Ұйымдағы мәдениет факторы, кросс - мәдени психологияның басқарудағы рөлі

Презентация қосу

Тақырыбы: Ұйымдағы мәдениет факторы, кросс-
мәдени психологияның басқарудағы рөлі

Орындаған: Тасқынбай Маусымжан
Тексерген: Сейітнұр Жарас
Жоспары:
I. Кросс-мәдени психология және Дж. В. Берри анықтамасы
II. Эллиот Аронсон қалыптастырған кросс-мәдениеттің
мақсаты және Д. Мацумото ұсынған бағыттар
III. Қарым-қатынастың кросс-мәдени ерекшеліктерінЕ зерттеу
жүргізу үшін алынған әдістер
3.1. Мәдени-құндылық бағдарлану тесті
3.2. Индивидуалдылық пен ұжымдықтың көрсеткіштерін
анықтайтын әдістеме
3.3. Г. Триадис синдромына негізделген Л.Г. Почебудттың
әдістемесі
3.4. Толеранттылық пен Интолеранттылықтың компоненттері
мен түрлері әдістемесі
ІV. Кросс-мәдени психологияға қатысты жарық көрген еңбектер
Мәдениетті психология
тұрғысынан зерттеуді көздейтін пәннің
бірі – кросс-мәдени (ағылшына cross –
қиылыс, қоспа, салыстыру)
психология. Ол бүгінде Батыстың түгел
дерлік жоғары оқу орындарында лайықты
орын алып отыр. Кросс-мәдени
психологиясының пәнін канадалық ғалым
Дж. В. Берри былай анықтайды:
«Кросс-мәдени психология – бұл әртүрлі мәдени және
этностық топқа жататын индивидтердің психологиясындағы
ұқсастықтар мен айырмашылықтарды зерттеу; психологиялық
өзгешеліктердің әлеуметтік-мәдени, экологиялық және
биологиялық ерекшеліктермен байланысын, сондай-ақ, осы
өзгешеліктердің қазіргі кездегі өзгерістерін зерттеу»
Алғашқы кросс-мәдени зерттеулер негізінен кейбір
психологиялық процестердегі мәдени айырмашылықтар туралы
мәліметтерді жай жинаумен әрі сипаттаумен (дескрипция) ғана
шектелді. Бұл жұмыс өте маңызды әрі қызық болғанымен,
көптеген кросс-психология саласындағы мамандарды толық
қанағаттандыра алмады. Олар мәдени айырмашылықтың себебі
болып табылатын нақты психологиялық айнымалыларды
тапқылары келді. Қалайша мәдениет осындай ерекшеліктердің
қайнар көзі болып табылады дегенге теориялық және эмирикалық
түрде жауап іздей бастады. Мәдениет адамның мінез-құлқын
анықтайтын басым фактор әлде жай шектеуші фактор?
«Мәдениет» ұғымы тым жалпы әрі абстракты түсінік
болғандықтан оны нақты өлшеуге болатын психологиялық
айнымалыға айналдыру қажеттілігі туындады. Кросс-мәдени
психологтар (Г. Триандис, Г. Хофстеде және т.б.) мәдениеттің
психологиялық өлшемі ретінде бірқатар параметрлер ұсына
бастады.
Эллиот Аронсон қалыптастырған
кросс-мәдениеттің екі маңызды
мақсаты

Бірінші
Бірінші мақсат
мақсат психикалық
психикалық Зерттеудің
Зерттеудің екінші
екінші мақсаты
мақсаты
құбылыстың
құбылыстың және
және процестің
процестің әртүрлі мәдениетке жататын
әртүрлі мәдениетке жататын
қаншалықты
қаншалықты жалпы ортақ екенін
жалпы ортақ екенін адамдар
адамдар арасындағы
арасындағы
және
және сол
сол себепті
себепті өзгешелікті
өзгешелікті іздеуден
іздеуден және
және
ғаламшарымыздағы
ғаламшарымыздағы бүкіл бүкіл адамзат
адамзат мәдениетке
мәдениетке негізгі
негізгі
психикасының функциялануының
психикасының функциялануының психикалық
психикалық құбылыс пен
құбылыс пен
тәртібі
тәртібі мен
мен түсіндірілуі.
түсіндірілуі. БұлБұл процесі
процесі ретінде
ретінде қалайша
қалайша
зерттеудің
зерттеудің типі
типі барлық
барлық адамдарға
адамдарға әсер
әсер етуін
етуін тексеруден
тексеруден
олардың
олардың мәдениетіне,
мәдениетіне, тәлім
тәлім тұрады
тұрады
алғанына, қоғамдағы әлеуметік
алғанына, қоғамдағы әлеуметік
жағдайына,
жағдайына, географиялық
географиялық орналасу
орналасу
жағдайына
жағдайына қарамастан
қарамастан ортақ
ортақ
нәрселерді іздеуге бағытталған.
нәрселерді іздеуге бағытталған.
Кросс-мәдени және этникалық психология
ерекше мәселелердің жиналуымен, талаптар
мен зерттеу бағыттарымен анықталады.
Д. Мацумото зерттеу бағыттарының 2 түрін
анықтайды.
Бірінші бағыт

Бірінші бағыт – ұзақ
уақыттар бойы бір
мәдениеттің тереңірек танып Екінші бағыт – талдау бен
білуін қажет ететін тәртіпті жалғастыратын
этнографиялық зерттеу. және екі немесе одан да көп
мәдени топтардан

Екінші бағыт
Этнографиялық зерттеуді
негізі басқа мәдениет индивидтерді
өкілдерінің арасында өмір психологиялық
сүретін антропологтар ерекшеліктеріне қарай
жүргізеді. Бұл зерттеулер таңдайтын кросс-мәдени
басқа мәдениет өкілдерінің салыстыру. Мацумотоның
салтын, дәстүрін, дінін және пікірінше, кросс-мәдени
өмір сүру әдісін, тұрмысын зерттеу үш түрлі болады.
зерттейді. Басқа Біріншіден, бұл зерттеулер
мәдениеттермен салыстыру ғалымды қызықтырған
өзінің білімі мен мәдени детерминация жайлы
зерттеушілер жинаған болжамды тексеру
тәжірибесі негізінде мақсатында жүргізіледі.
жасалады.
Эксперимент үшін екі таңдау тобы алынды. Кросс-мәдени
зерттеу болғандықтан таңдау тобы ретінде қазақ және кәріс
халқының адамдары алынды. Әр топ 30 адамнан, яғни эксперимент
толық 60 адамға жүргізілді.
Этносаралық толераттырық пен қарым-қатынастың кросс-
мәдени ерекшеліктерін психодиагностикалық зерттеу жүргізу үшін
4 әдістеме алынды

«Мәдени-құндылық Экспрес сауалнама
бағдарлану тесті «Толеранттылық «Толеранттылық
Г. Триадис
Л.Г. Почебут индексі», пен
синдромына
Флоренс Клохан «Индивидуалдылық Интолеранттылықт
негізделген Л.Г.
және Фред пен ұжымдықтың ың компоненттері
Почебудттың
Стродберг көрсеткіштерін мен түрлері»
әдістемесі
ториясына анықтайтын әдістемесі.
негізделген әдістеме»
Бірінші әдіс, Л.Г. Почебуттің Флоренс Клохан және Фред
Стродберг ториясына негізделген «Мәдени-құндылық бағдарлану
тесті.

Әдістеме 5 пайымдаудан
тұрады. Әр пайымдау 3
Мәдени құндылықты нұсқадан тұрады. Клохан
бағдарлау тесті зерттелетін, және Стродбек тұлғаны
мәдениеттің қалыптасуының құндылық бағдарлау
басты үрдісін анықтауға жиынтығы ретінде
арнылған. қарастырды. Бұл
құндылықтар баланың
қандайда бір мәдени
ортада әлеуметтену
кезеңінде қалыптасады.

Мәдениеттің құндылық детерминанттары және
тұлғаның құндылық детерминанттары олардың
зерттеулері бойынша бірдей қарастырылды
Бұл тест бойынша Л.Г. Почебут мәдениеттің 3 типін
қарастырады.

Қазіргі Динамикалық
Дәстүрлі дамудығы
мәдениет заман мәдениет
• дамдардың өткенге мәдениеті
• адамдардың қазіргі
• адамдардың
деген ортаға, қазіргі
келешекке деген,
бағдарлауымен, заман мәдениетіне
елеулі нәтижелерге
дәстүр бағдарлануымен
тез арада жетуге
ұстанымымен, өз ерекшелінеді. Олар
ұмтылысымен
ұлтының тарихына табиғатпен
ерекшеленеді.
деген гармонияда тұрып,
Олар өз алдына
қызығушылықтары оны бағалауға
қысқа мерзімді
мен ерекшеленеді. және табиғи
жоспар жасай
Бұл мәдениеттің мәселелермен
отыра, оны тез
адамдары қызығуға
және айтарлықтай
табиғатты мәңгілік тырысады. Адами
жігермен
құпия болмыс болмыс қарама-
орындағысы
ретінде қайшы құбылыс
келеді. Бұл
қарастырады. ретінде
мәдениеттің
Адам әлеуметтік қарастырылады.
адамдары үшін
ортадан тәуелді. Бұл мәдениеттің
«уақыт бұл –
Ондай мәдениетте құндылықтары
ақша». Табиғат еш
адамның ішкі адамға
құпия болып
бостандығына жол шоғырланған
саналмайды.
берілмейді.
Бұл сауалнама
Ол Г.У. Солдатова,
толеранттылыққа О.А. Кравцова,
байланысты О.Е. Хухлаева
жүргізілген және Л.А.
шетел және орыс Шайгеровамен
зерттеушілердің құрастырылған.
практикалық
зерттеулеріне
негізделген.
Этникалық
толеранттылық
пен
интолеранттылық
қа ерекше көңіл
бөлінді.

Екінші әдіс, Экспресссауалнама
«Толеранттылық индексі»,
«Индивидуалдылық пен ұжымдықтың
көрсеткіштерін анықтайтын әдістеме»
Үшінші әдіс, Г. Триадис синдромына негізделген
Л.Г. Почебудттың әдістемесі

Ол
Ол 30
сұрақтан
сұрақтан
тұрады.
тұрады. Әр
Әр Бұл
Бұл әдістеме
әдістеме
сұрақ екі
сұрақ екі тұлғаның
тұлғаның
пайымдаудан
пайымдаудан
тұрады.
тұрады.
индивидуалды
индивидуалды
лық
лық немесе
немесе
ұжымдық
ұжымдық
ерекшеліктерін
ерекшеліктерін
анықтауға
анықтауға
арналған.
арналған.
Төртінші әдіс, «Толеранттылық пен
Интолеранттылықтың компоненттері мен түрлері»
әдістемесі.
Оларды
Оларды бір
бір
мәдени
мәдени
жасандының
жасандының
түрлі
түрлі
Ең
Ең алғаш
алғаш болып
болып Г.Л. Бардиермен халықтардың
халықтардың
ішінде
ондай ішінде қандай
қандай
ондай
зерттеулерді
зерттеулерді
құрастырылған қымет
қымет
атқаратындығы
атқаратындығы
әлеуметтік
әлеуметтік және
мәдени
мәдени
және әдістеме болып қызықтырды.
қызықтырды.
антропологияны
антропологияны
ң
табылады. Әдістеме
ң өкілдері
өкілдері
жүргізе
жүргізе адамның бойындағы
бастады.
бастады. толеранттылық пен
интолеранттылықтың
деңгейі анықтауға
мүмкіндік береді.
Кросс-мәдениеттік психологияда
алғаш эмпирикалық зерттеулер
жүргізген Вильгельм Вунд болып
табылады. Ол 1900-1920 жылдар
арасында 10-томдық «Халықтар
психологиясы» кітабын жазады.
Кросс-мәдени зерттеудің мәні
топтарды салыстыру жеке оқиғасымен
сәйкес келеді
Кросс-мәдени психологияға қатысты
жарық көрген еңбектер

Ұқсас жұмыстар

ҰЙЫМДАҒЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ ЖОСПАР

Мәдениет тілі

Ұйымның корпоративтік мәдениеті

Корпоративтік мәдениет

Басқару ғылымының негізгі мектептері

Еуропаның кейбір халықтарының ұлттық-психологиялық ерекшеліктері

Ұйымды басқарудағы коммуникацияның рөлі

Басқару ғылымының пәні мен әдісі

ЖАУАПКЕРШІЛІК ПСИХОЛОГИЯСЫ ЖОСПАРЫ

Ұйымдағы психологиялық денсаулық

Пәндер