Симпатикалық жүйке жүйесі

Презентация қосу

“Астана Медицина Университеті”АҚ

Тақырыбы:Симпатикалық жүйке жүйесінің
құрылы мен қызметі
Орындаған: Дүкенбай.Н
Қабылдаған: Әділбаева А .Ж
I .Кіріспе
II. Вегетативті жүйке жүйесі
III.Симпатикалық жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі
IV.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Вегетативтік жүйке жүйесі
Вегетативтік немесе автономдық жүйкежүйесі (systema
nervosum auto nomicum грек, systema — жүйе; лат. nervus —
жүйке; грек, autos —өздігінен; nomos — заң) — барлық ішкі
мүшелер жүйелері мүшелерінің (асқорыту, тыныс алу, зәр бөлу,
аталық және аналық көбею мүшелер жүйелері), тамырлар
мүшелері жүйелерінің (қанайналым, лимфаайналым, қан жасау
мүшелер жүйелері), сыртқы және ішкі секреция бездерінің,
бірыңғай салалы ет ұлпасының қызметтерін реттейтін жүйке
жүйесінің бөлімі.
Вегетативтік жүйке жүйесі қызметі
Ағзадағы зат алмасуды, ішкі ортаның тұрақтылығын реттеп отырады. Ағзадағы
түрлі бездердің, қантамырларының және лимфа тамырларының қызметтері де
өсімді жүйке жүйесі арқылы реттеледі. Сонымен бірге өсімді жүйке жүйесі
қаңқа бұлшықеттерінің қызметін реттеуге де қатысады. Өсімді жүйке жүйесінде
рефлекстік доға үш нейрондық (сезгіш, байланыстырғыш, қозғалтқыш)
байланыстан тұрады. Өсімді жүйке жүйесінде қозу баяу жүреді, өйткені оның
жүйке талшықтарында майлы қабығы болмайды.
Вегетативтік жүйке жүйесі
Вегетативтік жүйке жүйесі - организмдегі орналасу орындары
мен атқаратын қызметтеріне байланысты симпатикалық және
парасимпатикалық бөлімдерге бөлінеді.
Олар өз кезегінде жүйке орталықтарынан және шеткі
бөлімдерден құралады.
Вегетативтік жүйке жүйесінің жүйке орталықтары жұлын мен
мида орналасқан: қыртыстық, қыртысасты және өзіндік жүйке
орталықтарына бөлінеді.
Вегетативтік жүйке жүйесі
Вегетативтік жүйке жүйесінің сомалық бөлімінен
морфологиялық ерекшелігі - оның шеткі бөлімі орталық
жүйке жүйесімен екі нейроцит (өзіндік орталық нейроциттері
және шеткі жүйке ганглиондарының нейроциттері) арқылы
байланысады. Жүйке ганглиондары нейроциттерінің
аксондарының эффекторлы ұштары орындаушы мүшелерде
аяқталып, оларды жүйкелендіреді
Вегатативтік нервтер орталық нерв жүйесініңтек бірнеше ошақтарынан ғана шығады
осындай 4 ошақ бар
1)ортаңғы мидағы мезэнцефалдық бөлім және 3 бассүйек жұп нервінің
2)Сопақша ми мен көпірдегі бульбарлық бөлім бассүйек нервтерінің 7,9,10 жұптарының
ядролары
3) Жұлын бүйір мүйіздеріндегі сигменттер бойындағы кеуде бел бөлімі
4)Жұлын бүйір мүйіздеріндегі сигменттер бойындағы сегізөздік бөлім
Симпатикалық жүйке жүйесі
Симпатикалық бөліктің орталығы жұлынның
арқа сегменттерінде жүйке жасушалары
шоғырланып орналасады. Шеткі бөліктеріне
омыртқа жотасының екі бүйірінде орналасқан
бір жұп симпатикалық бағана жатады.
Симпатикалық бағанада 20-25 жүйке
түйіндері бар. Жүйке түйіндері
жүйке жасушаларының шоғырынан тұрады.
Олардан құрсақ және жамбас қуысында
орналасқан мүшелерге, ірі симпатикалық
өрімдерге жүйкелер тарайды. Құрсақ
қуысындағы ең ірі өрімнің жүйке
түйіндерінен құрсақ қуысындағы барлық
мүшелерге жүйкелер таралады.
Симпатикалық жүйке жүйесі
Симпатикалық нерв жүйесі 4 бөлінен тұрады олар
1 ) мойын бөлімі
2 ) кеуде болімі
3 ) бел іш бөлімі
4 ) сегізгөз бөлімі
Симпатикалық жүйке жүйесі мойын бөлімі
Мойын бөлімі бассүйек негізінен
1 кабырға басына дейін
созылып ,ұйқы артериясының
арқты жағында мойынның терең
бұлшықеттерінде орналасады.
Оның құрамына үш мойын
симпатикалық түйіндері жоғары
ортаңғы және төменгі ) енеді.
Симпатикалық жүйке жүйесінің жоғары мойын бөлімі

Ganglion cervicale superior
жоғары түйіні ,ұзындығы 20
мм, ал ені 4-6 мм симпатикалық
сабаудың ең ірі түйіні болып
табылады .Ол 2-3 мойын
омыртқасының деңгейінде ішкі
ұйқы артериясының артқы
жағында медиальді орналасқан .

Симпатикалық жүйке жүйесінің ортаңғы мойын бөлімі

Ganglion cervicale medium шағын
көлемді ,әдетте жалпы ұйқы
артериясының айқасатын жерінде
орналасады , көбіне болмауы мүмкін
немесе екі түйінге ыдырайды .
Симпатикалық жүйке жүйесінің төменгі мойын бөлімі

Ganglion cervicale inferius-
едәуір көлемді ,омыртқа
артериясының бастапқы
бөлігінің артқы жағында
орналасқан , көбіне 1,кейде 2
кеуде түйіні мен қосылып –
бітісіп , жалпы мойын-кеуде
немесе жұлдызды түйінді .
Симпатикалық жүйке жүйесінің кеуделік бөлімі
Симпатикалық сабаудың кеуделік бөлімі қабырғалардың мойындарының
алдында орналасып ,алдыңғы жағынан өкпеқап пен бүркелген .
Оның құрамына кіретін үшбұрыш пішіндеу келетін 10-12 түйін енеді.
Кеуде бөлімінің тармақтары
1) Cardiaci thoracici
2) Rami communicantes grises
3) Rami pulmonales
4) Rami aortici
5) Splanchnici major et minor
Симпатикалық жүйке жүйесінің кеуделік бөлімі
Cardiaci thoracici – жоғарғы кеуде түйіндерінен шығып plexus cardiacus –
ты түзуге қатысуға қатысады.
Rami communicantes grises миелинсіз тармақтар – қабырғааралық
нервтерге барады.
Rami pulmonales –өкпеге баратын plexus polmoneus –ті тзеді.
Симпатикалық жүйке жүйесінің кеуделік
бөлімі
Rami aortici – кеуе қолқасында ,plexus aorticus thoracicus-ты , бір бөлігі өңеште
,plexus esophagus-ti ,сондай-ақ кеуде түтігінде өрімдер түзеді (аталған өрімдердің
барлығы nervus vagus-та қатысады )
Splanchnici major et minor –үлкен және кіші іштік нервтер :Splanchnici major –
5-9 кеуде түйіндерінен шығатын бірнеше түбіршіктен басталады ,оның түіршіктері
медиалды бағытта жүріп , 9 кеуде омыртқасының деңгейінде бір ортақ сабауға
қосылып бірігеді , одан соң көкет аяқшаларының бұлшық ет будалары аралығынан
іш қуысына өтіп ,plexus coelicus-қа енеді.
Splanchnici minor 10-11 кеуде түйіндерінен басталып ,ол да үлкен іштік нервпен
бірге көкет арқылы coelicus-қа енеді. Бұл нервтерде тамыр тарылтқыш нервтер
өтеді,оны мынадан байқауға болады :осы нервтерді кескенде ішек қан тамырлары
канға толып кетеді ;splanchicus құрамында асқазан мен ішектің қозғалысын
тежейтін , сондай-ақ ішкі ағзалардан сезімдер өткізу қызметін атқаратын талшықтар
өтеді.
Симпатикалық жүйке жүйесінің бел немесе іштік бөлімі
Симпатикалық сабаудың бел немесе іштік бөлімі 4 не 3 түйіннен тұрады .
Симпатикалық саюаулар бел бөлімінде кеуде қуысындағыға қарағанда
бір-біріне жақындау орналасқандвқтан ,түйіндер бел омыртқалардың
алдыңғы бүйір бетінде m psoas major–дың медиальді жиегін бойлай
жатады .Rami communicantes albi тек екі немесе үш бел нервтерінде ғана
болады.
Симпатикалық жүйке жүйесінің сегізгөз немесе жамбас
астаулық бөлімі

Сегізгөз немесе жамбас астаулық бөлім – әдетте 4 түйін болады ;сегіз
көздің алдыңғы бетінде сегізкөз тесіктерінің медиалды жиегі бойында
орналасқан екі сабау төмен түскенсайын біртіндеп бір бірмен
жақындасып ,содан кейін құйымшақтын алдыңғы бетінде жататын бір
ортақ сыңар түйінде , аяқталады.Бел бөлімінікі сияқты жамбас астауы
бөлімінің түйіндері де , өзара бойлық ғана емес , сондай-ақ бойлық
қана емес ,көлдеңен сабаушалармен де байланысқан .
Қорытып айтқанда, вегетативті нерв жүйесінің симпатикалық және
парасимпатикалық нерв талшықтарымен барлық ішкі органдар
жүйкелендіреді. Осының нәтижесінде, бездердің сөл бөліп шығаруы,
біріңғай салалы ет ткандерінің жиырылуы, қан тамырларының кенейіп-
тарылуы, жүрек қызметі мен зат алмасу тағы басқа физиологиялық
процестер реттеліп отырылады. Мысалы, симпатикалық нерв импульсі
кез қарашығын кеңейтсе, сілекей сөлі мен көз жасын азайтса, қан
қысымын арттырып, жүрек соғуын жылдамдатса, парасимпатикалық
талшықтар арқылы берілген нерв импульстері аталған органдардың
жұмысына керісінше әсер етеді.
Симпатикалық және парасимпатикалық нерв импульстерінің органдар
мұқтаждығына қарай алма-кезек өзгеруі орталық нерв жүйесінің оның
ми қыртысының басқаруына байланысты өтеді.
Қолданылған әдебиеттер:
Харкевич Д.А Фармакология-Алматы 2004
Комаров Ф.И Рапопорт С.И. 2000.Триада-Х 2000.-488С.
Чибисов С.М.Овчинникова Л.К.Бреус Т.К. 1998

Ұқсас жұмыстар

ВЕГЕТАТИВТІ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Вегетативтік жүйке жүйесі

Симпатикалық жүйке

Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері, олардың құрылысы мен қызметі

Жүйке жүйесі жұлын

БЕЛ ЖҮЙКЕЛЕРІ

Жоғарғы жүйке жүйесінің онтогенензі

Баланың өсу заңдылықтары

Адамның жүйке жүйесі

ОРТАҒА БЕЙІМДЕЛУІН РЕТТЕЙТІН ЖҮЙЕ

Пәндер