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

2. Еуропалық елдерде

Коммерциялық банктердің операциялары Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыша салымдар тарту мен қарыздар беру жатады. Банктер өз пайдаларының көп бөлігін осы операциялар бойынша пайыздық айырмадан алады. Бірақ осы екі қызмет төңірегінде банктік өнімдердің көптеген нысандары жасалынып шығуы мүмкін.

Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді, ал заңды және жеке тұлғалардың мемлекете уақытша бос ақша қаражаттарының болуы және оны әкономика мен халықтың қысқа мерзімдік қажеттіліктерін қанағаттандыруға пайдалану ақша нарығаның экономикалық негізі болып табылады.

Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шаршылық қызметтеріне қызмет көрсетумен байланысты несиелік есеп айырысу және қаржылық операциялардың барлық түрлерімен айналысады.

Ұлттық банкінің арнайы лицензиялары бар болса, банктер басқа да банктік қызметтерді жүзеге асыра алады. Соның ішінде шетел валюталарымен операцияларды жүргізу; халықтың ақшалай салымдарын қарау; ақшаларды аударуға байланысты қызметтерді көрсету.

Осы операцияларды топтай отырып, олармен атқарылатын негізгі қызметтерді былай құруға болады:

- уақытша бос ақшалай құражаттарды жинақтау (депозиттік операциялар) ;

- экономиканы және халықты несиелендіру (активтік операциялар) ;

- қолма-қолсыз есеп айырысуларды ұйымдастыру және жүргізу;

- инвестициялық қызметті;

- клиенттерге басқа да қаржылық қызметтерді көрсету.

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

2. Еуропалық елдерде

Банктің пассивтік операциялары Банк ресурстары пассивтік операциялар нәтижесінде құрылатындықтан, оған анықтама берген дұрыс. Қаржы және несие сөздігінде: «пассивтік операциялар - бұл несиелік және активтік операцияларды жүзеге асыруға арналған банктің өз ресурсын құру операциялары», - делінеді.

Пассивтік операциялар негізіндебанктің ресурстары жинақталады. Сондықтан да пассивтік операцияладың коммерциялық банктер қызметіндегі рөлі жоғары.

Ал соңғы оқулықтарға сүйенсек, пассивтік шоттағы немесе активті-пассивтік шоттағы қаражаттардың өсуін, яғни пассив пен активтің арту формасын білдіретің операциларды сипаттайды.

Бұл анықтамалар бірін-бірі толықтырады десе болады, себебі біріншісі пассивтік операцияның толық түсінігін бере алмайды. Пассивтік операциялардың көмегімен банктер нарықтан несиелік ресурстарды сатып алады.

Пассивтік операциялардың мынадай формалары болады:

- коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы эмиссиялауы;

- банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және құру;

- басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;

- депозиттік операциялар.

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

2. Еуропалық елдерде

Коммерциялық банктің басқару құрылымы. Акционерлік коммерциялық банктің ең жоғарғы органы акционерлердің жалпы жиналысы болып табылады.

Акционерлердің жалпы жиналысы жылына біррет шақырылып отырады. Бұл жиналыста мынадай міндеттер шешіледі: - банктің жарғысына өзгерістер енгізу;

- банктің жарғылық капиталын өзгерту;

- банктің Кеңесін сайлау;

- банктің жылдық есебін бекіту;

- банктің табысын бөлу;

- банктің құрылымдық немесе еншілес бөлімшелерін құру және тарату.

Екінші басқару органы банктің қадағалау кеңесі болып табылады. Банктің бақылау кеңесі банк қызметіне бақылау жасау органы ретінде мынадай міндеттерді атқарады:

- нормативтік актілерді бекітеді;

- Басқарма немесе Басқарма төрағасының шешімі бойынша жасалған мәмілелерді бекітеді.

Мемлекеттiң пайда болуының, дамуының бiрнеше түрлерi бар:

1. Шығыс елдерiнде

2. Еуропалық елдерде